مأموریت اصلی حوزه اقامه دین است

به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی عبداللهی، دبیر ستاد راهبری دین و حکمرانی حوزه‌های علمیه، در نشست تخصصی «فقه، حوزه و حکمرانی» که در مدرسه عالی فقاهت عالمان آل‌محمد آستان قدس رضوی برگزار شد، با تبیین ضرورت‌های نقش‌آفرینی حوزه در حکمرانی دینی، به تبیین مبانی، آسیب‌ها و الزامات این عرصه پرداخت.

مأموریت اصلی حوزه اقامه دین است

وی با اشاره به رسالت تاریخی حوزه علمیه بیان کرد: مأموریت اصلی حوزه اقامه دین است؛ مأموریتی که بر اساس آیه ۱۲۲ سوره توبه و آموزه‌های دینی در سه سطح تفقه در دین، ابلاغ و رساندن پیام دین و نهایتاً تحقق عینی و اجتماعی دین در جامعه شکل می‌گیرد.

دبیر ستاد راهبری دین و حکمرانی حوزه های علمیه تأکید کرد: این نگاه در بیانیه اخیر رهبر انقلاب درباره حوزه پیشرو و سرآمد نیز برجسته شده است؛ بیانیه‌ای که حوزه را فراتر از یک مرکز آموزشی، پژوهشی و تدریسی معرفی می‌کند و برای آن کارکردهای اجتماعی و سیاسی در تراز تمدنی قائل است.

وی با تبیین این دیدگاه که حوزه نمی‌تواند نسبت به ظرفیت‌های حاکمیتی بی‌تفاوت باشد افزود: با قرائت امام خمینی(ره) از اسلام به عنوان دینی که با حکومت عجین است، نمی‌توان نهاد اقامه دین را در حاشیه مناسبات حاکمیتی قرار داد؛ حاکمیت الهی باید در سطح جامعه امتداد یابد و تحقق اهداف الهی منوط به حضور ولایت و ساختار حکومتی دینی است.

دبیر ستاد راهبری دین و حکمرانی حوزه های علمیه با اشاره به الگوی مطلوب تعامل حوزه و حاکمیت گفت: حوزه باید حامی و پشتیبان ولی‌فقیه و امتداد ولایت در عرصه ارائه نظریه، برنامه و مدل‌های حکمرانی باشد.

وی توضیح داد: فرآیند اقامه دین از مرحله نظریه تا مرحله اجرا نیازمند سرپرستی و هدایت تخصصی است و این امر بدون نقش‌آفرینی ساختاریافته حوزه امکان‌پذیر نیست.

حجت الاسلام والمسلمین عبداللهی یکی از چالش‌های اساسی قانون اساسی را تبیین ناقص جایگاه ولایت فقیه دانست و اظهار کرد: قانون اساسی نتوانسته حق ولایت را به‌طور کامل ادا کند و جایگاه رهبری را به سطح سیاست‌گذاری کلان محدود ساخته است؛ در حالی که تجربه ۴۵ ساله نشان می‌دهد که توصیه‌ها، جهت‌دهی‌ها و هدایت‌های رهبری در بسیاری از موارد اجرا نشده است.

حجت الاسلام والمسلمین عبداللهی با اشاره به مشکلات موجود در اعمال ولایت در حوزه‌های مختلف، افزود: بسیاری از عرصه‌های مدیریتی کشور از اعمال ولایت منقطع شده‌اند و رهبری تنها در مواردی مانند نیروهای مسلح، انتصاب‌ها و خطوط کلان امکان اثرگذاری مستقیم دارد.

وی نمونه‌هایی مانند صدا و سیما را بیان کرد و گفت: علی‌رغم انتصاب رئیس آن توسط رهبر انقلاب، سازوکار اجرایی و سیاست‌گذاری آن عملاً مستقل عمل می‌کند و تنها در سطح توصیه از رهبری تأثیر می‌پذیرد.

دبیر ستاد راهبری دین و حکمرانی حوزه های علمیه تأکید کرد: برای تحقق الگوی ناب ولایت، باید ساختاری فراتر از وضعیت موجود شکل گیرد و نهاد ولایت به‌صورت تشکیلاتی و با اختیارات گسترده‌تر در عرصه حکمرانی فعال شود.

وی به ظرفیت‌های مغفول مانده در قانون اساسی اشاره کرد و گفت: برخی نهادها مانند شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت می‌توانند در قالب یک نهاد منسجم ولایتی بازتعریف شوند تا کارآمدی بیشتری در اجرای حاکمیت دینی داشته باشند.

حجت الاسلام والمسلمین عبداللهی با بیان اینکه فقه حکومتی مقیاس، مکلف، موضوع و خروجی متفاوتی دارد افزود: حوزه باید به سمت اجتهاد سازمانی، تولید نظامات اجتماعی و ارائه مدل‌های حکمرانی حرکت کند.

ضرورت تولید مدل و الگوی کارآمد اسلامی

وی با اشاره به نگاه سنتی به نقش مبلغ، گفت: نقش امروز حوزه تنها اعزام مبلغ ده‌روزه نیست. باید راهبر اجتماعی تربیت کنیم؛ کسی که مستقر شود، ظرفیت‌شناسی و مهندسی فرهنگی منطقه را انجام دهد و ساختارهای موجود مانند مدارس، مساجد و دستگاه‌های اداری را به‌کار بگیرد.

حجت الاسلام والمسلمین عبداللهی اظهار داشت: «مدرسه عالی فقه حکمرانی» در قم تصویب اولیه شده و قرار است با اشراف آیت‌الله اعرافی، آیت‌الله کعبی، آیت‌الله رجبی و دیگر بزرگان تأسیس شود؛ مدرسه‌ای که قرار است حکمران اسلامی تربیت کند، نه کارشناس صرفِ حکمرانی.

نسبت حوزه با حکومت، مشروعیت و مقبولیت

وی در پاسخ به پرسشی درباره نسبت مشروعیت و مقبولیت، توضیح داد: مقبولیت، شرط تشکیل حکومت است نه شرط مشروعیت.

دبیر ستاد راهبری دین و حکمرانی حوزه های علمیه با اشاره به روایات، تأکید کرد: تشکیل حکومت الهی با «کم من فِئَةٍ غَلَبَتْ فِئَةٍ کثیرةً» نیز ممکن است؛ همان‌طور که در انقلاب اسلامی تنها حدود دو میلیون نفر پای کار انقلاب بودند، اما جامعه تحت تأثیر آنها قرار گرفت.

وی افزود: اگر جریان جوان مؤمن و انقلابی بتواند اقتدار اجتماعی ایجاد کند، بخش زیادی از قشر خاکستری نیز همراه می‌شوند؛ همان‌گونه که شهادت‌های حججی و سلیمانی باعث موج عمومی در جامعه شد.

حجت الاسلام والمسلمین عبداللهی با اشاره به مشکلات تربیت اجتماعی در جامعه امروز، گفت: رسانه، دانشگاه، آموزش‌وپرورش، مطبوعات و بخش عمده‌ای از فضای فرهنگی کشور در اختیار جریان مذهبی و انقلابی نیست. بنابراین انتظار اینکه مردم به‌طور طبیعی به رشد فکری برسند، واقع‌بینانه نیست.