تحریم رابطه ایران و آمریکا از منظر رهبر انقلاب

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، مسئله شناخت دشمن، به‌ویژه در مورد دولت آمریکا و بحث مذاکره با آن، یکی از پرتکرارترین و کلیدی‌ترین موضوعاتی است که در بیانات رهبر انقلاب اسلامی مورد تأکید قرار گرفته است. ایشان با تحلیل عمیق، ابعاد مختلف این موضوع را روشن کرده‌اند و دیدگاه‌هایی دقیق ارائه داده‌اند. با یک دسته‌بندی جامع، می‌توان نظرات ایشان درباره روابط ایران و آمریکا و مسئله مذاکره با این دولت را در سه سطح مبنایی و مکتبی، تجربه تاریخی، و مسائل سیاسی و دیپلماتیک بررسی کرد. در این میان، دلایل فنی برای رد ایده مذاکره بیشتر در سطح سیاسی و دیپلماتیک مطرح می‌شود.

مبانی انقلاب اسلامی در مواجهه با نظام سلطه

از منظر مبانی انقلاب اسلامی، نظام سلطه ذاتاً با ساختاری همچون جمهوری اسلامی در تضاد است، چراکه منافع این دو نظام در نقطه مقابل یکدیگر قرار دارند. نظام سلطه همواره همراه با رفتارهایی مانند خیانت، جنگ‌افروزی، سازمان‌دهی و پشتیبانی گروه‌های تروریستی، سرکوب جنبش‌های آزادی‌خواه و فشار بر مظلومین – از جمله مردم فلسطین – بوده است و این ویژگی‌ها کاملاً مغایر با آرمان‌های عدالت‌طلبانه و ظلم‌ستیزانه جمهوری اسلامی است.

امروزه نیز شواهد بسیاری از این تضاد دیده می‌شود. آمریکا و انگلستان، چه پیش و چه پس از تأسیس رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۴۸ تا به امروز، نزدیک به یک قرن است که با اعمال فشار بر مردم فلسطین نشان داده‌اند که از نظام سلطه پیروی می‌کنند. چنین ظلم آشکاری نمی‌تواند از سوی اسلام، و طبیعتاً از جانب نظام جمهوری اسلامی ایران، نادیده گرفته شود.

از سوی دیگر، نظام سلطه به‌طور مستقیم از کشورهایی که مردم یمن، فلسطین و لبنان را بمباران می‌کنند حمایت می‌کند، آمریکا آشکارا در این حملات کمک ارائه می‌دهد و این بمباران‌ها نه در جبهه‌های جنگ، بلکه علیه بیمارستان‌ها، بازارها، مدارس و مکان‌های عمومی مردم صورت می‌گیرد. این کمک‌ها جایی برای بی‌تفاوتی نظام اسلامی باقی نمی‌گذارد؛ بنابراین، دشمنی میان نظام اسلامی و نظام سلطه امری ریشه‌ای و ذاتی است که ناشی از تضاد بنیادین میان آن هاست؛ از این‌روست که رهبر معظم انقلاب فرمودند: « ذات نظام سلطه اقتضا می‌کند که با نظامی مثل نظام جمهوری اسلامی دشمن باشد؛ منافعشان ۱۸۰ درجه با یکدیگر اختلاف دارد. نظام سلطه اهل خیانت است، اهل جنگ‌افروزی است، اهل ایجاد و سازماندهی گروه‌های تروریست است، اهل سرکوب کردن گروه‌های آزادی‌خواه است، اهل فشار آوردن بر مظلومین-مثل فلسطین و امثال فلسطین است؛ این طبیعت نظام سلطه است.»( ۱۳۹۵/۰۳/۱۴)

از طرفی دیگر یکی از جنبه های تقابل با آمریکا با ایران سبقه تاریخی دارد، از اولین ساعات انقلاب شاهد دشمنی مستمر و آشکاری بوده‌ایم که به مخالفت برخاست و این دشمن چیزی نبود جز دولت ایالات متحده آمریکا؛ از همان آغاز که از حالت سردرگمی خارج شدند و دوران ابتدایی شگفتی و بی‌خبری‌شان نسبت به تحولات ایران سپری شد دشمنی خود را آغاز کردند. 

از آن زمان تاکنون، آمریکایی‌ها تمامی روش‌ها و ابزارهای ممکن را برای مقابله با جمهوری اسلامی به کار گرفته‌اند؛ هیچ نوع مخالفت یا اقدامی نیست که آن‌ها در برابر ما انجام نداده باشند. سازمان‌دهی کودتا، تحریک قومیت‌ها، تشویق صدام به جنگ و حمله به ایران، حمایت گسترده از او در طول جنگ، تحریم‌های اقتصادی، اعمال نفوذ در سازمان ملل، تبلیغات شبانه‌روزی، استفاده از هنر و هالیوود برای ساخت فیلم‌های متعدد علیه ایران، همه و همه بخشی از این اقدامات بوده است.

حتی در زمینه نظامی نیز بارها علیه جمهوری اسلامی اقدام کرده‌اند؛ از ساقط کردن هواپیمای مسافربری گرفته تا حمله به برخی مراکز در خلیج فارس. اقدامات امنیتی، سیاسی، اقتصادی، تبلیغاتی و فرهنگی بی‌شماری در این دشمنی صورت گرفت و همه این تلاش‌ها با یک هدف مشخص براندازی جمهوری اسلامی انجام شد، در همین رابطه رهبر معظم انقلاب فرمودند:« هدف همه‌ی این کارها هم براندازی بود؛ حالا [اینکه] امروز این کلمه در تعبیرات مسئولین آمریکایی تکرار می‌شود، چیز جدیدی نیست؛ از روز اوّل هدفشان همین بود. حتّی همان رئیس‌جمهوری که تکرار می‌کرد و اصرار می‌کرد که هدف ما براندازی نیست، او هم هدفش براندازی بود که کاملاً این معنا واضح شد.( ۱۳۹۷/۰۳/۰۲)

عدم التزام آمریکا به تعهدات بین‌المللی

آمریکا به تعهدات خود پایبند نیست. این مسئله را نباید تنها به عملکرد دولت خاصی محدود کرد، دولتی از آمریکا که وارد مذاکرات شد و وزیر خارجه‌اش طی مدت‌ها جلسات طولانی در اروپا فعالیت می‌کرد، به تعهدات خود عمل نکرد، اگرچه شکل رفتارشان ممکن بود تفاوت داشته باشد؛ اما نتیجه یکسان بود؛ همان‌ها هم تحریم‌های جدید وضع کردند و برخلاف توافق‌های خود رفتار کردند.

ایالات متحده بارها نشان داده که به تعهدات بین‌المللی خود عمل نمی‌کند، سوابق گذشته به‌ویژه در زمینه برجام، به روشنی این موضوع را تأیید می‌کند، از آغاز اجرای برجام، رفتارهایی که از آمریکا مشاهده شد، چه در دولت قبلی و چه در دولت بعدی، بارها از سوی دیپلمات‌های ایرانی نقض روح و جسم برجام توصیف شد و دیپلمات‌های ایرانی که با تلاش‌های شبانه‌روزی برای دستیابی به توافق برجام زحمت کشیده بودند، مکرراً اعلام کردند که آمریکا به این توافق پایبند نبوده است و گاهی روح برجام و گاهی جسم آن را نقض کردند.

دولتی که چنین راحت تعهدات بین‌المللی را زیر پا می‌گذارد، خروج از توافق‌ها را به نمایش‌های رسانه‌ای تبدیل می‌کند و بی‌هیچ تردیدی مهر امضای خود را بی‌اعتبار می‌کند، نشان می‌دهد که قابل اعتماد نیست. این پاسخ واضحی است به کسانی که بارها سؤال می‌کنند چرا جمهوری اسلامی ایران با آمریکا مذاکره یا تعامل نمی‌کند، با دولتی که چنین رویکردی دارد، جمهوری اسلامی نمی‌تواند همکاری کند.

آمریکا این رفتار را نه‌تنها با ایران بلکه با بسیاری از کشورهای دیگر نیز داشته است، هرچند آن موارد اکنون محل بحث نیست. اما مسئله اینجاست که ایران تاکنون به تعهدات خود در برجام پایبند بوده و این موضوع بارها توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگر نهادها تأیید شده است. بنابراین، هیچ بهانه‌ای از سوی آمریکا برای نقض توافق وجود ندارد. بااین‌حال، شاهد بودیم که این دولت بدون توجه به تعهدات بین‌المللی، آنها را لغو کرده و زیر امضاهای خود زده است، در همین راستا رهبر معظم انقلاب فرمودند: « دولت جمهوری اسلامی نمی‌تواند با آمریکا تعامل کند؛ چرا؟ برای خاطر اینکه آمریکا پابند به تعهّدات خودش نیست. نگویید اینها کار این دولت است و کار ترامپ است؛ نه، دولت قبل هم که با ما نشست، صحبت کرد و وزیر خارجه‌اش ده روز، پانزده روز در اروپا پابند جلسات بود، آنها هم تقریباً همین‌جور [بودند]؛ حالا به شکل دیگری عمل کردند ولی نقض کردند؛ آنها هم تحریم کردند، آنها هم برخلاف تعهّدات خودشان عمل کردند. دولت آمریکا برخلاف تعهّدات خودش عمل می‌کند.» ) ۱۳۹۷/۰۳/۰۲)

نتیجه آنکه اختلافات میان جمهوری اسلامی ایران و نظام سلطه به‌ویژه آمریکا، فراتر از مسائل سیاسی روزمره بوده و به اختلافات بنیادین و ارزشی بازمی‌گردد. بنابراین، انتظار آشتی یا تعامل پایدار میان دو طرف، بدون تغییرات اساسی در ماهیت سیاست‌های سلطه‌گرایانه آمریکا، غیرواقع‌بینانه و دور از انتظار خواهد بود.