معاون پژوهش حوزه‌های علمیه:
فعالیت‌ها و آیین نامه‌های پژوهشی نیازمند بازنگری هستند
حجت الاسلام والمسلمین عباسی با تأکید بر ضرورت روزآمدسازی ساختارها و دستورالعمل‌های پژوهشی، تأکید کرد: آیین‌نامه‌هایی که در سال‌های پیشین تدوین شده‌اند، باید متناسب با شرایط امروز و تجربیات میدانی، بازخوانی و اصلاح شوند.
به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام‌والمسلمین فرهاد عباسی، معاون پژوهش حوزه‌های علمیه کشور در مراسم اختتامیه دوازدهمین اجلاسیه معاونان پژوهش حوزه‌های علمیه که در سالن همایش مجتمع فرهنگی امام رضا(ع) برگزار شد، با اشاره به پیوند عمیق این نشست با سیره علمی امام جعفر صادق (ع)، نقش راهبردی آن حضرت در تثبیت بنیان‌های معرفتی مذهب تشیع را مورد بررسی قرار داد.
امام صادق علیه‌السلام؛ بنیان‌گذار قرائت علمی از تشیع اثناعشری
وی ضمن تاکید بر جایگاه امام صادق (ع) به‌عنوان رئیس مذهب تشیع، بیان کرد: امام صادق (علیه‌السلام) در تثبیت علمی تفکر علوی و تبیین قرائت شیعی از قرآن کریم و سنت پیامبر (ص) نقش بی‌بدیلی ایفا کردند و این ظرفیت علمی را باید بیش از پیش واکاوی کرد.
انتخاب هوشمندانه علم به‌عنوان میدان جهاد
حجت‌الاسلام‌والمسلمین عباسی افزود: برخی تصور می کنند که فرصت فعالیت های علمی امام صادق(ع) تنها به دلیل اختلافات میان بنی‌امیه و بنی‌عباس فراهم شد حا آنکه این تحلیلی ساده‌انگارانه و ناصحیح است؛ امام صادق(ع) در عصر خود با تحلیل درست شرایط فرهنگی و معرفتی، علم را به‌عنوان راهبرد اصلی جهاد برای تقویت اصالت‌های دینی و حفظ هویت شیعی انتخاب کردند.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه کشور خاطرنشان کرد: هر نقش و راهکاری غیر از آنچه امام صادق (ع) برگزیدند، نمی‌توانست چنین تأثیری عمیق در تاریخ تشیع داشته باشد. ایشان در مواجهه با هجمه‌های فکری بیرونی و انشعابات درونی، میدان علم را سنگر جهاد خود قرار دادند.
هجمه‌های فکری و نهضت ترجمه، چالش‌های عصر امام صادق (ع)
وی به شرایط تاریخی عصر امام صادق علیه‌السلام اشاره کرد و گفت: آغاز نهضت ترجمه آثار فلسفی یونان و هند به زبان های عربی و فارسی، هجومی بنیادین علیه باورهای اسلامی را رقم زد؛ در همین دوران، گروه‌هایی از روشنفکران آن زمان با تمسک به این تفکرات، شبهه‌هایی را متوجه اعتقادات مسلمانان کردند.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی اظهار داشت: هم‌زمان با این هجمه‌های بیرونی، درون جامعه اسلامی و حتی جامعه شیعی نیز شاهد ظهور و گسترش نحله‌ها و گرایش‌های مختلف فکری بودیم که برخی از آنان انحرافات معرفتی را تشدید کردند.
وی تصریح کرد: پس از دوره منع تدوین حدیث در اهل سنت، با دستور عمر بن عبدالعزیز موجی برای گردآوری احادیث در میان اهل سنت آغاز شد و کتاب‌های فقهی مذاهب اربعه شکل گرفت؛ امام صادق (ع) در چنین فضایی، نقطه ضعف نداشتن منابع مکتوب در اهل سنت را با تولید آثار علمی و مکتوب برای شیعه به نقطه قوت شیعه تبدیل کردند.
نهضت علمی و تدوین منابع مکتوب، راهبرد بنیادین امام صادق (ع)
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه کشور با تاکید بر اینکه ۶۰ درصد احادیث شیعی از امام صادق (ع) به یادگار مانده است، گفت: اگر امام صادق (ع) در زمان خود این نهضت علمی را آغاز نمی‌کردند و تبدیل علم به سند مکتوب را راهبری نمی‌فرمودند، امروز تفکر و هویت شیعی با بحران یا کاستی مواجه می‌شد.
پیشگامی شیعه در تدوین دانش دینی و فقهی
وی ادامه داد: پیش از آنکه مکاتب فقهی اهل سنت مانند حنبلی، حنفی و شافعی شکل بگیرد، امام صادق (ع) نهضت تدوین و تألیف در فقه شیعه را پایه‌گذاری کردند و اصول اربع‌مائه به‌وجود آمد. این در حالی بود که تدوین منابع اهل سنت بعد از این تدبیر امام صادق علیه السلام و غالباً با حمایت حکومتی بنی‌عباس صورت گرفت.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی تأکید کرد: امام صادق(ع) با هوشمندی تمام، راهبری علمی را در دوره‌ای برعهده گرفتند که قدرت سیاسی و ثروت در اختیارشان نبود. ایشان توانستند قرائت علوی و فاطمی از اسلام را از تحریف نجات دهند و تبیین کنند.
وی یادآور شد: برخلاف تصور عمومی، تنها حدود ۱۰ تا ۱۲ سال از دوره امامت حضرت با فضای مناسب علمی همراه بود. در ابتدای امامت، امام صادق (ع) با سرکوب شدید بنی‌امیه مواجه بودند و در دوره منصور دوانیقی نیز شرایط برای تدریس علنی و گسترده فراهم نبود. اما در همین دوران محدود، امام صادق (ع) پایه‌گذار دانشگاه علمی شیعه شدند.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه کشور در ادامه پیرامون برنامه اجلاسیه دوازدهم با تأکید بر اهمیت مکتوب‌سازی مصداقی و جزئی نکات مطرح‌شده در جلسات استانی پژوهش، خواستار پیاده‌سازی کامل و دقیق این مباحث شد و گفت: آنچه در جلسات به صورت مصداقی و نکته‌محور مطرح شده، باید به طور کامل مکتوب و تدوین شود.
وی با بیان اینکه تقسیم موضوعات به محورهای کلی و طبقه‌بندی در قالب‌های عمومی، کفایت لازم را ندارد، تصریح کرد: باید تمام نکات و مسائل مطرح‌شده در جلسات استانی، به‌ویژه مباحث جزئی و اجرایی، به صورت دقیق و مصداقی پیاده‌سازی شود.
حجت الاسلام والمسلمین عباسی اظهار داشت: بخشی از این موارد به بازخوانی و اصلاح آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها بازمی‌گردد. آیین‌نامه‌هایی که در سال‌های ابتدایی تهیه شده‌اند، نیازمند بازنگری هستند، زیرا شرایط و تجربیات امروزمتفاوت از گذشته است.
وی با انتقاد از رویکرد تمرکزگرایانه در مدیریت کلان حوزه، گفت: یکی از مشکلات اساسی برخی از بخش های ستادی، تصدی‌گری کامل است. نباید همه تصمیمات از قم اتخاذ شود و استان‌ها صرفاً مجری باشند. این اشکال در معاونت پژوهش نیز کم‌وبیش وجود دارد و باید اصلاح شود.
معاون پژوهش حوزه های علمیه کشور با تأکید بر تقویت جایگاه معاونت‌های پژوهش استانی افزود: این معاونت‌ها نباید صرفاً کانالی برای ابلاغ مصوبات باشند، بلکه باید به سطح مرجعیت علمی در استان ارتقا یابند؛ باید قدرت تحلیلی، تصمیم‌گیری و اثرگذاری در عرصه معرفتی استان‌ها داشته باشند.
وی با اعلام اینکه ساختار معاونت پژوهش در حال بازنگری و اصلاح است، از برنامه‌ریزی برای حضور دوره‌ای معاونین استانی در جلسات شورای معاونت خبر داد و گفت: بنا داریم به‌صورت هفتگی میزبان یکی از معاونین پژوهش استان‌ها در جلسات ستادی باشیم تا دیدگاه‌ها، تجربیات و مشکلات صف، مستقیماً در تصمیم‌سازی‌ها لحاظ شود. همچنین در شورای عالی پژوهش نیز عضویت یکی دو نفر از معاونین پژوهش استانی پیش‌بینی خواهد شد تا ارتباطی نظام‌مند میان مرکز و استان‌ها برقرار شود.
معاون پژوهش حوزه های علمیه کشور در ادامه با اشاره به مسائل مرتبط با سامانه آموزش و نظام نجاح گفت: باید دسترسی‌هایی در این سامانه ایجاد شود که پژوهش تحت تأثیر فعالیت آموزشی قرار نگیرد و هر دو بخش بتوانند هماهنگ عمل کنند. حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی معاونت پیشین پژوهش در معاونت آموزش را فرصت مناسبی دانست و خواستار پیگیری موارد مورد نظر در تعامل دو معاونت شد.
وی با اشاره به تخصیص اعتبارات پژوهشی، افزود: تخصیص‌ها باید ضابطه‌مند، شفاف و منطبق با شاخص‌های متنوع صورت گیرد. نباید صرفاً بر اساس تعداد افراد باشد. گاه شرایط استانی، ابتلائات فرهنگی، یا محرومیت‌ها شاخص مهم‌تری از تعداد نیرو است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین عباسی خواستار بازبینی در شاخص‌ها، فرایند تخصیص و ایجاد اعتماد در استان‌ها نسبت به ثبات بودجه شد و تصریح کرد: فرصت دوماهه‌ای برای بازنگری دقیق در این زمینه پیش‌بینی شده است.
ارتقای جایگاه علمی و معنوی معاونت‌های پژوهش
وی با اشاره به تضعیف ناخواسته جایگاه علمی و معنوی معاونت‌های پژوهش استانی در برخی تعاملات ستادی تأکید کرد: معاونت ستاد باید مراقب باشد که تصمیمات، دستورالعمل‌ها و تعاملات، منجر به تضعیف استقلال و اعتبار معاونت‌های پژوهش در استان نشود.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه کشور با تأکید بر نقش کلیدی مدیریت مطالعات در شکل‌دهی سیاست‌ها و برنامه‌های پژوهشی گفت: روح حاکم بر فعالیت‌های استانی، باید از اینجا نشئت گیرد. نگاه جدید و راهبردی به فعالیت‌های این مدیریت ضروری است.
وی افزود: جشنواره‌هایی نظیر علامه حلی نیز باید مورد بازنگری و آسیب‌شناسی علمی قرار گیرند تا مسیر پیش رو با تحلیل‌های دقیق‌تری همراه باشد.
ارسال نظرات