«عقلانیت شیعی» روانه بازار نشر شد

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کتاب «عقلانیت شیعی، نقد تلقی گنوسی از شیعه در نگاه محمد عابد جابری» نوشته محسن دریابیگی، به‌تازگی توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل منتشر و راهی بازار نشر شده است.

شناخت نویسنده با محمد عابد الجابری به سال ۱۳۸۰ بازمی‌گردد؛ زمانی که موضوع پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود در رشته فلسفه را به یکی از متفکران عرب اختصاص داده بود تا از این پنجره با حوزه اندیشه جهان عرب آشنا شود. در بین آثار جابری پروژه نقد عقل عربی محصول تفکرات او بود. این پروژه که در چهار جلد منتشر شده بود (دو جلد اول، عقلانیت عربی و جلد سوم و چهارم، نقد عقل سیاسی و نقد عقل اخلاقی بود) میوه نگاه جابری به سنت و تجدد و روش تعامل این دو برای زندگی در امروز بود. همچنین جابری در کتاب‌های «نحن و التراث» و «التراث و الحداث» نگرش خود به مسئله سنت و تجدد و نحوه تعامل صحیح بین آن دو را بیان کرده است.

شیوه جابری در مقوله‌بندی اندیشه جهان عرب به روش ساختارگرایان است. وی علوم نظری جهان اسلام را به برهانی، عرفانی و بیانی فصل‌بندی می‌کند و با زوج‌های ساختاری محورهای هر یک از این سه گونه اندیشه را برمی‌شمرد. این تقسیم‌بندی صرفاً توصیفی نیست؛ او اندیشه عرفانی را عقلی منحرف می‌خواند که جهان اندیشه اسلامی را از مسیر مستقیم دور ساخته است. آنقدر که او به اندیشه عرفانی می‌تازد به علوم بیانی نمی‌تازد. در چارچوب فکری وی علوم بیانی بیشتر بر عقل اهل سنت سایه افکنده و اندیشه عرفانی بر عقل شیعیان.

نویسنده اما معتقد است صراط مستقیم و امت وسط، اهل بیت عصمت و طهارت‌اند که شیعیان به راهبری آنان از هر افراط و تفریطی به دورند. قدم صدق و مشی معتدل در بهره مندی از ظاهر و باطن، عقل و شهود ویژگی بارز این مدرسه است. برچسب‌های ناروا برخاسته از عدم درک درست این اندیشه متوازن است. از نظر دریابیگی محمد عابد الجابری از زمره متفکرانی است که از دلالت‌های عقلی مدرسه امامیه غفلت کرده و این اندیشه جامع را به مدرسه عرفانی تقلیل داده است.

ادریس سماوی، استاد دانشگاه کُلُرادوی آمریکا نیز معقتد است شیعه یک وضعیت نیست که بتوان یک‌باره بر آن دست یافت، بلکه فرایندی است که با مرور زمان و مطالعه و افزایش معرفت قابل دسترسی است.

دریابیگی می‌گوید: «اساساً صراع و تقابل من با جابری برای ورز یافتن اندیشه خودم بود؛ اگر انسان با یک پهلوان کشتی بگیرد حتی اگر نتواند او را آن طور که سزاوار اوست مغلوب کند، خودش تقویت می‌شود. من از این بابت خشنودم.»

کتاب «عقلانیت شیعی»، حاوی سه فصل است: «جابری و تشیع»، «نقد آرا و اندیشه‌های جابری» و «نتیجه‌گیری». همچنین مؤلف در پیوست کتاب، «سال‌شمار و فهرست آثار جابری» را آورده است. کتاب «روش مواجهه با دشواره سنت در اندیشه جابری» نیز در سال ۹۶ با تألیف همین مؤلف توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسید.

این کتاب در ۲۰۲ صفحه عرضه شده است.