مقاوم محتاط

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، در عرصه‌ی روابط بین‌الملل، واژه‌ی «مذاکره» همواره نمادی از امید، دیپلماسی و راهکاری برای کاهش تنش‌ها و حل اختلافات بوده است. مذاکره، در معنای راستین خود، فرآیندی است که بر اساس منطق و تعهدات متقابل، به دنبال ایجاد صلح و سازش می‌باشد. اما آنجا که این فرآیند از سوی قدرت‌های سلطه‌گر مورد سوءاستفاده قرار گیرد، این واژه می‌تواند به سلاحی خطرناک تبدیل شود که به‌جای حل مناقشات، به ابزاری برای فریب افکار عمومی و تحمیل خواسته‌های ناعادلانه بدل می‌گردد. نمونه‌ی بارز این الگو، رفتار غرب در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران است.

در دنیای امروز، که رسانه‌ها و روایت‌های سیاسی قدرتی بی‌بدیل در شکل‌دهی به واقعیت‌ها دارند، شایسته است که همگان درک صحیحی از تاکتیک‌های فریب در مذاکرات بین‌المللی به‌ویژه در مواجهه با قدرت‌های سلطه‌گر داشته باشند. در جهانی که در آن، قدرت‌های استعماری همچنان با شعارهای فریبنده‌ی صلح‌طلبی، خود را به‌عنوان «منجیان» معرفی می‌کنند، نباید فراموش کرد که این دولت‌ها با نقض مستمر تعهدات و سیاست‌های تحریمی، کشورهای مستقل را در دام تهدیدات و فشارهای اقتصادی گرفتار می‌سازند. در این میان، ایران، به‌عنوان کشوری که همواره در مقابل این بازی نابرابر ایستاده است، تجربه‌ای گرانبها در اختیار جوامع جهانی قرار داده است که می‌تواند به‌عنوان الگویی آموزنده برای سایر ملت‌ها عمل کند.

خطر غفلت تاریخی از فریب دشمن

تاریخ معاصر ایران، همچون آینه‌ای است که نمایانگر رفتار دوگانه قدرت‌های غربی در مذاکرات بین‌المللی می‌باشد. از حادثه‌ی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ گرفته تا خروج یک‌جانبه‌ی آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷، همواره شاهد بوده‌ایم که در پشت پرده‌ی گفتگوها و مذاکره‌ها، استراتژی‌های پنهان و خصمانه‌ای قرار دارد که هدفشان تنها فریب افکار عمومی و تحمیل سیاست‌های سلطه‌جویانه به کشورهای مستقل است.

رهبر معظم انقلاب در سخنرانی‌های متعدد خود، بر ضرورت توجه به این نکته تأکید داشته‌اند که مذاکره با طرف‌هایی که به‌طور مستمر در نقض توافق‌ها و وعده‌ها غرق‌اند، نه تنها موجب دستیابی به اهداف ملی نخواهد شد بلکه باعث تضعیف روحیه عمومی و به خطر انداختن امنیت ملی خواهد شد. ایشان در دیدار با بسیجیان در تاریخ ۵ آذر ۱۴۰۱ به‌صراحت اشاره کردند که ایالات متحده به هیچ‌یک از تعهدات خود در قبال جمهوری اسلامی ایران عمل نکرده است و نمونه‌ی آن، ماجرای بیانیه‌ی الجزایر و نقض عهد توسط آمریکا در آزادی گروگان‌ها بود.

دعوت به مذاکره؛ نیرنگی برای فریب افکار عمومی جهانی

 مذاکره زمانی کارساز است که بر اساس اصول انصاف، احترام متقابل و تعهد به اجرای توافق‌ها بنا شود. اما در بسیاری از موارد، قدرت‌های سلطه‌گر، این فرایند را نه برای حل اختلافات، بلکه برای پوشش دادن به سیاست‌های خصمانه و ایجاد فشارهای بیشتر به کار می‌برند. آنها می‌کوشند با دعوت به مذاکره، افکار عمومی جهانی را فریب دهند و با طرح شعارهایی مانند «آماده برای گفتگو» یا «گام‌های رو به جلو»، سیاست‌های غیرمنصفانه و تحمیل‌گرایانه‌ی خود را توجیه کنند.

حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای در سخنرانی‌های متعدد خود، به‌ویژه در ۱۰ مرداد ۱۳۹۹، این نکته را گوشزد کرده‌اند که وقتی آمریکایی‌ها از مذاکره سخن می‌گویند، در واقع درصدد تحمیل خواسته‌های غیرقانونی خود هستند. ایشان با تأکید بر این‌که مذاکره با آمریکا تنها به معنای پذیرش «پذیرش شروط یک‌جانبه» است، تصریح می‌کنند که این نوع مذاکرات نه تنها فایده‌ای ندارد، بلکه موجب بی‌دفاعی و آسیب به منافع ملی می‌شود.

ایشان می فرمایند: «نظام سیاسی آمریکا ادّعای مسائل حیاتی را در مورد جمهوری اسلامی ایران دارد؛ یعنی میگوید شما امکانات دفاعی‌تان را کنار بگذارید، شما اقتدار منطقه‌ای‌تان را کنار بگذارید، شما قدرت ملّی‌تان را کنار بگذارید. خب اینها که نمیشود؛ انسانی که باشَرف است و علاقه‌مند به حفظ مصالح کشور است که زیر بار این حرفها نمیرود؛ مذاکره یعنی این؛ اینکه بنده مخالفت میکنم با مذاکره، معنایش این است؛ وَالّا ما با همه ‌جای دنیا غیر از آمریکا و غیر از رژیم جعلی صهیونیست مذاکره میکنیم؛ با همه ارتباط داریم، مذاکره میکنیم، می‌نشینیم، پا میشویم، مشکلی نداریم؛ مسئله‌ی آمریکا این است.» (1)

نقض مکرر تعهدات؛ نشانه‌ای از عدم صداقت در مذاکرات

هرگاه که یک طرف مذاکره‌کننده به‌طور مداوم از زیر بار تعهدات خود شانه خالی کند، نشان‌دهنده‌ی عدم صداقت در روند مذاکرات است. ایالات متحده و دیگر قدرت‌های سلطه‌گر، با نقض توافق‌ها و عهدشکنی‌های پی‌درپی، نشان داده‌اند که هدفشان چیزی جز تسلط بر کشورهای مستقل و ایجاد شرایطی که تنها به نفع خودشان باشد، نیست.

رهبر معظم انقلاب در این باره می فرمایند: «عمده این است که ما به خودمان اتّکاء کنیم؛ اساس کار این است. ما باید به خودمان اتّکاء کنیم؛ به دیگران نمیشود اتّکاء کرد، به بیگانگان نمیشود اتّکاء کرد، نمیشود اعتماد کرد. من مکرّر در دوران همین مذاکرات هسته‌ای -شاید چهار پنج مرتبه یا بیشتر- گفتم به آمریکایی‌ها نمیشود اعتماد کرد. حالا هم ملاحظه میکنید و می‌بینید؛ حرفهایی که میزنند، اظهاراتی که میکنند و عملکردی که نشان میدهند، کاملاً امضای آن حرفی است که بنده آن‌وقت میزدم؛ یعنی واقعاً نمیشود به اینها اعتماد کرد.» (2)

از مذاکره به مقاومت؛ راهبرد مقابله با سلطه‌گری

رهبر معظم انقلاب مکررا در بیانات خود تأکید کرده‌اند که نباید در دام مذاکره‌های بی‌نتیجه و فریبنده افتاد. بلکه باید گفتمان مقاومت و ایستادگی را به‌عنوان جایگزینی برای تسلیم در برابر فشارهای بین‌المللی برگزید. ایشان بر این باورند که تنها با اتکا به قدرت ملی، درک صحیح از تهدیدات و فرصتها، و استفاده از ظرفیت‌های داخلی می‌توان در برابر سلطه‌گری‌های جهانی ایستاد و این مبارزه را به گفتمان غالب در روابط بین‌الملل تبدیل کرد.

ایشان می فرمایند: «در مواجهه با دشمن دو راه بیشتر وجود ندارد یا عقب‌نشینی ما و پیشروی متقابل آنها و یا مقاومت و ایستادگی که تجربه ما در جمهوری اسلامی نشان می‌دهد هر جا در مقابل دشمن مقاومت کردیم، جواب گرفتیم.» (3)

در مقاطع حساس تاریخی و در مواجهه با مسائل کلان اجتماعی مانند مذاکرات، توجه به موضع ولایت یعنی امام خامنه ای، امری ضروری است. این توجه نه‌فقط از حیث وظیفه شرعی، که به عنوان یک راهبرد عقلانی و تجربه‌محور اهمیت دارد. تجربه نشان داده که مواضع حکیمانه رهبر معظم انقلاب، با نگاهی بلندمدت و واقع‌بینانه، در نهایت به تامین منافع ملی و حفظ عزت کشور منجر می‌شود. بر همین اساس، تکیه بر این مواضع می‌تواند به‌عنوان قطب‌نمای حرکت در مسیر پیچیده تحولات سیاسی و اجتماعی عمل کند.

(1) بیانات در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت عید قربان (۱۳۹۹/۰۵/۱۰)

(2) بیانات در دیدار نوروزی جمعی از مسئولان کشور (۱۳۹۵/۰۱/۱۸)

(3) بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام (1398/02/24)