خاندان انصاری؛ ستارگانی درخشان در آسمان علم و فرهنگ قم

به گزارش خبرگزاری رسا، پانصد و بیست و هشتمین نشست بنیاد قم پژوهی در قم با موضوع « تاریخ شفاهی خاندان انصاری قمی» با هدف معرفی این خاندان تأثیرگذار در تاریخ و فرهنگ قم برگزار شد.

در این نشست که با حضور جمعی از خاندان محترم انصاری قمی، فضلای محترم و قم پژوهان در دانشگاه طلوع مهر برگزار شد،  به بررسی نقش خاندان انصاری‌ و دستاوردهای آنان در گسترش معارف اسلامی و نشر تشیع در این شهر مقدس پرداخته شد.

حجت‌الاسلام مهدی انصاری قمی در این نشست با تاکید بر اهمیت شهر قم به عنوان نخستین پایگاه  شیعه در جهان اسلام، به تاریخچه خاندان اشعری اشاره کرد. او بیان داشت که این خاندان از دوران‌های اولیه ورود اسلام به ایران، به ویژه از سال 189 هجری، به عنوان حامیان و مروجین تشیع فعالیت داشته‌اند. این خاندان با تاسیس حوزه علمیه و تربیت نخبگان دینی، نقش به‌سزایی در گسترش آموزه‌های تشیع ایفا کرده‌اند. وی از تلاش‌های خاندان انصاری برای ساخت و توسعه زیرساخت‌های دینی و فرهنگی قم از جمله مساجد و مدارس دینی یاد کرد.

حجت‌الاسلام مهدی انصاری قمی  در ادامه به شرح زندگی عمویش، حجت الاسلام والمسلمین شیخ مرتضی انصاری قمی، پرداخت. او گفت که عمویش در دوران فشارهای سیاسی رضاخان و پس از آن، از خطبای برجسته و مبارزان فعال علیه رژیم پهلوی بود. حاج شیخ مرتضی انصاری، که به عنوان آخرین محدث شیعه شناخته می‌شود، بیش از ۳۰ هزار حدیث را حفظ و نقل کرده و به‌عنوان یک واعظ برجسته دینی در سراسر ایران و عراق شناخته شده است.

وی به نقش مرحوم انصاری در مبارزات علیه رضاخان و اقدامات وی برای حفظ حوزه علمیه قم اشاره کرد. ایشان در دوران سخت خفقان سیاسی و با وجود صدور فرمان‌های خلع لباس روحانیون، ایستادگی کرد و همواره در کنار مردم و حوزویان برای مقابله با سیاست‌های ضد دینی پهلوی تلاش نمود.

حجت‌الاسلام انصاری همچنین به تاثیرات اجتماعی و خدمات عام‌المنفعه خاندان انصاری اشاره کرد و گفت که آنها در ساخت مساجد متعدد، از جمله  تعمیرات مسجد امام عسکری، و برگزاری مراسمات مذهبی نقش برجسته‌ای داشتند. وی به سخنرانی‌های عمویش در مجالس عاشورا اشاره کرد که با استقبال گسترده مردم و علمای دین روبرو می‌شد.

در ادامه، شیخ مهدی انصاری قمی به بیان خاطراتی از تأسیس حوزه علمیه قم و نقش خاندان انصاری در تربیت علما و فضلا پرداخت. او همچنین از نقش خاندان انصاری در مبارزات علیه بهائیت و تفکرات انحرافی دیگر در ایران سخن گفت .

در ادامه نشست حجت‌الاسلام والمسلمین ناصرالدین انصاری قمی در ابتدای سخنان خود به معرفی خاندان انصاری پرداخت و گفت: «این خاندان یکی از بازماندگان اشعریون قدیم قم است که از زمان‌های دور در حوزه علمیه قم و نجف فعال بوده‌اند و خدمات ارزنده‌ای به جامعه اسلامی و شیعه ارائه داده‌اند». او افزود: «عموی من، مرحوم حاج شیخ مرتضی انصاری، از بزرگترین محدثین و علمای عصر خود بود که توانست بیش از ۳۰ هزار حدیث را با اسناد دقیق حفظ کند و آن‌ها را روی منبر به یاد مخاطبان آورد. این احادیث تنها شامل متن نبود، بلکه نام راویان نیز از حفظ توسط ایشان نقل می‌شد».

او درباره اهمیت و دشواری حفظ این حجم از روایات توضیح داد: «عمویم برای حفظ احادیث، پنج بار کتاب "بحار" را مطالعه وتحلیل کرد و این کار بزرگی بود که باید به عنوان الگویی برای طلاب و مبلغین مدنظر قرار گیرد».

حجت‌الاسلام ناصرالدین انصاری به تأثیرات علمی و تبلیغی پدرش اشاره کرد و گفت: «ایشان در کنار تجارتدر بازار، نویسنده‌ای فعال بود و آثاری چون "نهج‌البلاغه منظوم" را به زبان فارسی سرود. این اثر که حدود ۳۰ هزار بیت بر وزن خسرو و شیرین نظامی است، توسط ۲۰ نفر از علما و مراجع ایران و عراق مورد تحسین قرار گرفت». او افزود: «این اثر در میان علمای قم ونجف، همچون مرحوم آیت‌الله حکیم، آیت‌الله خویی و سید محسن امین عاملی، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد و بر آن تقریظ نوشتند».

وی در بخش دیگری از سخنانش به خاطراتی از دوران جوانی و تالیفات پدرش اشاره کرد و از علاقه آیت‌الله گلپایگانی به ایشان یاد کرد و گفت: «آیت‌الله گلپایگانی به‌گونه‌ای به پدرم علاقه داشت که اگر ایشان چند روز به مجلسش نمی‌رفت، تماس می‌گرفت و از او دعوت می‌کرد که در جلسه حاضر شود. او همیشه مجلس را با حضور پدرم گرم و پرنشاط می‌دید».

یکی از نقاط قوت خاندان انصاری که در این نشست برجسته شد، خدمات اجتماعی آن‌ها بود. حجت‌الاسلام انصاری از خدمات عموهایش در حوزه ساخت مساجد و مدارس دینی یاد کرد و گفت: «عموهایم نه تنها در تبلیغ دین موفق بودند، بلکه در امور اجتماعی هم بسیار فعال بودند. که از جمله آنها مسجد امام رضا (ع) در چهل اختران   و و تعمیرات مسجد امام عسکری در قم و مسجد خضراء در نجف و مسجد ثامن الائمه و جواد الائمه در تهران ، اهتمام داشتند.

این خاندان همواره به سادات و خانواده‌های نیازمند کمک می‌کردند و با تأسیس مؤسسات خیریه به رفع نیازهای اجتماعی پرداختند».

یکی از بخش‌های جالب این جلسه، یادآوری تشییع جنازه مرحوم حاج شیخ مرتضی انصاری بود که همزمان با رژه شاهنشاهی در روز ۲۸ مرداد سال ۱۳۵۰اتفاق افتاد. حجت‌الاسلام انصاری قمی با ذکر خاطره‌ای از این روز گفت: «تشییع جنازه عمویم با رژه شاهنشاهی تلاقی پیدا کرد. مسئولان رژه می‌خواستند که مسیر تشییع تغییر کند، اما حاج حسین انصاری با قامت بلند و ایستادگی خود این درخواست را نپذیرفت و جمعیت را به سمت مسیر اصلی هدایت کرد. این موضوع باعث به هم خوردن رژه شاهنشاهی شد و بعدها حاج حسین انصاری توسط رژیم دستگیر و بازداشت شد، اما او با سربلندی از این ماجرا خارج شد».

حجت‌الاسلام ناصرالدین انصاری در ادامه سخنانش از تلاش‌های این خاندان در احیای آثار علمی و فرهنگی سخن گفت و افزود: «این خاندان به تولید آثار علمی و ترویج علوم دینی بسیار اهتمام داشته اند.. پدرم بیش از ۳۰ جلد کتاب تألیف کرد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها نهج‌البلاغه منظوم است. همچنین او کتاب‌های متعددی در رد شبهات و انحرافات دینی نوشت. ما همچنان در حال تصحیح و انتشار این آثار هستیم و امیدواریم این تلاش‌ها ادامه پیدا کند».

وی همچنین به نقش دیگر اعضای خاندان در ترویج علوم دینی اشاره کرد و گفت: «در میان اعضای خاندان انصاری، افراد زیادی هستند که آثار علمی فراوانی دارند و نقش مهمی در حوزه علمیه قم و نجف ایفا کرده‌اند. از جمله حجةالاسلام حاج شیخ محمد رضا انصاری و حجةالاسلام  حاج شیخ محمد حسن انصاری وحجه الإسلام حاج شیخ محمد انصاری ودکتر هادی انصاری و دکتر حسن انصاری ، هر یک با دهها جلد کتاب منتشرشده و حضرات آیات: ميرزای نائینی و آقانجفی همدانی و  سید محمد روحانی و آقا عزیز طباطبایی وعلوی گرگانی وسید رضا طباطبایی وسید علي خلیق و استاد سيد کاظم بجنوردی از وابستگان سببی این خاندان هستند ».

این نشست با ذکر خاطراتی از زندگی پرفراز و نشیب این خاندان و اشاره به مجاهدت‌های آنان در یک قرن‌ گذشته ادامه یافت. در پایان، با ذکر فاتحه‌ای برای روح  مرحومان این خاندان بزرگ، یادشان گرامی داشته شد و این مراسم به اتمام رسید.