از بی توجهی به ظرفیت نخبگانی تا نقش رسانه در برنامه هفتم توسعه

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست علمی «نقد دینی برنامه هفتم توسعه در حوزه فرهنگ عمومی و رسانه» چهارشنبه 12 مهرماه از ساعت 15 الی 18 در خبرگزاری رسا برگزار شد.

در این نشست کارشناسان فرهنگی و صاحب نظران حوزه و دانشگاه به ارائه دیدگاه های خود درباره ابعاد مختلف برنامه هفتم توسعه پرداختند.

بی توجهی به ظرفیت جوانان و نخبگان عرصه رسانه در برنامه هفتم توسعه

حجت الاسلام والمسلمین رضا رستمی سرپرست مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه علمیه در نشست «نقد دینی برنامه هفتم توسعه در حوزه فرهنگ عمومی و رسانه» که عصر امروز در خبرگزاری رسا برگزار شد، با تشکر از خبرگزاری رسا در برگزاری چنین نشستی اظهار داشت: یکی از چالش‌های برنامه‌های سابق را عدم مطالبه گری و نگاه‌های هم افزا برای اجرا باید دانست و تأکید کرد وقتی برنامه‌ای تصویب شد همه باید برای اجرای آن همدل باشند.

وی در ادامه یکی از چالش های جدی چند وقت اخیر را اختلافات بین وزارت ارشاد و ساترا دانست که حل آن در برنامه هفتم توسعه و تفکیک وظایف این دو را گام مثبت برنامه توسعه دانست.

این مدرس حوزه در ادامه بیان نکات مثبت برنامه هفتم توسعه تصریح کرد: عدم وجود قانون در برخی عرصه ها مشکلاتی را ایجاد می کرد که در این برنامه سعی شده این خلأ برطرف شود.

وی در ادامه گفت: هویت محور بودن تولیدات رسانه در این برنامه مورد دقت قرار گرفته و نقطه ای مثبت است؛ رصد و آینده پژوهی در این برنامه مورد تأکید قرار گرفته که جای تقدیر دارد.

حجت الاسلام رستمی با اشاره به کاستی های برنامه هفتم توسعه، اظهار داشت: اصول و ارزش ها انگار بخش تزیینی برنامه ها شده اند و ضمن نام بردن از اصول اشراب آن ها در بندهای اجرایی در نظر گرفته نمی شود؛ به مباحث مربوط به رسانه و فضای مجازی به طور ویژه پرداخت نشده و در یک فصل مشخص نیز نیامده زیرا در بین بندهای مختلف پخش است.

وی در ادامه گفت: رسانه و فضای مجازی باید از هم جدا شوند زیرا در حال حاضر فضای مجازی به یک زیست بوم تبدیل شده که صرفا نباید به عنوان یک رسانه دیده شود.

حجت الاسلام رستمی با اشاره به نگارش پیش نویس برنامه هفتم در حوزه علمیه و چند دستگاه دیگر، اظهار داشت: به پیش نویس ها توجه نشد اما لازم است این پیشنهادات دیده شود؛ در روح برنامه در بعد رسانه و فضای مجازی نگاهی به برون سپاری و استفاده از ظرفیت جوانان و نخبگان نشده است زیرا حجم هجمه ها علیه جمهوری اسلامی توان بالایی را برای دفاع ایجاب می کند و لازم است از ظرفیت های مردمی استفاده شود.

حجت الاسلام رستمی با انتقاد از مواجهه با هجمه های رسانه ای دشمن به صورت دفاع در برنامه هفتم توسعه تأکید کرد: حمایت از تولید محتوا در فضای مجازی در ماده 76 آن آمده است اما در بندهای آن هیچ برنامه و راهبردی پیشنهاد نشده است؛ این مقدار از تشتت در رابطه با رسانه، فضای مجازی در این برنامه برای من جای تعجب دارد.

وی با اشاره به وجود دریایی از معارف در حوزه علمیه و تشنگی جامعه نسبت به این معارف اظهار داشت: وظیفه ما است که چراغ معارف را از حوزه برای مردم تشنه روشن کنیم؛ 60 مجموعه انیمیشن ساز حوزوی در مرکز رسانه حوزه جمع شدند و نیاز همه آن ها محتوا بود تا بتوانند محتوای واسط را به برنامه تبدیل کنند.

سرپرست مرکز رسانه حوزه علمیه تصریح کرد: اندیشمندان غربی نگاه های خود را از طریق فیلم ها عرضه می کنند که لازم است حوزه به این سمت برود و سرمایه گذاری انسانی صورت دهد.

وی افزود: باید مقداری از سطح سواد رسانه، روایت و مهارت های کنشگری مجازی به ضروری سواد همه طلاب تبدیل شود؛ سواد روایت اهمیت بیشتری برای طلاب نسبت به سواد رسانه دارد زیرا دشمن با خرده روایت های خود کلان روایت حوزه علمیه را نقض می کند.

نسبت عرصه‌های مختلف کشور با رسانه در برنامه هفتم توسعه دیده نشده است 

حجت الاسلام علی قهرمانی عضو هیأت مدیره انجمن سواد رسانه طلاب در نشست علمی نقد دینی برنامه هفتم توسعه در حوزه فرهنگ عمومی و رسانه که عصر امروز در خبرگزاری رسا برگزار شد، اظهار داشت: واژه توسعه و نگاه توسعه طلبانه توسط رهبر انقلاب نقد شده است اما همچنان یکی از اسناد مهم کشور با نگاه توسعه گرایانه نوشته می شود و لازم است به عنوان برنامه پیشرفت نوشته شود.

وی در ادامه در خصوص شبکه ملی اطلاعات تصریح کرد: برنامه هفتم توسعه در مرحله ای قبل از دفاع و با نگاه منفعلانه به رسانه نوشته شده است و در آن رسانه ای ارتباطی و پویا با ویژگی های هوش مصنوعی در نظر گرفته نشده است.

حجت الاسلام قهرمانی با اشاره به مقالات خود در خصوص شبکه ملی اطلاعات تصریح کرد: باید بدانیم نگاه رهبری به شبکه ملی اطلاعات چیست و اساسا شبکه ملی اطلاعات چیزی است که رسانه ملی باید در آن ادغام شود و یک جریان بزرگ رسانه ای شکل گیرد و ارتباط خوبی انجام گیرد؛ شبکه ملی اطلاعات صرفا برای انتقال دیده شده است.

وی با بیان اینکه زیست بوم مجازی جامعه، فرهنگ ساز است، افزود: اگر می خواهیم به سمت تمدن سازی برویم باید فضای مجازی و زیست آن را جدی بگیریم؛ فضای مجازی از دنیای واقعی، واقعی تر شده و ما به آن اینگونه نگاه نمی کنیم؛ زیست مجازی، زیست اول بسیاری از افراد جامعه شده است از این رو می طلبد که نگاهی جدی به آن داشته باشیم زیرا یک بستر ارتباطی صرغ نیست.

این مدرس سواد رسانه‌ای ادامه داد: رسانه بستر اتفاق بسیاری از مسائل مطرح شده در برنامه هفتم است اما نسبت آن ها با رسانه دیده نشده است زیرا به نظر می رسد هر عرصه را جزیره جداگانه در نظر گرفته اند و همه این ها با هم به صورت یکجا دیده نشده است. یک خودرو با اتصال همه اجزا و نگاه واحد به آن تبدیل به خودرو می شود اما به همه اجزاء مدیریت کشور به طور جداگانه توجه شده است.

تدوین برنامه‌های توسعه باید فراتر از سازمان برنامه و بودجه صورت گیرد

سیدمرتضی اسماعیلی طبا استاد دانشگاه و مدیرکل اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم در نشست علمی نقد دینی برنامه هفتم توسعه در حوزه فرهنگ عمومی و رسانه که عصر امروز در خبرگزاری رسا برگزار شد، گفت: در خصوص تنظیم برنامه هفتم توسعه، باید اهداف عالیه به همراه متقضیات در نظر گرفته شود.

وی با تأکید بر اینکه لازم است وضعیت کشور در منطقه و جهان در برنامه توسعه دیده شود و نگاه آن برای اهداف نیز راهبردی باشد تا برنامه لطمه نخورد، ادامه داد: اگر اهداف بدون مقتضیات طرح ریزی شود، برنامه اجرا نمی شود و ضربه هایی وارد می کند.

اسماعیلی طبا با اشاره به برنامه های شش گانه توسعه گذشته از فرایند پراشکال آنها گفت و افزود: گفته شده 30 درصد از برنامه ششم اجرا شده است و به نظر می رسد با نگاه خوش بینانه این رقم عنوان شده که نشان می دهد در تدوین برنامه اشکال وجود دارد؛ نگاه دولتی در تدوین برنامه موج می زند و مشورت های لازم صورت نگرفته زیرا کارشناسان سازمان برنامه و بودجه این را می نویسند.

وی با اشاره به تأخیر در تدوین برنامه هفتم از نگاه خبرگزاری رسا در نقد این برنامه تقدیر کرد و اظهار داشت: لازم است در فرایند تدوین برنامه های توسعه تجدید نظر شود و نگاه فرادولتی به آن صورت گیرد؛ برنامه هفتم از کمیسیون تلفیق به صحن مجلس آمده و برخی نگاه ها به آن همچنان سطحی است؛ تدوین برنامه باید فراتر از سازمان برنامه صورت گیرد زیرا وقتی برنامه ای ناقص به مجلس برود، مجلس وقت زیادی برای اصلاح اشکالات ندارد.

این استاد دانشگاه با تأکید بر لزوم در نظر گرفتن چند سناریو در یک بند اجرایی اظهار داشت: مصوبات باید چند سناریویی باشد تا اگر دستگاهی نتوانست برنامه ای را اجرا کند، سناریوی دیگری داشته باشد؛ لازم است در حین اجرای برنامه های توسعه پایش های سالانه انجام شود و ارزیابی در پایان برنامه چندان جوابگو نیست؛ در پایش اصولی مشخص خواهد شد چرا برنامه ششم کمتر از 30 درصد اجرا شده است.

وی با اشاره به ضرورت مشارکت دهی مردم در نگاه مقام معظم رهبری گفت: همه ابعاد توسعه باید در نظر گرفته شود زیرا پیش نیاز توسعه صنعتی توسعه فرهنگی است و لازم است برای همه ابعاد پیوست های فرهنگی در نظر گرفته شود؛ رسانه در برنامه هفتم توسعه به اندازه کافی دیده نشده است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: ارزیابی از بزرگ ترین اشکالات شش برنامه گذشته بوده زیرا در مواردی موضوعات بسیار خوبی نوشته شده اما ارزیابی لازم صورت نگرفته است؛ گزارش تفریغ که به صورت یک گزارش مجزا تحقق بودجه های سالانه را ارائه می دهد لازم است توسط یک گروه و دستگاه فراقوه ای بر برنامه های توسعه نظارت کند.

وی با انتقاد از توضیح رسانه ها در خصوص برنامه هفتم توسعه برای مردم بیان داشت: انتظار می رود رسانه ملی موضوع را برای مردم توضیح دهد و نسبت به برنامه دغدغه ایجاد کند؛ ده ها دستگاه در خصوص فرهنگ عمومی مؤثر هستند که مجزا کار می کنند و شورای فرهنگ عمومی به عنوان قرارگاهی برای هماهنگی بین این دستگاه ها شکل گرفت که متأسفانه تأثیرگذاری آن در زمانه حاضر بسیار پایین است و برای مثال بین سینما و تلویزیون هماهنگی وجود ندارد.

اسماعیلی طبا با اشاره به حضور خود در شورای فرهنگ عمومی استانی تصریح کرد: به استاندار تکلیف می کردیم که برای فرهنگ بودجه هزینه کند که پاسخ می داد وظیفه من نیست؛ ارزیابی فعالیت های فرهنگی وظیفه شورای فرهنگ عمومی است و امیدوارم که مجلس برای این شورا اساسنامه ای به روز بنویسد تا از این حالت بی تأثیری در بیاید. شورای فرهنگ عمومی با نگاه حضرت آیت الله خامنه ای در سال 64 تشکیل شد و اساسنامه امروزی ندارد.

بی توجهی برنامه هفتم توسعه به نقش رسانه

کمال اکبری رئیس دانشکده دین و رسانه دانشگاه صداوسیما قم در نشست علمی نقد دینی برنامه هفتم توسعه در حوزه فرهنگ عمومی و رسانه که عصر امروز در خبرگزاری رسا برگزار شد، اظهار داشت: نبود نگاه جامع به نقش رسانه در کل برنامه های کشور دیده می شود؛ در جهان امروز رسانه همه امور را در بر گرفته است و نگاه جامعی به آنها نمی شود و کمتر کسی می داند نقش رسانه در کاهش آسیب های اجتماعی چقدر است.

وی با اشاره به ضرورت اصلاح نگاه به رسانه در برنامه هفتم اظهار داشت: در حوزه سیاست خارجی ما رسانه و دیپلماسی رسانه ای دیده نشده است و همچنین نقشی برای سازمان صداوسیما و نمایندگی های خارجی صداوسیما تعیین نشده است؛ بی‌بی‌سی هزار دفتر فعال در جهان دارد و ما می خواهیم با کمتر از 10 دفتر فعال صداوسیما با آن رقابت کنیم؛ لازم است دولت در اقدامی به افزایش دفاتر صداوسیما کمک کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه صداوسیما در ادامه با اشاره به ضرورت فعالیت خبری در کشورهایی مثل چین و هند، بر ضرورت تشکیل 50 دفتر فعال خبری در سراسر جهان تأکید کرد و گفت: در برنامه هفتم توسعه حوزه دیپلماسی عمومی و دیپلماسی رسانه ای دیده نشده و برای این امر لازم است وزارت خارجه و سازمان صداوسیما نسبت به ایجاد نمایندگی در کشورهای مختلف تکلیف شوند.

وی دومین نکته کلان برنامه هفتم توسعه را عدم توجه به مدیریت افکار عمومی و نقش رسانه در شکل گیری افکار نسل جدید عنوان کرد و افزود: نقش اقناع رسانه ای را در برنامه دیده نمی شود.

رئیس دانشکده دین و رسانه با اشاره به فصل 15 برنامه هفتم توسعه از عدم توجه به فرایند اثرگذاری آثار و سنجه ها گلایه کرد و گفت: اگر دستگاه ها مؤظف نشوند مقدار کمّی مشخصی را انجام دهند، به برنامه عمل نخواهد شد؛ توجه به مسأله امید و نشاط اجتماعی در اثرگذاری برنامه ها که در جای جای برنامه توسعه باید موج بزند، تنها یک بار اشاره شده در حالی که رهبر معظم انقلاب به امر امید توجه بسیار دارند.

وی در ادامه عدم توجه به تربیت نیروی انسانی برای مواجهه با رسانه و هجمه های رسانه ای را ضروری دانست و افزود: توقع داشتم این امر در فصل آموزش برنامه هفتم دیده شود اما در آنجا نیز اشاره ای نشده است؛ نیروی مورد نیاز رسانه کشور باید در دانشگاه و به خصوص دانشگاه صداوسیما تربیت شود و پیشنهاد این مهم را به مسؤولین امر دارم زیرا دانشگاه صداوسیما و دانشکده های آن به خصوص در قم توان خوبی برای تربیت نیرو دارند؛ اگر دانشگاه ها آدم مورد نیاز کشور را تربیت نکنیم در آینده نیز مانند امروز با سلبریتی سالاری روبرو خواهیم شد.

اکبری با بیان اینکه آموزش رسانه ای معلمان و نسبت آن با ارزش های اسلامی مشخص نشده است، گفت: نیازمند سواد رسانه ای در کلان کشور هستیم و نهضت سواد رسانه ای باید تدارک دیده شود؛ فرایند اثرگذاری اقدامات باید بیش از همیشه مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به جدولی که اشاره به وظایف صداوسیما در برنامه هفتم دارد، ادامه داد: پیشنهاد می کنم تولید برنامه برای اقوام مختلف کشور برای حفظ انسجام ملی و تقویت هویت محلی در جهت هویت ملی نیز گنجانده شود؛ در خصوص مرجعیت رسانه ای نگاهی به برنامه های خبری صورت گرفته و لازم است در برنامه های نمایشی نیز مرجعیت رعایت شود.

وی در پایان با طرح پیشنهادی خاطرنشان کرد: دبیرخانه مشترکی پیشنهاد می شود که بین صداوسیما، حوزه های علمیه و وزارت ارشاد برای رسیدگی به خانواده با هدف اثرگذاری تشکیل شود و نیاز به مدیریت افکار عمومی در این دبیرخانه پیگیری شود.

مسائل حوزه زنان و خانواده متولی ندارد 

 سرکار خانم معصومه ظهیری استاد حوزه علمیه خواهران و پژوهشگر مطالعات زنان در نشست علمی نقد دینی برنامه هفتم توسعه در حوزه فرهنگ عمومی و رسانه که عصر امروز در خبرگزاری رسا برگزار شد، گفت: بدون اینکه متولی متعینی داشته باشد سیاست‌هایی برای حوزه زن، خانواده، فرزندآوری و ازدواج تعیین شده است؛ قوه مجریه باید متولی اجرای سیاست‌های برنامه هفتم توسعه باشد.

وی در ادامه تأکید کرد: باید هدفی را که در برنامه در نظر داریم به عنوان مشخص از نقطه ای به نقطه دیگر تعیین شود سال پایه ای که در این برنامه تأکید شده است مشخص نیست که از چه زمانه معین شده است.

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه بیان داشت: سؤال می شود با توجه به برنامه ششم چه سازوکاری تعیین می شود تا شتاب‌دهندگی برای تحقق عقب ماندگی های برنامه ششم و رسیدن به اهداف مطلوب در سنجه ها و بازخوردگیری ها مشخص شود.

سرکار خانم ظهیری در ادامه با انتقاد از نبود متولی واحد برای ازدواج اظهار داشت: چه کسی متولی تجمیع امور این برنامه ها و پاسخ گویی آن ها است و کدام نهاد مسؤول متصدی و پاسخ گو است؟ از معاونت زنان تا بانک ها و وزارت ورزش برای ازدواج نقش دارند اما چه کسی باید این ها را به خط کرده و بازخواست کند؟

وی با اشاره به ضرورت تعیین نقش برای آموزش و پرورش در ازدواج و وزارت کار برای امنیت شغلی شاغلین که سبب پایداری خانواده می شود، اظهار داشت: کسی متولی امر نوجوانان نیست و بخشی که در سازمان تبلیغات برای این امر دیده شده است، ابتدای راه است و در برنامه هفتم توسعه چنین نگاهی نیز وجود ندارد.

دبیر ستاد راهبری زن و خانواده حوزه علمیه، ورزش و تفریحات سالم را شامل فرهنگ عمومی معرفی کرد و از عدم پوشش این برنامه ها برای نوجوان دختر و پسر سخن گفت و در ادامه افزود: در فصل 16 برنامه زن و خانواده و جمعیت دیده شده که باید ارتباطش با کل جامعه مد نظر قرار گیرد؛ در این برنامه لازم است جبران نقصی که ستاد جمعیت داشته مورد اشاره قرار می گرفت اما بدون نگاه به آن ها همان اهداف در برنامه هفتم آمده است.

وی مهم ترین اشکال برنامه هفتم در حوزه فرهنگ عمومی و رسانه را پراکندگی مخاطبین دانست و بیان داشت: وزارت ارشاد زیرمجموعه های زیادی دارد که سازمان حج و زیارت، سازمان اوقاف و امور خیریه به علت داشتن نماینده ولی فقیه به صورت مستقل عمل می کنند؛ این سازمان ها در برنامه هفتم از هم تفکیک نشده و مشخص نیست خطاب ها به وزارت ارشاد دقیقا کدام سازمان آن است.

سرکار خانم ظهیری با بیان اینکه تعیین و تخصیص اعتبار و سنجه رسیدن به برنامه ها را در برنامه هفتم نامشخص توصیف کرد و افزود: در برنامه نوشته شده از طریق برگزاری کارگاه ها و آموزش فلان مسأله انجام شود اما تعیین نشده چند نفر و چند ساعت آموزش صورت گیرد؛ وقتی به اربعین پرداخت می شود سهم هر دستگاه دقیق مشخص نمی شود.

وی با اشاره به نقش شورای فرهنگ عمومی به عنوان تجمیع کننده نهادهای فرهنگی در کشور و استان ها از نادیده گرفته شدن سهم این شورا در برنامه هفتم توسعه خبر داد و تصریح کرد: اعتباری برای این شورا دیده نشده است و به گزارش دهی ها بسنده می کند.

وی با تأکید بر تشریح جایگاه معاونت زنان ریاست جمهوری به عنوان سیاست گذار یا مجری از لزوم تفکیک مباحث زن و خانواده از مباحث جمعیت سخن گفت و اظهار داشت: در بسیاری از بندهای فصل 16 متولی برای امور ذکر نشده و به واژه «با همکاری» بسنده شده است؛ جایگاه معاونت امور زنان و خانواده دستیاری بوده و جایگاه مجری نیست و همچنین شورای فرهنگ اجتماعی زنان ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی سیاست گذار است و در حالی همه سیاست گذار هستند که اجرا بر روی زمین مانده است؛ متولی های متعدد برای یک امر، سرنوشت مسأله حجاب را رقم می زند که 26 نهاد برای حجاب متولی شدند و فقط نیروی انتظامی پاسخگو شده است.

وی از عدم اشاره به «ستاد ملی زن و خانواده» در برنامه هفتم توسعه انتقاد کرد و گفت: معاونت زنان معلوم نیست چه باید انجام دهد و یکی از مشکلات آن پاسخگو نبودن این نهاد است؛ معاونت امور زنان به عنوان یک نهاد وزارتی دیده نشده و اعتبارات آن در حالی خرج همایش های بزرگ حاشیه آفرین می شود که همان هزینه می تواند بسیاری از مشکلات دختران ما را حل کند.

سرکار خانم ظهیری به نادیده گرفتن نخبگان علمی زن اشاره کرد و افزود: الگوی سوم زن در خلأ مانده و تعریفی نشده؛ زن شرقی و زن غربی پس زده شده، اما اَبَرزنی که خانه دار، شاغل و کنشگر اجتماعی است الگوی منعکس می شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: دانشگاه و مدرسه دوستدار مادر، آموزش های مادر و کودک، پارک مادر و کودک و... مواردی است که دیده نشده است؛ بازنمایی چهره زن در رسانه ها و نمایش ها دارای سند نیست که تولید کننده محتوای ما بداند چه چیزی را باید نشان دهد.

ضرورت تشکیل وزارت خانواده به شدت احساس می‌شود

سرکار خانم راضیه علی اکبری استاد حوزه علمیه خواهران و پژوهشگر مطالعات زنان در نشست علمی نقد دینی برنامه هفتم توسعه در حوزه فرهنگ عمومی و رسانه که عصر امروز در خبرگزاری رسا برگزار شد، با اشاره به پرداخت به مسأله طلاق در برنامه هفتم توسعه، در مورد عملکرد مشاوران اشاره داشت و گفت: مشاوران در ازدواج به جای کاهش طلاق به افزایش طلاق کمک کردند و یکی از دلایل این امر عدم تخصص مشاوران بود

وی ادامه داد: در لایحه برنامه هفتم توسعه به صورت فنی بیان نشده است که مشاور در چه مرتبه ای از تحصیلات آکادمیک قرار داشته باشد؛ همچنین عدم اخلاق حرفه ای افراد مشاور نیز در نظر گرفته نشده است زیرا در مواردی مشاور برای جلب نظر یکی از زوجین به طلاق تسریع کرده است.

سرکار خانم علی اکبری با تأکید بر اینکه لازم است جدای از زوجین خانواده ها نیز به گفت و گو دعوت شوند تا برای افراد در شرف طلاق خانواده درمانی صورت گیرد، اظهار داشت: لازم است کلینیک های خانواده قبل از اینکه ازدواج به صورت هیجانی صورت گیرد دیده شود تا مشاورانی باشند و مردم به آن ها مراجعه کنند.

وی با بیان اینکه افرادی به عنوان مشاوره وارد می شوند که از اعتقادات و خانواده خوبی برخوردار نیستند و گاه سلامت روحی نیز ندارند، اظهار داشت: وزارتخانه های مختلف در حوزه خانواده مورد خطاب قرار گرفته اند تا طلاق کاهش پیدا کند از این رو جای خالی وزارت خانواده دیده می شود زیرا برای خانواده سالم به متولی های پرقدرت نیاز است؛ بسیاری از معضل ها و کاستی ها به ضعف خانواده بر می گردد از این رو به وزارت خانواده احتیاج است.

این پژوهشگر حوزه زن و خانواده در ادامه، رسانه ها و صداوسیما را بیشترین عامل تأثیرگذار بر خانواده دانست و افزود: نقش جدی برای آن در برنامه هفتم دیده نشده و جای خالی در خصوص تأثیرگذاری رسانه ها و فضای مجازی احساس می شود؛ بودجه زیادی را در نظر می گیریم که خانواده محکم شود اما در رسانه تجرد گزینی و تک فرزندی ترویج می شود.

گفتنی است این برنامه که به همت مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی و خبرگزاری رسا برگزار شد، دومین نشست نقد دینی برنامه هفتم توسعه بود که اولین نشست آن با عنوان «نقد و بررسی دینی برنامه هفتم توسعه در حوزه فضای سایبر و شبکه ملی اطلاعات» روز یکشنبه برگزار شد.