درآمد زایی از پسماند معادن و پساب‌های کارخانجات سنگ که در دل طبیعت رها می‌شود

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از  خبرگزاری فارس از قم، کارآفرینی و اشتغال‌زایی واژه‌هایی هستند که در سال‌های اخیر فراوان شنیده شده‌اند اما شاید شنیده‌ شدن روایتی که در آن یک طلبه جوان علوم دینی توانسته باشد، علاوه بر ایجاد ده‌ها شغل، مسیر دشوار تاسیس یک صنف و صنعت جدید را طی کند، کمی عجیب به نظر برسد. داستان 10 ساله مسیری که حسین‌علی جانی‌نژاد پیموده است را در مصاحبه امروز فارس با این جوان نخبه انقلابی می‌خوانید.

فارس: خودتان را برای مخاطبان معرفی کنید.

 حسین‌علی جانی‌نژاد هستم، متولد 1365 در گرگان. تا پایه 5 دروس حوزه را در مدرسه علمیه امام صادق(ع) گرگان خواندم و سپس برای ادامه تحصیل به قم آمده و تا سطح 4 ادامه دادم و چندین سال هم در دروس خارج اساتید قم شرکت کرده‌‌ام. تحصیلات دانشگاهی من نیز تا مقطع کارشناسی فناوری اطلاعات است. علاوه بر آن به صورت تجربی و عملی مدت زیادی در بخش‌های نرم افزار و سخت افزار رایانه سابقه کار دارم و زمانی که در قم در حال تحصیل حوزوی بودم همزمان کار تدریس در موسسات و برخی مراکز آموزشی در رشته‌های مختلف رایانه را انجام می‌دادم. از حدود سال 92 هم که درس را به یک مقطعی رساندم به امور کارآفرینی وارد شدم.

فارس: چطور و چرا وارد کارآفرینی شدید؟

در همان زمان که می‌خواستم وارد این امور شوم، محضر برخی اساتید حوزه علمیه و بزرگان رسیدم از جمله خدمت استاد قرائتی رفتم. جمع بندی من از نظرات بزرگان این بود که علاوه بر تبلیغ امور دینی باید وارد اموری شوم که به شکل کاربردی در معیشت و اقتصاد مردم هم تاثیر مثبت داشته باشد و کمک کند.

تصمیم گرفتم کارهایی را شروع کنم که منجر به اشتغال‌زایی شود و افراد بیشتری بتوانند از آن بهره ببرند. توانمندی‌هایی هم که داشتم مثلا در رشته برنامه‌نویسی و نرم‌افزار، امنیت شبکه و امنیت ساختمان را با همین هدف به سطح عالی رساندم و افرادی را مشغول به کار کردم که هنوز هم فعالیت دارند و به اصطلاح شغل پایدار پیدا کرده‌اند.

در بخش مشاوره و راه‌اندازی کسب و کارهای خانگی با برگزاری سمینار و کارگاه آموزشی یا مشاوره های فردی فعال بودم و هنوز هم مراجعات فراوانی دارم. بسته‌‌های آموزشی هم آماده کرده‌ایم تا افراد بتوانند علاوه بر تولید، فروش و بازاریابی خوبی هم داشته باشند.
در نهایت چند سالی هست که به صورت کاملا تخصصی و عمیق وارد رشته تولید سنگ مصنوعی شدم. این رشته در کشور ما کاملا نوپا هست و حتی اهالی صنعت و ساختمان و معماری هم اطلاعات چندانی درباره آن ندارند. سعی ما هم بر دو محور متمرکز شده است. یکی اینکه سنگ مصنوعی را به عنوان یک متریال خوب و باکیفیت در ساخت و ساز معرفی کنیم و دوم اینکه کسب و کار فراوانی را با گرفتن مجوزات و رونق دادن به این کار ایجاد کنیم.

فارس: جایگاه این صنعت در دنیا چگونه است؟

این صنعت هم اکنون در کشورهای پیشرفته گردش مالی بسیار بالایی دارد. طبق مقاله ای که من ترجمه آن را تهیه کرده ام گردش مالی آن فقط در آلمان بیش از 7 میلیارد دلار است و هزاران شغل ایجاد کرده است.

فارس: مواد اولیه تولید این محصولات چیست؟

در حال حاضر یکی از عمده ترین مشکلات صنعت سنگ در کشور ما پسماندهای معادن سنگ و پساب‌های کارخانجات سنگ است که قابل استفاده نیستند و بازگشت آنها به طبیعت مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. بسیاری از کارخانجات تولید سنگ هم اکنون با مشکل انباشت و حمل پسماند و رسوب پساب مواجه هستند و با شهرداری و محیط زیست در این زمینه درگیر هستند. حتی حاضرند برای رهایی از این معضل هزینه هم بدهند. در برخی کشورها از این پسماند و پساب برای تولید مجدد سنگ استفاده می‌شود و ما هم دقیقا به دنبال همین موضوع هستیم. این امر می تواند اشتغال خوب و فراوانی ایجاد کند.

فارس: آیا این ایده اولین بار فقط به ذهن شما رسیده؟ به عبارت دیگر آیا هم اکنون مورد مشابه و رقیبی در کشور دارید؟

خیر، تولید کننده‌های فعلی خیلی پراکنده و محدود هستند. این افراد هم از لحاظ دسته‌بندی شغلی در قانون زیر مجموعه موزاییک سازان تعریف شده‌اند که این جای تاسف دارد. یعنی هیچ صنف و اتحادیه‌ای در ایران برای این رشته شغلی وجود ندارد. با پیگیری‌های زیادی که من از تهران کردم اولین رشته درسی در این موضوع را در فنی و حرفه‌ای به تازگی به ثبت رسانده و پیگیری تاسیس صنف مستقل برای آن هستم.

در طول سال‌های اخیر بزرگترین گروه آموزش مجازی سنگ مصنوعی کشور در شبکه‌های اجتماعی را تشکیل داده‌ایم که الان حدود 270 عضو دارد . بسیاری از افراد عضو این گروه که تبدیل به یک شبکه ملی و بین المللی از تولیدکنندگان و علاقمندان شده‌اند، جزو صنعتگران و موثرین صنعت سنگ هستند. حتی از برخی کشورهای دور و نزدیک هم در این گروه عضو داریم و در زمینه مسائل مختلف این صنعت نوپا مانند آموزش، تامین مواد اولیه و بازاریابی به تبادل اطلاعات می پردازیم.

فارس: اگر بخواهید انواع سنگ مصنوعی را از نظر کاربرد دسته بندی کنید به چه شکل خواهد بود؟

محصولات ما به 4 دسته تقسیم بندی می‌شوند. دسته اول که به لحاظ امکانات مورد نیاز برای تولید ساده ترین هم هست، سنگهای مصنوعی تزئینی هستند که در قالب وسایل مختلف مانند ظروف، جاشمعی، لوازم دکور، انواع قاب و .... تولید می شوند. دسته دوم سنگ‌های نمای داخلی ساختمان و دسته سوم هم سنگ‌های نمای بیرونی و دیوارهای ساختمانی هستند. دسته چهار هم سنگ‌های پلیمری هستند که خاصیت ضدمیکروب یا آنتی باکتریال دارند و در موارد خاصی مثل بیمارستان یا آشپزخانه استفاده می‌شوند.

فارس: برای تولید سنگ مصنوعی عوامل اصلی مورد نیاز شما چیست؟

مثل هر صنعت دیگری عامل اصلی مواد اولیه یا متریال است که ما از پسماند استفاده می‌کنیم به علاوه مواد ترکیبی که در این خصوص مشکلی نداریم. عامل دیگر که بسیار مهم است و برای آن بسیار تلاش لازم است، فرمول ساخت یا همان فناوری تولید است که خود داستان بسیاری دارد و در آخرهم تجهیزات و دستگاه‌هایی که برای تولید لازم است.

فارس: برای تهیه کدام یک از این عوامل مشکلات بیشتری پیش روی شما بود؟

در عمل شما وقتی می خواهید یک محصول جدید و نوپا را تولید کنید با عوامل و موانع قانونی و اداری فراوانی هم روبه رو  هستید. به این معنا که چون محصول شما ناشناخته است و روند اداری آن هنوز نهادینه نشده و روال آن مشخص نیست، با انواع اداراتی مواجه هستید که کار شما را به رسمیت نمی شناسند و همکاری نمی کنند.

فارس: حالا درباره این عامل چهارم بعد از این صحبت خواهیم کرد. در همان سه عامل ابتدایی وضعیت ما چطور است؟ مثلا در مواد ترکیبی آیا وابستگی داریم؟

خیر، وابستگی به آن میزان که مانع کار باشد نداریم. در موارد اولیه و ترکیبی که مشکلی نیست. فقط در یک مورد رزین مورد نیاز وارداتی است اما به وفور در دسترس هست. در مورد فناوری اما داستان متفاوت است. ما هم اکنون در انواع سنگ مصنوعی دانش فراوانی در داخل کشور داریم و اساتید دانشگاهی ما تحقیقات فراوانی در این زمینه داشته اند. اما مسئله اینجاست که این تحقیقات در همان آزمایشگاهها و مراکز علمی محدود شده و برای استفاده در صنعت عملیاتی نشده است. طی کردن این پروسه از آزمایشگاه تا محصول تولیدی مرغوب، روندی بسیار سخت است که گاهی با شکست هم همراه است.

فارس: یعنی در بخش فناوری نیاز به واردات نداریم؟

به طور مطلق نمی توان گفت. اما با ارتباط گسترده ای که من با اساتید دانشگاه‌های کشور داشتم با قاطعیت می‌گویم که ظرفیتهای علمی بسیار خوبی داریم. مسئله به این شکل است که در همین مسیر آزمایشگاه تا تولید محصول صنعتی مرغوب، عوامل کوچک‌تر دیگری مانند نکات فنی و دستگاه‌های مورد نیاز هم بسیار موثر هستند. یکی از بزرگترین مشکلات ما هم همین دستگاههای مورد نیاز است که به آن دسترسی نداریم.

فارس: برای رفع این مشکل چه کردید؟

در اغلب موارد خودمان دست به کار ساخت دستگاه و تجهیزات شدیم. این کار هم به کمک ظرفیتهای داخلی و تلاش همکاران خودمان انجام شد. در این راه البته هزینه های فراوانی را متحمل شدیم. تا حدی که گاهی من مجبور شدم خودرو و برخی لوازم منزل را برای سرمایه گذاری در این کار بفروشم. اما به هر ترتیب بود اجازه ندادم کار متوقف شود.

فارس: الان به طور مشخص شما فناوری عملیاتی شده چند نوع محصول را در حوزه سنگ مصنوعی در اختیار دارید؟

به طور مشخص حدود 10 محصول را می توانیم با کیفیت عالی و صرفه اقتصادی بالا تولید کنیم.

فارس: این کیفیت عالی که می‌گویید مورد تایید مراکز علمی و مصرف‌کننده‌ها هم هست؟

در خصوص مراکز علمی که حتما اینطور است. من بخاطر اینکه بتوانم مجوزهای لازم را بگیرم و از کیفیت محصول از لحاظ جذب رطوبت، خمش، مقاومت و ... با معتبرترین مراکز دانشگاهی و آزمایشگاه‌های بتون کشور تعامل گسترده‌ای برقرار کردم. البته این کار در طول چند سال انجام شده و هنوز هم ادامه دارد.

در خصوص مصرف کنندگان هم، به همین ترتیب علاوه بر نتیجه عملی و رضایت بالایی که در استفاده از محصولات داشتیم، استقبال مشتریان همواره بیشتراز ظرفیت تولید ما بوده است.

همه موارد کاملا تست شده است. اغلب این محصولات را در کارخانه‌ای که در قم داشتم تولید کرده و الان هم به طور مثال در بخش محصولات، سنگ‌های تزئینی در ده‌ها کارگاه در سطح کشور و حتی خارج از کشور در حال تولید و فروش هستند.

فارس: یعنی کارخانه خودتان الان فعال نیست؟

خیر، من بیش از یک سال است که توان خودم را برای ترویج و آموزش این رشته صرف می‌کنم و برای تاسیس یک صنف و یک رشته درسی با عنوان سنگ مصنوعی در مراکز علمی مانند فنی و حرفه ای  تلاش می‌کنم. برای این هدف هم کلاس‌های آموزشی رایگان زیادی برگزار کرده و به کمک دوستان دیگر که اغلب طلبه هستند، توانستیم شبکه خوبی از علاقمندان به این حرفه را شناسایی یا ایجاد کنیم.

فارس: این مخاطبان را چطور پیدا می کنید؟

برای پیدا کردن این افراد و شبکه سازی آنها نیز راه‌های مختلفی را طی کرده ایم. از طریق صحبت و ارتباط گیری با شاغلین بخش سنگ، جویندگان کار و مشاغل خانگی از جمله بانوان سرپرست خانوار و همچنین از طریق فضای مجازی. ما الان در اینستاگرام صفحه ای داریم که قریب به 1400 عضو دارد و فایل‌های آموزشی و ارتباط گیری با مخاطب را از این بستر انجام می دهیم.

فارس: می توانید نمونه هایی از شاغلین که توانسته اند در این حرفه به درآمد پایدار برسند را ذکر کنید؟

موارد که بسیار زیاد هستند. مثلا جمعی از عزیزان هستند که در اصفهان فعالیت دارند و اغلب آنها از معلولین هستند. البته من چون از طریق فضای مجازی با آنها ارتباط داشتم ابتدا از این موضوع یعنی معلولیت حرکتی آنها اطلاع نداشتم و در ادامه کار متوجه شدم. هر هفته پیام می دهند و مشکلات و موانع کار را بررسی می کنیم تولیداتی هم که دارند بسیار مرغوب است و چون در حوزه تزیینات و دکور است از زیبایی بالای برخوردار است. یا گروه دیگری از بانوان سرپرست خانوار که فعالیت دارند و همین هفته گذشته از راه اندازی کارگاه خبر دادند.

فارس: سرمایه مورد نیاز برای این حرفه چقدر است؟

در بخش‌های مختلف متفاوت و قابل گسترش است. در بخش محصولات تزئینی و دکور یا سنگ نمای داخلی در فضای 6 متر مربع و با سرمایه 5 تا 20 میلیون تومان می توان تولید انجام داد. در این بخش هر چه بتوانیم قالب برای اشکال و طرح‌های جدید تولید کنیم، محصول متنوع و بیشتری تولید می‌شود.

فارس: در بازخوردگیری از مصرف کنندگان چه تجربه هایی داشتید؟

این هم موضوعی مفصل است. گاهی برخی کارشناسان دولتی که مسئول بررسی کیفیت و صدور مجوز هستند باور نمی کنند این محصول را ما تولید کرده باشیم و حتی در بازدید از کارگاه هم به این نظر نمی رسند. گاهی اوقات هم وقتی محصولات خودمان را به مصرف کننده ای ارائه می کنیم و کیفیت و زیبایی کار را می بیند، اظهار می کند شما نگویید اینها ساخت ایران است تا فروش بیشتری داشته باشید. این برای ما جای خوشحالی دارد و البته برای فرهنگ عمومی جامعه که باور به توانمندی داخل ندارد، جای تاسف دارد.

فارس: در مسیر تولید محصولات آیا ثبت اختراع هم داشته اید؟

در حقیقت بسیاری از روش‌هایی که در طول این چند سال ابداع و آزمایش کرده‌ایم، نوآورانه و جدید بوده است. البته در موارد بسیار زیادی هم شکست خورده و ناکام بوده‌ایم. شکست‌هایی که با هزینه‌های مادی فراوانی هم همراه بوده و سختی‌های زیادی به ما تحمیل کرده است. اما درباره ثبت اختراع بله، در کارگاهی که به صورت عملی این 10 محصول را تولید می‌کردیم و چندین کارشناس و متخصص با ما همکاری داشتند بیش از 30 اختراع ثبت شده علمی را داشتیم.

فارس: کمی درباره سختی‌هایی که در مسیر تاسیس این صنف و گرفتن مجوزهای لازم داشتید بفرمایید.

این رشته چون متولی ندارد، اولا شما شامل هیچ نوع مزایای قانونی مانند بیمه ندارید. مثلا در موضوع تولید لوازم تزئینی وقتی به آن صنف مراجعه می‌کنید می گویند چون جنس تولیدات شما از سنگ است باید به آن صنف مراجعه کنید. صنف سنگ هم می‌گوید من تا به حال چنین محصولی نداشته‌ام و نمی‌توانم کار شما را ارزیابی کنم تا مجوز تولید دهم. بنابراین یکی از دشوارترین کارها اخذ مجوز است. تا وقتی هم که شما مجوز نداشته باشید نمی‌توانید از مزایای قانونی استفاده کنید و غیرقانونی هستید حتی اداره اماکن هم می‌تواند با شما برخورد کند!

فارس: در زمینه سنگ‌های مصنوعی ساختمانی چه پیگیری هایی انجم داده‌اید؟

در این موضوع هم همان مسیر تولید را در پیش گرفتیم. یعنی ابتدا وضعیت‌سنجی از نظر فناوری موجود و تکمیل آن و سپس کلیه مراحل تولید به صرفه را انجام دادیم. از پسماندهای سنگ توانستیم دیوارهای پیش‌ساخته و ارزان قیمتی تولید کنیم که تمام استانداردهای فنی مورد نیاز و بلکه بالاتر از آن را کسب کنند. محصولات ما علاوه بر قیمت در زمینه سرعت نصب و مقاومت هم بهتر از بسیاری از نمونه‌های خارجی هستند. این‌ها در آزمایشگاه‌های دانشگاهی و مراحل تایید دولتی نمره قبولی گرفتند. یک طرح توجیهی یا به اصطلاح پروپوزال هم تهیه کردیم و برای خیلی از مراکز مرتبط با حوزه مسکن فرستاده ایم برخی از آن‌ها هم برای توجیه خودشان از ما دعوت کردند و پس از مذاکرات کافی تا پای قرارداد تولید انبوه هم رفته‌ایم اما هر بار به دلیلی این امر محقق نشده است.

فارس: فکر می کنید اگر مورد حمایت قرار بگیرید چه تعداد اشتغال‌زایی خواهید داشت؟

ابتدا بگویم مزیت رونق این رشته، فقط اشتغال‌زایی نیست بلکه کمک فراوانی به پاک‌سازی محیط زیست هم خواهد داشت. من فکر می‌کنم با رونق پیدا کردن آن، در طول یکی دو سال می‌توانیم بیش از 50 هزار شغل جدید در یک زنجیره از تولید تا توزیع و مصرف ایجاد کنیم. فقط در قم امکان ایجاد هزار شغل وجود دارد.

فارس: آیا حمایت مورد نیاز شما بیشتر از جنس سرمایه‌گذاری است؟ یعنی اگر سرمایه در اختیار شما باشد عمده مشکلات حل می‌شود؟

سرمایه عنصر مهمی است اما از آن مهمتر اراده‌ای است که باید در علاقمندان آن و نهادهای دولتی برای همکاری و فراهم کردن مسیر ایجاد یک صنف، صنعت و رشته تحصیلی جدید وجود داشته باشد. بسیاری از افرادی که ایده‌های خوبی برای کارآفرینی دارند در این مسیر دچار شکست و ناامیدی شده و کار را رها می‌کنند. حالا اگر این صنف و صنعت جدید و بدون سابقه تاسیس باشد، مشکلات خیلی بیشتر می‌شود.

فارس: در پایان اگر نکته‌ای دارید، بفرمایید.

من به عنوان یک طلبه علوم دینی که حدود 10 سال هم در امور کارآفرینی فعالیت داشته‌ام، هیچگاه منتظر حمایت یا فراهم شدن شرایط نبوده‌ام. در این 10 سال نیز خودم و همکارانم همه هزینه های شکست‌ها و موفقیت‌ها را پرداخت کرده ایم. تقاضایی هم که دارم فقط همین است که نهادهای متولی به این صنف و صنعت جدید باور داشته باشند و به وظیفه قانونی خودشان در خصوص ارزیابی و صدور مجوزهای لازم برای فعالیت ما همت کنند. از شما هم برای اینکه جهت معرفی کارآفرینان تلاش می کنید، ممنونم.

گفت‌وگو: مهدی تاجیک

انتهای پیام/78023