تکیه بر مبانی و تحلیل بومی داده‌ها، هوش مصنوعی را در خدمت عدالت، حقیقت و تمدن نوین اسلامی قرار می دهد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، دکتر محرابی در هشتمین نشست هیئت اندیشه‌ورز روایت پیشرفت با محوریت بررسی کاربردهای هوش مصنوعی در عرصه‌های علمی، آموزشی و رسانه‌ای که امروز به همت مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه و با مشارکت خبرگزاری رسا در سالن جلسات شهید دهقانی برگزار شد، در ابتدای سخنان خود به روند تاریخی شکلگیری هوش مصنوعی پرداخت و گفت: برای دستیابی به هوش مصنوعی پیشرفته، سه مرحله تاریخی را پشت سر گذاشته ایم؛ مراحلی که ما را از صرفاً انباشت داده به امکان تحلیل هوشمند آن رساند. در مراحل نخست، تلاش بر این بود که بتوانیم دادههای عظیم را گردآوری و جست‌وجو کنیم. در این مرحله، نه تنها امکان تحلیل این حجم عظیم از دادهها فراهم شد بلکه شاهد ظهور سامانه هایی هستیم که نه تنها به تحلیل داده میپردازند، بلکه توانایی تولید ساختارهای زبانی و معنایی جدید را نیز دارند.

وی در ادامه با اشاره به ساختار فنی هوش مصنوعی تصریح کرد: برای توسعه هوش مصنوعی های پیشرفته، نیاز به زیرساخت های عظیم سخت افزاری و سرمایه گذاری کلان وجود دارد. همین مسئله باعث شده است که بسیاری از کشورها در انحصار قدرت های بزرگ باقی بمانند. متأسفانه جمهوری اسلامی ایران هنوز موفق به ایجاد این زیرساخت‌ها به صورت کامل نشده، در حالیکه کشوری مانند چین توانسته با ارائه رسمی هوش مصنوعی بومی خود با نام "دیکسیب" وارد میدان رقابت جهانی شود.

هشدار نسبت به سوگیری و سوءاستفاده اطلاعاتی در هوش مصنوعی های غربی

دکتر محرابی در بخش دیگری از سخنان خود، نسبت به خطرات سوگیری در هوش مصنوعی های تحت کنترل دولت ها و شرکت های غربی هشدار داد و اظهار داشت: برخی از سیستم های جاسوسی جهانی که با جمهوری اسلامی ایران و ارزشهای انسانی تضاد دارند، از زیرساخت های هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای تحریف حقیقت و اعمال سوگیری استفاده می کنند.

وی با بیان مثالی از این سوگیری گفت: اگر در برخی از سامانه های هوش مصنوعی جست‌وجو کنید که آیا نتانیاهو یک جنایتکار جنگی است، پاسخ مشخصی دریافت نمی کنید، در حالی که بسیاری از منابع و رسانه ها در سطح جهانی این عنوان را به او نسبت داده اند و وی تحت پیگرد بین المللی نیز قرار دارد. این نشان می‌دهد که حتی هوش مصنوعی نیز می‌تواند در دام سانسور و تحریف قرار گیرد.

مدیر گروه پژوهشگران جهادی هوش مصنوعی نُکتِه تأکید کرد: لازم است کشورهای مستقل و عدالت محور، با تکیه بر توان داخلی و سرمایه گذاری در زیرساخت های بومی، گام های جدی برای توسعه هوش مصنوعی عادلانه، شفاف و بومی بردارند تا از سلطه اطلاعاتی دشمنان در امان بمانند.

ورود ایران به عرصه هوش مصنوعی اسلامی برای پاسخ به نیازهای بومی

دکتر محرابی در ادامه سخنان خود با طرح این پرسش که چرا ما وارد گود هوش مصنوعی شدیم؟ به تبیین ضرورت ورود جمهوری اسلامی ایران به این حوزه پرداخت و تصریح کرد: در برخی عرصه های هوش مصنوعی، قله ها فتح شده و شاید دیگر نیازی به ورود ما نباشد، اما در حوزه هایی همچون تحلیل علوم انسانی و اسلامی، هنوز زمین بکر و دست نخوردهای پیش روی ماست. از این رو، ما احساس نیاز کردیم و وارد این میدان شدیم.

وی افزود: ضروری است که قله تحلیل و پردازش علوم اسلامی توسط خود ما فتح شود؛ چرا که دیگران نه تنها به این عرصه ورود نمی کنند، بلکه چند دلیل جدی وجود دارد که مانع از پیشرفت هوش مصنوعی غربی در این زمینه می شود. نخست آنکه این حوزه برای آنها صرفه اقتصادی ندارد؛ هزینه کرد برای پردازش متون دینی اسلامی، بدون سود مالی مستقیم، منطقی در اقتصاد سرمایه داری آنها ندارد. دوم آنکه اگر هم به سراغ این حوزه بیایند، با رویکرد تحریفی و سوگیرانه، مفاهیم دینی را به گونهای بازنمایی می کنند که در راستای اهداف سیاسی و فرهنگیشان باشد.

تفاوت ماهوی هوش مصنوعی اسلامی با مدل های غربی

دکتر محرابی با اشاره به یکی از مباحث بنیادین در فلسفه هوش مصنوعی گفت: یکی از روش های ساخت هوش مصنوعی، مهندسی معکوس از ساختارهای ذهنی انسان است؛ اما سؤال اساسی اینجاست که کدام نوع از تفکر و هوش انسانی مبنای این شبیه سازی قرار میگیرد؟ آیا قرار است از هوش امانیستی غربی الگوبرداری شود یا از هوش انسانی بر پایه آموزه های توحیدی و اسلامی؟

وی ادامه داد: اگر ما کلان داده ها (Big Data) را جمع آوری کنیم و صرفاً بر اساس الگوهای غربی و بدون لحاظ مبانی اسلامی هوش مصنوعی بسازیم، خروجی آن چیزی نخواهد بود جز سامانه هایی مانند ChatGPT؛ سامانههایی که در ظاهر پاسخ میدهند، اما در عمق، بر پایه منطق لیبرالی، امانیستی و سکولار شکل گرفتهاند.

دکتر محرابی در پایان تأکید کرد: تفاوت اصلی هوش مصنوعی اسلامی با هوش مصنوعی غربی در نوع نگاهی است که به انسان، معنا، حقیقت و هستی دارد. ما نیازمند توسعه هوش مصنوعی هایی هستیم که نه تنها در خدمت انسان باشد، بلکه با فهمی اسلامی از انسان، معنا و علم، به یاری تمدن نوین اسلامی بیاید.