حوزه علمیه مرکز تربیت عالمان دین است/طراحی دوره ۲۶۰ ساعته ویژه اساتید حوزه‌

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری در دیدار مهمانان کنگره بین‌المللی مرحوم میرزای نائینی(ره) که پیش از ظهر امروز در سالن جلسات مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد با اشاره به رسالت اصلی حوزه‌های علمیه اظهار کرد: حوزه علمیه مرکز تربیت عالمان دین است؛ عالمانی که باید «تراز دین» باشند و در مسیر هدایت جامعه گام بردارند.

وی افزود: عالم واجد شرایط از دیدگاه رهبر معظم انقلاب و امام راحل، عالمی است «ربانی، مجاهد و راهبر»؛ شخصیت‌هایی همچون امام خمینی(ره)، سیدحسن نصرالله و بسیاری از علمای بزرگ معاصر از جمله مصادیق چنین عالمانی هستند.

وظیفه حوزه علمیه در تحقق تربیت عالم تراز

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه با بیان اینکه این نهاد چهار وصف اصلی برای عالم تراز اسلامی قائل است، تصریح کرد: تأمین علمیت و تخصص در علوم اسلامی وظیفه معاونت آموزش است و معاونت تهذیب مسئول پرورش سایر اوصاف یعنی ربانی بودن، مجاهدت و راهبری است.

وی توضیح داد: معاونت آموزش حوزه علمیه با برنامه‌های آموزشی خود، طلاب را در علوم مختلفی همچون ادبیات، فقه، اصول، صرف، کلام، تاریخ، تفسیر، سیره اهل‌بیت(ع)، منطق، فلسفه و عرفان توانمند می‌سازد تا از نظر علمی به مرتبه اجتهاد و تسلط بر معارف اسلامی دست یابند.

ربانی بودن؛ پایه معنویت و تهذیب

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری ادامه داد: «ربانی بودن» به معنای برخورداری از روحیه معنوی، اخلاقی و تهذیب نفس است. عالمی که از رذائل پیراسته و به ایمان، تقوا، طاعت و فضیلت‌های اخلاقی آراسته باشد، در حقیقت عالم ربانی است.

وی با تأکید بر ضرورت تربیت عالمان مؤمن و اخلاق‌مدار گفت: معاونت تهذیب موظف است این ویژگی را در طلاب نهادینه کند تا آنان بتوانند با بینش الهی در مسیر هدایت جامعه گام بردارند.

مجاهدت؛ وصف مشترک پیامبران و ائمه(ع)

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه در بخش دیگری از سخنان خود، «مجاهدت» را یکی از اصلی‌ترین صفات عالم دین دانست و اظهار کرد: قرآن کریم تأکید دارد که انبیای الهی همگی انسان‌های مجاهدی بودند که در راه خدا از سختی‌ها نهراسیدند و ایستادگی کردند.

تبیین مفهوم مجاهدت در سیره امام حسن و امام حسین(ع)

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری با اشاره به کتاب رهبر معظم انقلاب با عنوان «دو امام مجاهد» گفت: در این اثر، مجاهدت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) تبیین شده است. متأسفانه گاهی تصور می‌شود امام حسن(ع) اهل صلح و امام حسین(ع) اهل جهاد بودند، در حالی که هر دو امام مجاهد بودند؛ تنها شیوه مجاهدت آنان متفاوت بود.

وی تأکید کرد: حدیث شریف پیامبر اکرم(ص) که می‌فرمایند «الحسن و الحسین امامان قاما أو قعدا» به معنای تفاوت در روش مجاهدت است، نه ترک جهاد از سوی یکی از آنان. هر دو امام، در مسیر دفاع از دین و هدایت امت، مجاهدت کردند؛ یکی در عرصه صلح و دیگری در میدان نبرد.

این استاد حوزه علمیه در ادامه تأکید کرد: تحقق تربیت عالم ربانی، مجاهد و راهبر نیازمند همکاری متوازن میان معاونت‌های آموزش و تهذیب است تا حوزه بتواند در تراز انقلاب اسلامی، عالمان متعهد و اثرگذار پرورش دهد.

امام حسین(ع) محور جبهه توحید در طول تاریخ است

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب در کتاب «همرزمان حسین(ع)» اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب در این اثر می‌فرمایند، امام حسین(ع) در روز عاشورا تنها ۷۲ یار ظاهری نداشت، بلکه همه اولیای الهی از انبیا تا ائمه اطهار(ع) در جبهه امام حسین(ع) قرار دارند.

وی افزود: در نگاه رهبر انقلاب، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع)، امام موسی‌بن‌جعفر(ع)، امام رضا(ع)، امام جواد(ع)، امام هادی(ع)، امام حسن عسکری(ع) و حتی امام زمان(عج) همگی در یک صف و جبهه با امام حسین(ع) هستند و در برابر جبهه کفر، نفاق و طغیان به مبارزه برخاسته‌اند.

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه گفت: همه ۱۲۴ هزار پیامبر الهی نیز در همین مسیر توحیدی و در کنار امام حسین(ع) قرار دارند؛ چرا که حرکت سیدالشهدا(ع) تداوم همان جریان توحید و نبوت است.

طلاب حوزه باید مجاهد و اهل فداکاری باشند

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری در ادامه با تأکید بر نقش حوزه‌های علمیه در تربیت نیروهای مؤمن و مجاهد گفت: عالِم دینی باید مجاهد باشد؛ یعنی آمادگی داشته باشد در راه اسلام فداکاری کند و از همه وجود، وقت، آسایش، امنیت، و سرمایه‌های فکری و علمی خود برای رضای خدا بگذرد.

وی تصریح کرد: مجاهد واقعی کسی است که علم، فکر، ذهن، خلاقیت و استعداد خود را در مسیر خدمت به دین و اعتلای اسلام وقف کند و در راه تحقق اهداف الهی از هیچ تلاشی فروگذار نباشد.

ویژگی عالِم دینی؛ راهبر و الهام‌بخش بودن

وی افزود: یکی دیگر از ویژگی‌های ضروری برای عالِم دینی، راهبر بودن است. عالِم باید بتواند گروهی از انسان‌ها را هدایت و اراده‌ها را متمرکز کند و آنان را به سوی اهداف الهی به حرکت درآورد. عالِم دین باید از جوشش درونی و روحیه هدایت‌گری برخوردار باشد تا بتواند در مسیر تربیت اخلاقی و تهذیبی اثرگذار شود.

اساتید اخلاق و نقش بی‌بدیل آنان در تربیت طلاب

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: استادان اخلاق معنوی در سطح عالی بسیار کم‌شمارند؛ مانند مرحوم آیت‌الله بهجت(ره) و مرحوم آیت‌الله قاضی(ره) که اغلب گمنام بوده و از شهرت گریزان بودند. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین اثر تربیتی و اخلاقی بر طلاب، از سوی استادان مدارس علمیه است؛ زیرا آنان روزانه ساعات زیادی با طلاب در ارتباط‌اند، نزد طلاب مقبولیت و احترام دارند و رابطه‌ای صمیمی با آنان برقرار می‌کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری تأکید کرد: بهترین روش این است که از ظرفیت همین اساتید در مدارس علمیه بهره گرفته شود تا مراقبت‌های اخلاقی، معنوی، تهذیبی و تربیتی طلاب به شکل مؤثرتری انجام شود.

تربیت طلبه مسئولیت مضاعف استاد است / اجرای دوره ۲۶۰ ساعته ویژه اساتید حوزه‌های علمیه

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری گفت: اساتید حوزه‌های علمیه باید علاوه بر آموزش علمی، نقش جدی در تربیت اخلاقی، رفتاری و شخصیتی طلاب ایفا کنند؛ همان‌گونه که در سنت هزارساله حوزه‌ها، استاد همیشه مراقب شاگرد خود بوده است.

ضرورت بازگشت به سنت استاد ـ شاگردی اصیل حوزه

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه با تأکید بر اهمیت نقش استاد در تربیت طلبه گفت: همان استادی که فقه یا ادبیات تدریس می‌کند، باید حواسش به طلبه باشد و در حق او رسیدگی کند. در طول تاریخ هزار ساله حوزه‌های علمیه، استاد فقط معلم نبود، بلکه ناظر، مربی و پشتیبان معنوی طلبه بود. امروز نیز باید استاد را به میدان تربیت آورد و این سنت کهن را احیا کرد تا طلاب در کنار رشد علمی، رشد معنوی و اخلاقی نیز داشته باشند.

دو سطح برنامه‌ تربیتی؛ عمومی و فردی

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری در توضیح ساختار برنامه‌های تربیتی در حوزه گفت:
فعالیت‌های تربیتی در دو سطح دنبال می‌شود؛ برنامه‌های عمومی و برنامه‌های اختصاصی. برنامه‌هایی مانند درس اخلاق، محفل قرآن و مسابقه کتاب‌خوانی از نوع عمومی‌اند و برای گروه‌های ۲۰ تا ۱۰۰ نفره برگزار می‌شوند.

وی ادامه داد: در کنار این فعالیت‌های عمومی، نیاز جدی به برنامه‌های فردی و موردی داریم؛ ارتباط چهره‌به‌چهره و پیگیری‌های شخصی اساتید با طلاب. این ارتباط نزدیک، پایه تربیت حقیقی است.

دوره ۲۶۰ ساعته ویژه اساتید حوزه علمیه

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه با اشاره به طرح جدید آموزش اساتید گفت: در قم، دوره‌های آموزشی ویژه اساتید طراحی شده است که دارای ۲۶۰ ساعت آموزش تخصصی تربیتی است. در این دوره، استاد می‌آموزد که همان‌طور که نسبت به پیشرفت علمی طلبه احساس مسئولیت دارد، باید چندین برابر نسبت به تربیت شخصیتی او نیز متعهد باشد.

وی تصریح کرد: به استاد گفته می‌شود اگر طلبه‌ای چند روز غیبت کرد، فقط نمره‌اش مهم نیست؛ باید سراغش را بگیرد، احوالش را جویا شود، حتی تلفنی با او تماس بگیرد تا انگیزه‌اش در تحصیل و عبادت کاهش پیدا نکند.

۱۳ ساحت تربیتی برای رشد همه‌جانبه طلبه

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری با اشاره به طراحی «۱۳ ساحت تربیتی» گفت: در این طرح، فهرستی از حوزه‌هایی که استاد باید در آن به طلبه رسیدگی کند، تدوین شده است. از سلامت جسمی، تغذیه و ورزش گرفته تا مسائل عبادی، خانوادگی، اقتصادی و اخلاقی. استاد موظف است مانند برادر بزرگ‌تر، وضعیت طلبه را در این زمینه‌ها رصد و راهنمایی کند. گاهی طلبه به‌دلیل مشکلات مالی، خانوادگی یا ضعف بدنی از درس می‌ماند. اگر استاد آگاه باشد و کمک کند، می‌تواند مسیر تربیت و رشد او را نجات دهد.

تکثیر الگوی عالمان ربانی

وی با اشاره به کمبود دسترسی طلاب به اساتید برجسته اخلاق گفت: ما نمی‌توانیم امثال آیت‌الله بهجت، آیت‌الله ملکی تبریزی یا آیت‌الله قاضی را برای همه طلاب بیاوریم اما می‌توانیم این روحیه را تکثیر کنیم. با آموزش اساتید می‌توانیم شبکه‌ای از مربیان تربیتی ایجاد کنیم تا هر استاد نقش هدایتگر اخلاقی در کنار آموزش علمی را بر عهده بگیرد. برخی از اساتید اخلاقی قم نیز برای تقویت ارتباط با طلاب در استان‌ها اعزام می‌شوند تا طلاب شهرستانی نیز از برکت حضور عالمان ربانی بهره‌مند شوند.

تربیت آرمانی توحیدی؛ الگوی انسان مومن مجاهد

وی در پایان با اشاره به محتوای کتاب «طرح آرمانی توحیدی» اظهار داشت: این طرح بر آن است که انسان تراز دین، مومن تربیت‌یافته‌ای باشد که آمادگی دارد در مسیر آرمان توحید و عظمت اسلام، از همه چیز خود در راه خدا بگذرد. چنین انسانی همان تربیت‌یافته آرمانی توحیدی است.