کیفیت مشارکت و انتخاب فرد اصلح بر زندگی همه مردم تأثیر خواهد گذاشت

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، انتخابات ریاست جمهوری در هشتم تیرماه از اهمیت بالایی برخودار گردیده است و ارزیابی‌های ملی و بین‌المللی متعددی را به خود معطوف خواهد کرد و از هم اکنون مسئله مشارکت مردم به عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی این رویداد مهم و همچنین مولفه های فرد اصلح مورد توجه قرار دارد. در این رابطه با حجت الاسلام دکتر حامد میرزاخان، پژوهشگر گروه فقه پزشکی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و عضو مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم، گفتگو کردیم که شرح آن از نگاه شما می گذرد.

 سؤال پرتکرار این روزها این است که انتخابات حق است یا تکلیف؟

حقیقتا انتخابات برای هر ایرانی حق است، در کنار آن با توجه به حفظ نظام اسلامی و به این معنا که حضور مردم در انتخابات به معنای حقیقی کلمه لازم است تکلیف آور هم می‌شود. همانطور که مقام معظم رهبری در جمع ائمه جمعه بیان داشتند که انتخابات صرفا تکلیف نیست؛ بلکه حق مردم است و لذا برای رسیدن مردم به حقشان راهی جز شرکت در انتخاب‌ ندارند و هرگونه تضعیف فکری مردم جامعه جهت عدم شرکت در انتخابات، سلب حق مردم است که مردم باید در این زمینه هوشیار باشند.

 حکم شرعی شرکت در انتخابات چیست؟

یکی از نهادهای اساسی حقوقی و سیاسی، نهاد «انتخابات» است. امروزه، برای گزینش حاکمان و سنجش مقبولیت نظام سیاسی از دید مردم باید از شیوه انتخابات استفاده نمود. در ادبیات سیاسی، تعداد انتخابات و مقامات انتخاب شده و میزان شرکت مردم در پای صندوقهای رأی، نشان از مقبولیت نظام سیاسی در پیشگاه مردم و نمودار قدرت نرم آن در برابر دیدگان دولت های دیگر می باشد.

ماهیت انتخابات از دیدگاه فقه، «حکم» است و بر همه واجدان شرایط ـ به نحو وجوب عینی ـ شرکت در انتخابات واجب است. از مهم‌ترین مبانی و ادله این حکم شرعی عبارت است از وجوب حفظ نظام، عمومات امر به معروف و نهی از منکر، وجوب اعانه بر برّ و تقوا، لزوم اهتمام به امور مسلمین و دلیل عقل است.

مراجع عظام تقلید در پاسخ به سؤالات مردم طی استفتاء و پیام‌ها ضرورت‌ شرکت و حضور حداکثری در انتخابات را تشریح کرده و آن را مایه اقتدار نظام اسلامی و تکلیف الهی اجتماعی برشمردند. حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای در این موضوع شرکت در انتخابات جمهوری اسلامی ایران را واجب عینی دانسته‌اند.

آینده کشور در صورت شرکت و یا عدم شرکت در انتخابات به چه صورت قابل توصیف است؟

به نظر حقیر افراد جامعه چه در انتخابات شرکت کنند چه نکنند در هر دو حالت رأی داده‌اند و ما فرد بی‌رأی نداریم فقط افرادی که مشارکت کنند رأی به انقلاب و باور ملی و ایرانی بودن خود داده‌اند و اگر مشارکت نکنند در واقع رأی به معاندین داده‌اند که نمی‌خواهند ایران قوی وجود داشته باشد.

مردمی که در انتخابات شرکت نکنند دیدگاه آنان چه بسا به سود دشمن تلقی و مصادره شود و این عدم مشارکت یک اشتباه و نظر باطل است که تصور شود با رأی ندادن جزو هیچ خط و ربطی نیستند اما برعکس با این عمل خود نیز رأی داده و با یک نظام فکری همراه شده‌اند.

درصد مشارکت مردم در انتخابات برای تمام حکومت‌هایی که مدعی دموکراسی و مردم‌سالاری هستند مهم است و هر اندازه درصد مشارکت بالاتر باشد دولت و مجلس منتخب به همان اندازه پرقدرت وارد اداره امور و وضع قوانین می‌شود و اگر میزان مشارکت پایین باشد ضمن اینکه مشروعیت و مقبولیت دولت ها خدشه دار می شود منتخبان از پشتوانه کافی نیز برای پیشبرد برنامه‌هایشان برخوردار نخواهند بود.

لذا باید گفت رأی دادن برای آینده کشور باعث اقتدار بیشتر و دوری از هجوم دشمنان از لحاظ اقتصادی و سیاسی می شود ولی این پندار که اگر رأی ندهم نظام تغییر می کند خیال باطل است. ایران اسلامی آنقدر قدرتمند شده که تغییر نظام امکان‌پذیر نیست برای نمونه حصور در انتخابات کشور‌های غربی و اروپا درصد مشارکت بسیار پایین و میانگین زیر 40 درصد شکل می‌گیرد. لذا با توجه به نکات مطرح شده حضور در انتخابات باعث می‌شود نخبگان و دلسوزان، پُرقدرت وارد اداره امور و وضع قوانین و این امر برای خود آحاد مردم از اهمیت بالایی برخودار است چون باعث تأثیر مستقیم بر زندگی آنان خواهد گذاشت.

ملاکات فرد اصلح در انتخابات ریاست جمهوری چیست؟

 با توجه به سخنان امیرالمومنین (علیه السلام) در نهج البلاغه ایشان شاخصه هایی برای فرد اصلح بیان نموده اند که عبارتند از :

۱. ساده زیستی و عدم ثروت اندوزی (نامه ۴۵): « اَلا وَ اِنَّ اِمامَکمْ قَدِ اکتَفی مِنْ دُنیاهُ بِطِمْرَیهِ،  وَ مِنْ طُعْمِهِ بِقُرْصَیهِ ؛ آگاه باش امام شما از  تمام دنیایش به دو جامه کهنه، و از خوراکش به دو قرص نان قناعت  نموده ».

۲. محکم برخورد کردن با نزدیکانی که دارای فساد اقتصادی هستند. (نامه ۴۱): « لَوْ  اَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَینَ فَعَلا مِثْلَ الَّذِی فَعَلْتَ، ما کانَتْ لَهُما عِنْدی  هَوادَةٌ، وَ لا ظَفِرا مِنّی بِاِرادَة؛ اگر  حسن و حسینم آنچه را تو انجام دادی انجام می دادند، از من نرمشی  نمی دیدند، و به مرادی نمی رسیدند».

۳. عدم همراهی و به کار گیری دنیا طلبان(نامه ۳۹):« فَاِنَّک قَدْ جَعَلْتَ دینَک تَبَعاً لِدُنْیا امْرِیء ظاهِر غَیهُ؛ تو دینت را تابع دنیای کسی نمودی که گمراهیش معلوم است».

۴. عقب نشینی نکردن در برابر دشمن(نامه ۳۸): « لاینْکلُ عَنِ الاْعْداءِ ساعاتِ الرَّوْعِ؛ ساعات هولناک از دشمنان نهراسد و عقب ننشیند ».

۵. به نظرات مردم اعتنا داشته باشد(نامه ۵۳):«وَ لَا تَقُولَنَّ إِنِّی مُؤَمَّرٌ آمُرُ فَأُطَاعُ؛ هرگز مگو من اميرم؛ امر مى کنم و از من اطاعت مى شود ».

۶. به اقشار ضعیف توجه داشته و در صدد کاهش گرفتاری های مردم باشد(نامه ۵۳):«ثُمَّ اللهَ اللهَ فِی الطَّبَقَةِ السُّفْلَی… خدا را خدا را (در نظر داشته باش) درباره طبقه پایین اجتماع».

۷. کینه و دشمنی بین مردم راه نیاندازد(نامه ۵۳): «أَطْلِقْ عَنِ النَّاسِ عُقْدَةَ کُلِّ حِقْد؛ گره هر کینه ای را در مردم بگشای».

۸. تلاش برای از بین بردن فساد(نامه ۵۳):«فَاحْسِمْ مَادَّةَ أُولَئِکَ بِقَطْعِ أَسْبَابِ تِلْکَ الأحْوَالِ؛ ریشه ستمکاریشان را با بریدن اسباب آن بخشکان».

۹. سوء ظن به دشمن حتی هنگام صلح(نامه ۵۳): «وَ اتَّهِمْ فِی ذلِکَ حُسْنَ الظَّنِّ؛ و به دشمن، خوش بین مباش»

۱۰. نظارت بر زیر دستان و انتخاب فرد شایسته برای خدمت به مردم(نامه ۵۳): « ثُمَّ انْظُرْ فِی أُمُورِ عُمَّالِکَ فَاسْتَعْمِلْهُمُ اخْتِبَاراً؛ سپس در امور کارمندانت بیندیش، و پس از آزمایش به کارشان بگمار».

این ده ملاکی است که امیر المومنین (علیه السلام) درباره فرد اصلح در سخنان و نامه های خود که در نهج البلاغه بیان شده است به آن اشاره نموده است.

در کلام امامین انقلاب نیز شاخصه‌هایی را برای فرد اصلح می توان دید که عبارتند از:

الف: رعایت تقوای الهی و اخلاص در کار؛ ب: غرب زده نباشد؛ ج: رعایت عدالت اجتماعی؛ د: به دنبال منافع شخصی خود نباشد؛ هـ: منافع ملی را قربانی منافع حزبی و شخصی نکند؛ و:پرکار و پرتلاش باشد؛ ز: مردمی باشد؛ ک: زندگی اشرافی نداشته باشد؛ ل: مطیع دستورات ولایت و ولایت پذیر باشد.

حجت الاسلام حامد میرزاخان