نزاع امروز ما با غرب در نوع نگرش به انسان است

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام مجید خالق پور جانشین رئیس جامعةالمصطفی(ص) در نشست علمی بین المللی انسان شناسی در اندیشه فلسفی ابن سینا که قبل از ظهر امروز در سالن همایش جامعةالمصطفی برگزار شد، ضمن خوشامدگویی به مهمانان حاضر اظهار داشت: بهترین جمله ای که می توان در این نشست بیان نمود و بیانگر تفکر ابن سینا باشد، عبارتی است که ملاصدرا و مرحوم سبزواری نیز مکرر از آن استفاده کرده اند خطاب به پروردگار عالم که می گوید تمام جهان عالم هستی عبارت، لفظ و پوسته هستند و خداوند معنا و حقیقت عالم هستی؛ خدایی که برای همه قلوب همچون مغناطیس عمل می نماید و جاذبه اش همه هستی را به سوی خود می کشاند.

وی با اشاره به حرکت شتابان همه موجودات از جمله انسان به سوی خدا متعال، یادآور شد: این چکیده عرفان اسلامی است که مرکزیت حرکت همه عالم هستی از جمله انسان را جز خدا نمی داند و هستی جز به سوی خدا حرکت نمی نماید. چه هستی آگاه بر این حرکت متعالی باشد و چه نسبت به آن جاهل باشد.

جانشین ریاست جامعةالمصطفی(ص) ادامه داد: اگر نگاهی جدی به انسان شناسی داشته باشیم، این جمله بهترین تعریف برای آن است  و هرچه این حرکت آگاهانه تر باشد، وصول کامل تری به سوی خدای متعال حاصل می شود و هرچه انسان در جهل و نا آگاهی باشد، دریافت کمتری خواهد داشت و عمده فلاسفه و عالمان دین ما به قله انسانیت اشاره می کنند که در آن جایگاه، انسان جامع فضائل است و از آن تعبیر به مقام جمع الجمعی یا انسان کامل می می شود.

وی با اشاره به تعریف قرآنی از انسان اظهار داشت: انسان از نگاه دیگر و بر اساس آموزه های قرآنی، چیزی جز فقر و نیاز مطلق نیست و هیچ از خود ندارد و در همه ابعادش نیازمند است و حقیقت انسانی جز نیاز به خدای متعال نیست.

حجت الاسلام خالق پور به سه حوزه نیازمندی انسان اشاره کرد و اظهار داشت: نخستین حوزه، نیازهای مادی انسان است و خداوند بشر را به گونه ای آفریده است که به صورت عادی نیاز به خوراک، پوشاک، مسکن، استراحت و لذائذ دارد که این نیازها، هویت مادی انسان را شکل می دهد و وجود انسان را خداوند آمیخته به این نیازها آفریده است؛ این سلسله نیازها برای رسیدن به کمال خلیفة اللهی انسان لازم است.

وی در ادامه افزود: محور دوم نیازهای هویت انسانی بشر است و انسان به لحاظ روح و جان فراوان نیازمند به علم و دانش، محبت، همبستگی و همراهی و انس به یکدیگر است و این ویژگی ها با همان هدف در انسان قرار داده شده است و تامین این نیازها، آدمی را به قله انسان کامل می رساند.

حجت الاسلام خالق پور حوزه سوم را نیازهای متعالی انسان برشمرد و تصریح کرد: نخستین نیاز متعالی انسان که به هویت الهی او مربوط می شود عبارت است از نیاز به شناخت چیستی انسان که گام اول برای تعالی انسان از هویت انسانی اش به هویت الهی، این است و باید انسان خود را بشناسد و بداند در منظومه عالم خلقت چه هویتی دارد.

وی ادامه داد: نیاز متعالی دوم؛ شناخت منشاء پیدایش و نیاز بعدی نیز فهم دلیل و هدف آفرینش است و چهارمین نیاز شناخت محلی است که در آن قرار داریم و شناخت مقصد نیز نیاز پنجم است؛ ششمین نیاز که در حوزه نیازهای عملی قرار دارد کیفیت سیر از محلی که در آن قرار داریم به مقصدی است که باید بدان برسیم.

جانشین رئیس المصطفی(ص) با تاکید بر ضرورت رعایت توازن در رفع نیازهای انسان در هر سه حوزه، تاکید کرد: اگر اقتضائات زمان و مکان در رفع نیازها مدنظر قرار نگیرد و به موقع عمل نکنیم، قطعا ضرر کرده ایم و با یک مقایسه میان اندیشه اسلامی و اندیشه سکولار غرب، می بینیم نزاعی که امروز با غرب داریم در نوع نگرش به انسان است؛ چراکه هرچند غرب و تفکر سکولار، در برطرف کردن نیازهای حوزه مادی توفیقاتی داشته است؛ اما نسبت به نیازهای انسانی و الهی بشر غفلت بسیاری کرده است.

وی در ادامه مشکل بشر امروز را عدم توازن در رفع نیازها خواند و گفت: نیازهای مادی بشر گاهی تا حد فراوانی تامین می شود؛ اما در تامین نیازهای انسانی ضعف دارد و در نیازهای متعالی حتی در جهت خلاف رفع آن حرکت می کند؛ البته اشکالی بر ما نیز وارد است. عرفان و فلسفه ما در شیوه های تعلیم و تعلم خود بیشتر به نیازهای متعالی پرداخته است. 

حجت الاسلام خالق پور با تاکید بر نگاه جامع قرآن میان دنیا، انسان و آخرت، بیان داشت: قرآن می فرماید در سیر خلق به حق، هرگز نباید از ظرفیت های مادی که در دنیا به انسان داده شده است، غفلت شود و فلاسفه ما باید دست انسان را در سیر الی الله بگیرند و عرفان ما در متن زندگی انسان نقش ایفا کند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: شاهکار امام راحل(ره) این بود که فلسفه و عرفان را از جایگاه رفیع خود توسعه داد و وارد حوزه نیازهای مادی بشر کرد تا آنجا که مردم برای خدا به فعالیت روزمره خود مشغول می شدند و برای احیای سنت رسول خدا ازدواج می کردند و امام راحل عرفان را در خشونت بارترین صحنه های جنگ هشت ساله تعریف کرد.

حجت الاسلام خالق پور در پایان تاکید کرد: امام خمینی(ره) عرفان را از متن خلقت بازتعریف کرد و مقام معظم رهبری نیز ادامه دهنده این جریان است و در دنیای ظلمانی که جز به مادیات فکر نمی شود، اندیشه تمرکز به خداوند در زندگی را توسعه می دهد.

قاسم شفیعی پور