یقموری در گفتوگو با رسا تشریح کرد؛
سینمای ایران پس از انقلاب؛ از پیشرفت فنی تا چالش‌های محتوایی
تهیه‌کننده و کارگردان با تأکید بر رشد تعداد تولیدات سینمایی و ارتقای کیفیت فنی فیلم‌ها، عنوان کرد: نبود حمایت کافی از استعدادهای واقعی، کمبود نظارت مؤثر و تسلط محتوای سطحی مانع دستیابی سینما به جایگاه برجسته و اثرگذار شده است.
اشاره: سینمای ایران پس از انقلاب پیشرفت‌های قابل توجهی در کمی و کیفی تجربه کرده است؛ تعداد تولیدات افزایش یافته، تکنیک‌ها و استانداردهای فنی ارتقا یافته و تنوع موضوعی گسترده‌تر شده است. با این حال هنوز فاصله زیادی با سینمای ایده‌آل جهانی و آرمان‌های فرهنگی و معنوی وجود دارد. یکی از چالش‌های اصلی غلبه آثار سطحی و سخیف بر آثار فاخر و معنویت‌گرا است که ناشی از کاهش حمایت از فیلمسازان توانمند و فقدان نظارت مؤثر بر تولیدات سینمایی و شبکه خانگی است. بدون سازوکارهای نظارتی دقیق و حمایت هدفمند استعدادهای بالقوه هدر می‌رود و فاصله سینما با اهداف فرهنگی افزایش می‌یابد. تجربه ۴۰ سال گذشته نشان می‌دهد که پرورش و حمایت از فیلمسازان با دغدغه فرهنگی، ایجاد فضاهای کاری مناسب و پشتیبانی مالی و معنوی می‌تواند تولید آثار فاخر را تضمین کرده و سینمای ایران را به جایگاه تأثیرگذار جهانی برساند.
در همین زمینه، خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، گفت‌وگویی با جلال یقموری، تهیه‌کننده و کارگردان، انجام داده است که در ادامه برای خوانندگان گرامی ارائه می‌شود.
رسا ـ امروز روز ملی سینماست. سینما پس از انقلاب نسبت به قبل چه تغییراتی کرده است؟
از نظر کمی تعداد تولیدات سینمایی افزایش یافته و مخاطبان بیشتری را جذب کرده است. از لحاظ تکنیکی و حرفه‌ای کیفیت فیلم‌ها بهتر و استانداردهای تولید نزدیک‌تر به سطح جهانی شده است؛ تجهیزات، جلوه‌های ویژه، فیلم‌برداری و تدوین در مجموع پیشرفت چشمگیری داشته‌اند.
اما مهم‌ترین بخش بعد محتوایی و موضوعی آثار است. تنوع موضوعی در سینما پس از انقلاب نسبت به قبل از انقلاب افزایش یافته است و فیلم‌ها اکنون با موضوعات اجتماعی، فرهنگی و حتی تجربی بیشتری سر و کار دارند. با این حال هنوز فاصله زیادی با سینمای ایده‌آل وجود دارد؛ یعنی سینمایی که هم در تکنیک و هم در عمق محتوایی بتواند مخاطب داخلی و بین‌المللی را به یک اندازه جذب کند.
این پیشرفت‌ها نه تنها نتیجه تلاش سینماگران داخلی است بلکه بخشی از آن تحت تأثیر تحولات جهانی در حوزه رسانه و سینما شکل گرفته است. با وجود فاصله با استانداردهای جهانی روند رشد و بهبود سینمای ایران ملموس و قابل تشخیص است و زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز همزمان با توسعه کمی و کیفی در حال تحول هستند.
رسا ـ چرا امروز سینما با آثار سخیف و سطحی پر شده و جای سینمای معنویت‌گرا را گرفته است؟
در گذشته به‌ویژه در اواخر دهه ۷۰ سینما ایران شاهد تولید آثاری بود که نه تنها از نظر تکنیکی و هنری قابل توجه بودند بلکه محتوای آن‌ها عمیق، آموزنده و الهام‌بخش بود. این فیلم‌ها توانسته بودند پیام‌های اخلاقی، اجتماعی و معنوی را به شکل ملموس به مخاطب منتقل کنند و بخشی از هویت فرهنگی و آرمانی جامعه را بازتاب دهند.
با گذر زمان و رشد حجم تولیدات سینمایی نسبت این آثار ارزشمند به مجموع فیلم‌های تولید شده کاهش یافته است. برخی از سازندگان و کارگردانان مهم این نسل معنویت‌گرا دیگر فعالیت چندانی ندارند یا مسیر حرفه‌ای خود را تغییر داده‌اند. در عین حال گسترش شبکه‌های خانگی و تغییرات در سلیقه مخاطبان موجب شده تا فیلم‌هایی با محتوای سطحی و سرگرمی صرف جایگاه بیشتری پیدا کنند. این روند باعث فاصله گرفتن سینما از اهداف آرمانی و ارزش‌های فرهنگی و انقلابی شده است.
موضوعات و صحنه‌هایی که امروز در برخی آثار سینمای خانگی و شبکه‌های دیجیتال دیده می‌شود گاهی با هنجارها و ارزش‌های جامعه فاصله دارد و نشان‌دهنده انحرافی در مسیر تولید محتواست. با این حال هنوز هم آثاری تولید می‌شوند که می‌توانند نقش روشنگر و الهام‌بخش داشته باشند؛ هرچند نسبت آن‌ها به حجم کل تولیدات اندک است و نیازمند حمایت و توجه بیشتر است.
سینما همواره بازتابی از جامعه و فرهنگ است؛ بنابراین حفظ محتوای غنی و معنادار نیازمند برنامه‌ریزی، حمایت از استعدادهای خلاق و بازگشت به ارزش‌های هنری و معنوی است تا سینمای ایران بتواند جایگاه اصلی خود را در تربیت فرهنگی و انتقال پیام‌های ارزشمند حفظ کند.
رسا ـ چرا هیچ اقدام مؤثری برای نظارت بر آثار سینمایی و شبکه نمایش خانگی انجام نمی‌شود؟
در اواخر دهه ۷۰ فیلم‌هایی با محتوای غنی و ارزشمند تولید می‌شدند که هم با هنجارهای اجتماعی و فرهنگی هماهنگ بودند و هم پیام‌های اخلاقی و معنوی منتقل می‌کردند. امروز هم چنین آثار وجود دارند اما نسبت آن‌ها به حجم بالای تولیدات سینمایی و شبکه خانگی بسیار کم است.
یکی از مشکلات اصلی نبود نظارت مؤثر بر تولیدات است. آثار بسیاری که در شبکه نمایش خانگی منتشر می‌شوند با هنجارهای اجتماعی، دینی و عرفی جامعه همخوانی ندارند اما هیچ سازوکار عملی برای کنترل و اصلاح آن‌ها وجود ندارد. حتی زمانی که برای فیلم‌ها مجوز صادر می‌شود و محدوده قانونی مشخص می‌گردد در عمل این قوانین رعایت نمی‌شوند و تولیدکنندگان می‌توانند بدون محدودیت محتوایی اثر خود را منتشر کنند.
این مسئله ناشی از ضعف سیستم نظارتی است. گاهی نظارت‌ها گزینشی، ناقص یا صرفاً پیشینی است و هیچ کنترل مؤثری پس از انتشار اعمال نمی‌شود. در مواردی نیز روابط شخصی و مشکلات اجرایی باعث می‌شود نظارت‌ها به شکل ناکارآمد و نیمه‌کاره انجام شود. در نتیجه آثار سخیف و غیرمتعهد فرهنگی به راحتی منتشر می‌شوند و فاصله سینما با آرمان‌ها و ارزش‌های جامعه افزایش پیدا می‌کند.
رفع این مشکل نیازمند ایجاد سازوکارهای دقیق و حرفه‌ای نظارت است؛ سازوکاری که هم پیشینی و هم پسینی عمل کند و بتواند تضمین کند که آثار تولیدی با هنجارهای فرهنگی، اخلاقی و دینی همخوانی دارند. بدون چنین نظارت جدی حتی تلاش‌های محدود برای اصلاح وضعیت سینما و شبکه خانگی کارآمد نخواهد بود و اثرات منفی آن بر جامعه همچنان باقی خواهد ماند.
رسا ـ چگونه می‌توانیم سینمای ایران را به قله‌های بالاتر در تولید آثار فاخر برسانیم؟
سینمای ایران ظرفیت تولید آثار فاخر و ماندگار را دارد به شرط آنکه مسیر ارتقای آن همسو با آرمان‌های انقلاب اسلامی حرکت کند. سینمای ما سبک و مدلی خاص دارد که با سینمای هالیوودی تفاوت بنیادین دارد؛ تکنیک‌ها و سبک‌های ما در خدمت روایت مفاهیم عمیق و فرهنگی است و هر اثر، مخاطبان خاص خود را پیدا می‌کند.
یکی از چالش‌های اصلی حمایت نکردن از استعدادهای واقعی است. امروز تعداد قابل توجهی فیلمساز و هنرمند جوان با دغدغه‌های فرهنگی و معنوی وجود دارند اما بسیاری از آن‌ها به دلیل کمبود حمایت مالی و معنوی ناچار به فعالیت در حوزه‌های دیگر یا ترک حرفه سینما می‌شوند. در واقع وقتی از این افراد پشتیبانی نشود سرمایه و استعدادشان به هدر می‌رود و امکان تولید آثار فاخر کاهش می‌یابد.
تجربه ۴۰ سال گذشته نشان می‌دهد که سینمای ما استعدادهایی پرورش داده است که هم از نظر تکنیک و هم محتوایی توانمند هستند. اگر به جای ایجاد محدودیت یا بی‌توجهی این افراد حمایت شوند و امکان تمرکز بر کار حرفه‌ای خود را پیدا کنند نتیجه آن تولید آثار ارزشمند و اثرگذار خواهد بود. این حمایت می‌تواند شامل پشتیبانی مالی، ایجاد فضاهای کار مناسب، و فراهم کردن فرصت برای خلق آثار خلاقانه باشد.
در نهایت پیشرفت سینمای ایران نیازمند رعایت اصول کلی مدیریت و حمایت هدفمند است؛ حمایت از استعدادها، نظارت اصولی بر تولیدات و فراهم کردن بستر مناسب برای خلاقیت هنرمندان همه عواملی هستند که سینمای ایران را به جایگاه فاخر و تأثیرگذار جهانی خواهند رساند.
ارسال نظرات