دولت آینده؛ سیر صعودی و نزولی فرهنگ

اشاره: از جمله مباحثی که طی سال گذشته تاکنون به مسأله‌ای مناقشه‌برانگیز در میان پاره‌ای از نخبگان و اندیشمندان تبدیل شده و حجم درخور توجهی از گفتگو‌ها و تأملات عرصه عمومی را به خود اختصاص داده، نسبت میان دولت اسلامی و فرهنگ اسلامی، یا به صورت دقیق‌تر، «تکالیف دولت اسلامی نسبت به فرهنگ اسلامی» است، به عبارت دیگر، مسأله آن است که آیا دولت اسلامی مسئولیت و رسالتی در مورد فرهنگ اسلامی بر عهده دارد یا پرداختن به آن از قلمرو وظایف دولت اسلامی خارج است و تنها نهاد‌های مردمی یا حوزه‌های علمیه در این باره مسئولند؟ برخی بر این باورند که دولت اسلامی نباید در فرهنگ و نیز در فرهنگ دینی مداخله کند، بلکه باید پهنه و عرصه را برای فعالیت‌های «مردمی» و «غیر دولتی» فراهم کند و حداکثر، برقراری «آزادی» و «امنیت» را جزء وظایف خود در این زمینه بشمارد. این عده معتقدند که دیانت مردم و استقرار ارزش‌های فرهنگی اسلام در جامعه بر عهده‌ی حوزه‌های علمیه و روحانیت است و نه دولت.

در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، گفت‌وگویی با حجت الاسلام اکبری مسئول پژوهش حوزه علمیه تهران داشته است که در ادامه خواهد آمد:

رسا_ نگاه به حوزه فرهنگ و هنر در دولت ها چگونه باید باشد؟

با توجه به اهمیت فرهنگ، که در همه ی شریان های مسائل اجتماعی نقش دارد، پویایی جوامع در گرو شناخت و حل و اجراء به موقع مسائل فرهنگی است. دولت باید برای اصلاح همه امور به بررسی علمی وضعیت فضای فرهنگی و نمادین جامعه، بپردازد؛ در این رویکرد علاوه بر کمک به پالایش ساختار فرهنگ، سیاست‌های توسعه ای را نیز تسهیل می کند. لذا شناسایی مسائل فرهنگی کشور مهم ترین اصول و ضوابط حاکم بر همه امور لازم است. متاسفانه نفوذ فرهنگی، از طریق مدیریت ناکارآمد برخی از دولت ها، رواج فرهنگ برهنگی، تزلزل نهاد خانواده و دروغگویی و سگ بازی و .... را در پی داشته است، لذا پیشنهاد می شود سیاستگذاری های فرهنگی در راستای اولویت‌ها اول دولت تهیه و حاکم بر همه سیاستهای نظام اسلامی باشد.

رسا_ چرا نگاه به فرهنگ و هنر در دولت ها نگاه فرعی و دسته دومی است؟

عدم درک نقش و اهمیت فرهنگ سبب شده که دولتها نگاه اصلی خود را معطوف به امور دیگر کرده و آن را فرعی و دسته دوم تلقی کنند در حالی که همه مسائل کشور در پرتو فرهنگ شکل اساسی پیدا میکند، مثلا اقتصاد ما اگر بر اساس من یتق الله عمل بشود اقتصاد رونق میگیرد و وعده الهی است که وَلَو أَنَّ أَهلَ القُرىٰ آمَنوا وَاتَّقَوا لَفَتَحنا عَلَيهِم بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَالأَرضِ وَلٰكِن كَذَّبوا فَأَخَذناهُم بِما كانوا يَكسِبونَ، اما چون تقوا نداشتند و دروغ گفتند آنان را به فقر و گرفتاری و .... مجازات کردند در امر سیاست خارجی هم براساس ایه وَ لَن‌ يَجعَل‌َ اللّه‌ُ لِلكافِرِين‌َ عَلَي‌ المُؤمِنِين‌َ سَبِيلًا یعنی کافرین بر مسلمانان نباید استیلاء داشته باشند، آنگاه بر اساس این اصل روابط خود را درست میکنیم و در صنعت براساس کلام پیامبر که فرمود: رحم الله امرا اذا عمل عملا فاتقنه، خدا رحمت کند کسی را که هر گاه کاری را انجام می‌دهد، محکم کاری می‌کند و با اتقان آن را انجام میدهد، همینطور در دیگر امور کشور، فرهنگ اسلامی شیعی بر آنها سایه دارد.

رسا_ به نظر شما دولت گذشته در زمینه فرهنگ سازی چه موفقیت هایی داشته است؟

گرچه بسیاری از امور ریل گذاری خاصی شده که هر دولتی به نوعی بر اساس آن حرکت میکند، اما دولت رئیسی بسیار بر این امور اهمیت داده و سعی داشته در همه امور حاکمیت فرهنگ دین اسلام و شیعه باشد. 
رسا_ نگاه دولتی که انتخاب می شود در زمینه فرهنگ و هنر چگونه باید باشد؟

با رویکردی که دولت رئیسی داشته و به نوعی الگویی حاکمیت و دولت اسلامی را ایجاد کرده هر کسی که حضور پیدا کند باید سعی کند که آن را پیاده کند.

رسا_ چطور می شود از دولت آینده در زمینه فرهنگ مطالبه گری کرد؟

بر اساس الگوی ایجاد شده میتوان مطالبه در اموری که کوتاهی صورت بگیرد داشته باشیم و دولت آینده را نقادانه بسنجیم.

رسا_ دغدغه های فرهنگی دولت آینده باید در چه زمینه های مهمی باشد؟ 

اگر فرهنگ درست شود همه ی امور درست میشود، اما فرهنگ را نباید گره بزنیم به هنر و فقط از این دریچه بسنجیم، شاید یکی از علتهایی که نگاه فرعی برخی دولت ها به مقوله فرهنگ صورت گرفته همین خلط با هنر باشد در حالی که هنر یکی از مصادیق فرهنگ است.

رسا_ در زمینه فرهنگ سازی سبک زندگی ایرانی اسلامی دولت آینده باید چه کارهایی را در اولویت قرار دهد؟

با توجه به آینده کشور در مسائل اقتصادی، امنیتی و ... فرهنگ سازی در زمینه های فرزندآوری که از خطر پیری جمعیت ایران جلوگیری کند را باید در اولویت کارقرار دهد.