غیراستاندارد؛ نشانی که جنجالی شد

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی رسا، چند روزی است یک نشان«لوگو/ آرم» تیتر اول بسیاری از خبرگزاری‌ها است. فضای مجازی هم پر شده از بازنشر نشانی که مرتضی ممیز(پدر گرافیک ایران)در سال ۱۳۶۴ برای «سازمان ملی استاندارد ایران» طراحی کرده بود، این نشان آنقدر معروف و شناخته شده هست که در عموم کتاب‌های آموزش گرافیک و حتی در کتاب‌های هنر دوره راهنمایی هم برای آشنایی با گرافیک به دانش آموزان معرفی می‌شود.

نشان اصلی استاندارد که چند دهه به عنوان یکی از عمومی‌ترین لوگوهای کشور نزد مردم شناخته می‌شود

به طور کلی این نشان یکی از معروف‌ترین و معتبرترین آثار گرافیکی کشور است و در همه جا به عنوان نمونه آرمانی هنر گرافیک ایران معاصر از آن یاد می‌شود، و از این رو به عنوان یک اثر ملی نیز شناخته می‌شود.

*نشان استاندارد چگونه غیر استاندارد شد

نشان استاندارد ایران پیش از این به رنگ سیاه بود و حروف اختصاری نام« موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران» در زبان انگلیسی بات مخفف ISIRI دیده می شود. از راست به چپ هم نام ایران بدون نقطه قابل تشخیص است.

اول هفته جاری سازمان ملی استاندارد ایران طرح جدید نشان ملی استاندارد ایران را درج علامت اختصاری INSO به رنگ سبز تغییر داد.

نشان جدید استانداردکه از طرف مصطفی آجرلو مدیرکل روابط عمومی سازمان ملی استاندارد ایران معرفی و منتشر شد، هم رنگ آن تغییرکرده است و هم حروف اختصاری داخل کادر را تبدیل به حروف انگلیسی کرده است. تغییری که به زعم کارشناسان باعث نامفهومی و ناخوانا شدن این نشان معروف می‌شود

*بیانیه انجمن صنفی طراحان گرافیک

در ادامه دیروز انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران نیز به تغییر علامت استاندارد ایران اعتراض کرده و گفته بود این نشان در سال ۱۳۶۴ توسط مرتضی ممیز پیشگام گرافیک مدرن ایران، طراحی شده و یکی از شناخته شده ترین نشان‌های ملی در ایران بوده است. این نهاد صنفی اعلام کرده است که این تغییر به هر هدفی که بوده است« با دستکاری و حذف اضافه غیرحرفه‌ای جزئیات نه تنها به مقصود دست پیدا نکرده و قطعا بعدها با مشکلات جدی ساختاری روبه رو خواهد شد، بلکه نتیجه آن به هیچ عنوان قابل دفاع نبوده و به وضوح آسیبی جدی را به این نشانه ارزشمند ملی وارد کرده است.»

در بیانیه‌ای که انجمن گرافیک منتشر کرده  آمده است:

«ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﻮﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﯾﺮان در ﺳﺎل۴۶۳۱ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﺎد «ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻤﯿﺰ» ﭘﻴﺸﮕﺎم ﮔﺮاﻓﯿﮏ ﻣﺪرن اﯾﺮان، ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬار اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﻃﺮاﺣﺎن ﮔﺮاﻓﯿﮏ اﯾﺮان و از ﭘﺎﯾﻪﮔﺬاران آﻣﻮزش ﮔﺮاﻓﯿﮏ ﻧﻮﯾﻦ در ﺳﯿﺴﺘﻢ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﮐﺸﻮر، ﻃﺮاﺣﯽ ﮔﺮدﯾﺪ و ﺟﺎﯾﮕﺰﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﯾﻦ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺷﺪ.

اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﻴﺸﺮو و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪای ﮐﻪ داﺷﺖ در ﮐﻨﺎر ﺷﻌﺎر «ﻋﻼﻣﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد، ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﺮﻏﻮﺑﻴﺖ ﮐﺎﻻ اﺳﺖ» ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪای ﻣﺤﺘﺮم و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪل ﮔﺮدﯾﺪ. ﻋﻼﻣﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﻧﮕﺎه اول ﯾﮏ ﻣﻮﻧﻮﮔﺮام زﻳﺒﺎ از ﺣﺮف S را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽﮔﺬارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﮏ ﻣﺮﺑﻊ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ، اﻣﺎ وﯾﮋﮔﯽ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺣﺮوف ﻣﺨﻔﻒ ﺷﺪهی ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺳﺴﻪی اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ ﺗﻤﺎم ﺑﻪ دو زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ در ﻓﻀﺎی ﻣﯿﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﻧﻮﮔﺮام ﺟﺎی ﮔﺮﻓﺘﻪاﺳﺖ و در ﺣﺎﻟﺖ اﺻﻠﯽ ﮐﻠﻤﻪ اﯾﺮان (ﺑﺪون ﻧﻘﻄﻪ) دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ ۱۸۰ درﺟﻪای آن ﻋﺒﺎرت ISIRI ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻃﺮاﺣﯽ زﻳﺒﺎ و ﻣﻨﺴﺠﻢ آن، اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﻮﮔﻮﻫﺎی ﻣﻠﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮدم و ﻃﺮاﺣﺎن ﮔﺮاﻓﯿﮏ داﺧﻞ و ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﺑﻮده و در ﺣﯿﻄﻪ آﻣﻮزش ﮔﺮاﻓﯿﮏ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﺮرﺳﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن و ﻣﺪرﺳﺎن اﺳﺖ.

ﺣﺎل آﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﻴﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ اداری ﻣﻮﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪن آن ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن، ﻃﺮاﺣﯽ ﺣﺮوف ﻣﯿﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰ (در ﺣﺎﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ) از (ISIRI (Institute Standard Industrial Research of IRAN fi به INSO (Iranian National Standard Organization)  ﺗﻐﯿﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻴﺪا ﮐﺮده و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﯾﻦ اﺗﻔﺎق در ﺟﻬﺖ ﺗﻐﯿﻴﺮ اﯾﻦ ﺣﺮوف، دﺧﻞ و ﺗﺼﺮﻓﯽ ﺧﺎرج از اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﮔﺮاﻓﯿﮏ اﻧﺠﺎم ﺷﺪهاﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﺎﺛﺮ ﺑﺴﯿﺎری از ﻃﺮاﺣﺎن ﮔﺮاﻓﯿﮏ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻧﮕﺎه و ﻋﻤﻞ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻫﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﺎ دﺳﺘﮑﺎری و ﺣﺬف و اﺿﺎﻓﻪی ﻏﯿﺮﺣﺮﻓﻪای ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻧﮑﺮده و ﻗﻄﻌﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺟﺪی ﺳﺎﺧﺘﺎری روﺑﻪرو ﺧﻮاﻫﺪﺷﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺘﯿﺠه آن ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﺑﻞ دﻓﺎع ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻪ وﺿﻮح آﺳﯿﺒﯽ ﺟﺪی را ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪی ارزﺷﻤﻨﺪ ﻣﻠﯽ وارد ﮐﺮده اﺳﺖ.

اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﻃﺮاﺣﺎن ﮔﺮاﻓﯿﮏ اﯾﺮان ﺑﺪﯾﻨ‌ﻮﺳﯿﻠﻪ اﯾﻦ رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮ ﺣﺮﻓﻪای را ﺑﺎ ﯾﮏ اﺛﺮ ﻣﻠﯽ ﻗﻮﯾﺎ ﻣﺮدود اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ اﯾﻦ ﺑﻴﺎﻧﯿﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ۲۰ ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎه ﺳﺎل ۱۴.۱ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﻃﺮاﺣﺎن ﮔﺮاﻓﯿﮏ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﯽ از ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﯾﺮان ﺗﻘﺎﺿﺎ دارد ﺗﺎ در ﺗﻐﯿﻴﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ «اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﯾﺮان» ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻓﻌﻠﯽ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﮐﻨﺪ.

*واکنش مدیرکل روابط عمومی سازمان ملی استاندارد

حال امروز مصطفی آجرلو مدیرکل روابط عمومی سازمان ملی استاندارد ایران در صفحه مجازی خود در توییتر نسبت به اعتراضات واکنش نشان داد و نوشت: «پیرو تصویب‌نامه یکصدوپنجاه و دومین جلسه شورای عالی اداری در مهرماه ۱۳۹۰ «موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی» به «سازمان ملی استاندارد ایران» تغییرنام یافت و از زیرمجموعه وزارت صنایع به نهاد ریاست جمهوری منتقل شد.

در نتیجه نوشتار داخل نشانه ای که استاد مرتضی ممیز طراحی کرده بود، مخفف انگلیسی عبارت «Institute Standard Industrial Research of IRAN » با عنوان اختصاری ISIRI درج شده و مخفف «موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران» بود و باید به مخفف انگلیسی «Iranian National Standard Organization» در قالب عبارت INSO تغییر می یافت.

سازمان ملی استاندارد ایران در رویکرد جدید خود نسبت به بازآفرینی آرم سازمان، تنها تلاش کرد تا آن اثر را زنده‌سازی کند و باید در این فرایند حساس همه اهتمام خود را به کار بست تا ظاهر و شاکله اصلی آن را حفظ کند.

امری که لازم بود پیش از این و در حدود ۱۰ سال قبل و سه دولت گذشته روی می‌داد که دولتمردان سابق، برای اینکه با انتقادات روبرو نشوند از آن سر باز زدند و دولت قبل در جلسه معاونان اداری خود با مصوبه‌ای دولت بعد را مکلف کرد تا تغییر نشان را انجام دهند.»

تحلیل نهایی

مطالعه اتفاقات اخیر نشان می‌دهد عموم مردم نسبت به تغییراتی از این دست واکنش منفی نشان می‌دهند. چرا که این آثار را به عنوان هویت ملی خود می‌دانند و به عنوان یک کنش شهروندی نسبت به خدشه وارد شدن به آن واکنش نشان می‌دهند. کمتر از دو سال پیش بود که تغییر نشان موزه هنرهای معاصر تهران نیز باعث سروصدای بسیاری شد. با اینکه نشان جدید موزه را هم یکی از معروف‌ترین گرافیست‌های معاصر کشور طراحی کرده بود اما این موضوع هم باعث نشد که این تغییر را بپذیرند و در نهایت موزه عذرخواهی کرد و به لوگوی قدیمی خود بازگشت.

حالا هم اتفاقات تغییر نشان استاندارد هم باعث جنجال‌های بسیاری شده است، البته این تغییر نه تنها چیزی به نشان قبلی اضافه نکرده است بلکه از منظری تخصصی باعث آسیب زدن به آن نیز شده است. براساس نگاه و نظر کارشناسان این تغییر در نشان استاندارد، غیر حرفه‌ای است و باعث خدشه وارد شدن به یک اثر ملی شده است. تغییری که اثر مرتضی ممیز را تبدیل به نشانی پراشتباه، غیر قابل چاپ در اندازه‌های کوچک، ناخوانا، نامفهوم و بی‌تناسب تبدیل کرده است. به زعم کارشناسان این تغییر باعث شده که این نشان معروف را به عنوان نمادی از کار غیرتخصصی یا تخریب و خروج از وضعیت استاندارد مثال زد.