شماره ۴۴ فصلنامه علمی «ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، چهل و چهارمین فصلنامه علمی  «ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی» به صاحب امتیازی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی با مدیر مسؤولی دکتر پرویز میرزاخانی و سردبیری دکتر حسن احدی منتشر شد.

این فصلنامه در 9 مقاله و 252 صفحه منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

طراحی و اعتباریابی الگوی نوآورانه رهبری تحول آفرین در مدارس متوسطه با رویکرد کیفی (نمونه موردی: مدارس متوسطه شهرستان اردبیل)

حسن اصلان زاده؛ مسعود مرادی؛ محمد مجتبی زاده

چکیده: هدف اصلی پژوهش طراحی الگوی نوآورانه رهبری تحول‌آفرین در مدارس متوسطه و اعتباریابی آن است.

 روش تحقیق، کیفی از نوع داده‌بنیاد بوده است. جامعه مورد بررسی متشکل از منتخبین خبرگان شامل اساتید دانشگاهی و مدیران کلان آموزش و پرورش که سال‌ها در زمینه رهبری تحول‌آفرین مدارس تجارب ارزنده‌ای کسب کرده‌اند. تعداد 30 نمونه انتخاب شد. برای دستیابی به مدل پژوهش از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بهره برده شده است. جهت تجزیه و تحلبل داده‌ها از نرم افزار مکس کیو‌دا استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج بدست آمده از متون مصاحبه در وهله اول کدگذاری باز صورت گرفت، سپس از کنار هم قرار دادن کدهای اولیه مفاهیم ساخته شد و در نهایت، مقوله‌ها نیز با ربط‌دهی ‌مفاهیم، نمودار گرفتند که مدل نهایی بدست آمد. این مدل با محوریت مقوله طراحی سیستم مدیریت عملکردی مدارس متوسطه با مشخص کردن شرایط علّی، راهبرد، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر و پیامدها طراحی شد. اعتبار مدل نیز با استفاده از شاخص مقبولیت کوربین و استراوس تایید گردید.

نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق نشان می‌دهد که رهبری تحول در مدارس متوسطه از 9 فصل انتخابی متشکل از تسهیل در برنامه‌ریزی و آموزش، مدیریت و نگهداشت منابع انسانی، خلق نوآوری، رهبری حمایتی، خودمدیریتی، رهبری انگیزشی، طراحی سیستم مدیریت عملکرد سازمانی، اثربخشی و استراتژی محوری و کدهای محوری آنها می باشد که در تشکیل مدل تحقیق موثر هستند.

تبیین عناصر برنامه درسی خلاقیت محور برای آموزش دانشجو معلمان (سنتز پژوهی)

علی راهبر؛ محمدرضا جمعه؛ علیرضا عصاره؛ افضل السادات حسینی دهشیری

چکیده: هدف از انجام این پژوهش، تبیین عناصر برنامه درسی خلاقیت محور برای آموزش دانشجو معلمان بود.

 روش: این مطالعه با روش سنتز پژوهی انجام شد. جستجوی مقالات با استفاده از کلید واژه‌های خلاقیت، معلم خلاق، آموزش خلاقیت، خلاقیت در تربیت ‌معلم و خلاقیت در برنامه درسی انجام شد. برای جستجوی مقالات فارسی از پایگاه‌های اطلاعاتی جهاد دانشگاهی، پایگاه اطلاعاتی جامع علوم انسانی، بانک اطلاعات نشریات کشور و پایگاه مجلات تخصصی نور و برای جستجوی مقالات انگلیسی از پایگاه‌های اطلاعاتی گوگل اسکولار، پروکویست، ساینس دایرکت و الزیویر استفاده ‌شده است. بر اساس معیارهای ورود و خروج تعداد 32 مقاله وارد مطالعه شد. تحلیل یافته‌ها بر اساس الگو اکر انجام شد.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که منطق برنامه درسی خلاقیت محور مبتنی بر تحقق سند تحول بنیادین، بومی‌سازی خلاقیت، توانمندسازی خلاقیت و سازگاری با تغییرات است. محتوا باید متنوع و متکثر، برانگیزاننده، متناسب با نیاز روز باشد و سازمان‌دهی این محتوا باید مبتنی بر سازمان‌دهی مارپیچی و تلفیقی باشد. معلم نقش تسهیلگری و محرک خلاقیت را دارد. فعالیت‌های یادگیری باید مبتنی بر روش‌های ترکیبی، کارگاهی، پرسش‌گری و مبتنی بر یادگیری مشارکتی باشد. برای رشد خلاقیت باید این مهارت در فرایندهای یاددهی و یادگیری دانشجو معلمان و به‌ویژه در درس کارورزی آنها تلفیق شود. همچنین محیط خلاق باید ویژگی‌هایی مثل برانگیزاننده، مشارکت گونه و مبتنی بر معماری خلاق باشد.

نتیجه‌گیری: ارزشیابی فرایندهای یاددهی و یادگیری دانشجو معلمان باید مبتنی بر خودارزیابی فراشناختی، فرایندی و عملکردی باشد.

فراترکیب عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری اخلاقی بزرگسالان برای شناسایی جایگاه کاربرد اخلاق خلاق

مصطفی رستگار آگاه؛ جلیل یونسی؛ علی دلاور؛ پیمان حسنی ابهریان؛ احمد برجعلی

چکیده:  این پژوهش به‌منظور شناسایی عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری اخلاقی بزرگسالان و فهم جایگاه کاربرد اخلاق خلاق در آن به اجرا درآمد.

روش: برای شناسایی عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری اخلاقی بزرگسالان فراترکیبی از پژوهش‌های علمی در حوزه‌ی تصمیم‌گیری اخلاقی انجام شد. مقالات مورد استفاده در این فراترکیب در دهه‌ی نود (1390- 1399) و در ایران به چاپ رسیده بودند. تعداد مقالات مورد استفاده در این فراترکیب 54 عنوان بود و تمامی آن‌ها در نشریات علمی پژوهشی منتشر شده بودند.

یافته‌ها: نتیجه‌ی این فراترکیب نشان داد که هفت عامل، شامل محیط بیرونی، نگرش، شرایط خاص مسئله‌ی اخلاقی، ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، ویژگی‌های شخصیتی، یادگیری و توانایی ذهنی و شناختی بر تصمیم‌گیری اخلاقی بزرگسالان مؤثر هستند.

نتیجه‌گیری: از میان عوامل شناسایی شده چهار عامل شامل محیط بیرونی، نگرش، شرایط خاص مسئله‌ی اخلاقی و یادگیری جایگاه اصلی کاربرد خلاقیت در حوزه‌ی اخلاق به‌شمار می‌آیند که از طریق آن می‌توان راهبردی برای حل مسئله در دوراهی‌های اخلاقی یافت.

نقش نوآوری بازاریابی و تبلیغات خلاقانه در قصد خرید مشتریان شرکت دیجی کالا

علیرضا روستا

چکیده: زمینه و هدف: عامل مهم در موقعیت های راهبردی بازاریابی و تبلیغات، درک صحیح از چگونگی تصمیم گیری مصرف کننده است. همچنین قصد خرید مشتری بخشی از رفتارهای شناختی مصرف کنندگان است که روشی را که انتظار می رود مصرف کننده برای خرید یک مارک خاص داشته باشد، نشان می دهد. هدف از انجام پژوهش، ارزیابی نقش نوآوری بازاریابی و تبلیغات خلاقانه در قصد خرید مشتریان در شرکت دیجی‌کالا در شهر تهران می‌باشد.

روش: روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و بر طبق شیوه جمع آوری داده‌ها، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش تمامی مشتریان شرکت دیجی‌کالا می‌باشند. با روش فرمول کوکران تعداد 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده و 400 پرسشنامه به روش غیرتصادفی و از طریق نمونه گیری در دسترس توزیع شد، بدین صورت که یک پرسش نامه تهیه گردید و در ابتدای آن یک سوال مطرح شد که آیا تاکنون خریدی از شرکت دیجی کالا داشته اید یا خیر؟ افرادی که جواب مثبت دادند نسبت به تکمیل پرسش نامه از طریق پُرس لاین اقدام نمودند و تعداد 393 پرسش‌نامه جمع-آوری گردیده است. پایایی پرسش‌نامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد ارزیابی قرار گرفته که به میزان 818/0 بوده است. همچنین داده‌ها با شیوه مدل‌یابی معادلات ساختاری و توسط نرمافزار Smart-PLS مورد سنجش قرار گرفتند.

یافته ها: نتایج نشان داد که نوآوری بازاریابی و تبلیغات خلاقانه بر قصد خرید نقش ایفا می‌کند و تاثیر آگاهی از نام تجاری و اعتماد بر قصد خرید نشان داده شده است و هم‌چنین تاثیر نگرانی‌های حریم خصوصی بر قصد ابراز همدلی بیان شده است، و تجربه خرید آنلاین بر اعتماد نقش داشته است. در نهایت، تاثیر نقش ارزش عاطفی بر آگاهی از نام تجاری و نیز قصد ابراز همدلی بر قصد خرید مورد تایید قرار نگرفت.

نتیجه گیری: از دیدگاه مشتریان، بیشترین عامل اثرگذار بر قصد خرید، متغیر اعتماد با آماره 876/9 و کمترین عامل اثرگذار بر آگاهی از نام تجاری، متغیر ارزش عاطفی با آماره 207/1 میباشد.

تدوین مدل ساختاری نگرش کارآفرینی براساس ادراک حمایت خانواده و رقابت‌جویی

ثریا مهریزی زاده؛ شکوفه متقی دستنائی؛ محمد حسین سربی

چکیده: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی‌گری رقابت‌جویی در رابطه بین ادراک حمایت خانواده و نگرش کارآفرینی در دانش‌آموزان دبیرستانی بود.

روش پژوهش: این پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی به روش مدل‌یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش دربرگیرنده تمامی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه شهر یزد بود که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای، 415 نفر از آنان انتخاب شدند. برای جمع‌آواری داده‌ها از پرسشنامه‌های رقابت‌جویی فرانکن و همکاران (1995)، نگرش کارآفرینی دلیجه (1396)، ادراک از حمایت خانواده پروسیدانو و هلر (1983) استفاده شد و داده‌های حاصل در دو سطح آمار توصیفی (توصیف چگونگی پراکندگی داده‌ها) و استنباطی (آزمون فرضیه‌های پژوهش و برازش مدل‌ اندازه-گیری) تجزیه‌ و تحلیل شدند.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد بین ادراک از حمایت خانواده و رقابت‌جویی و نیز بین رقابت‌جویی و نگرش‌ کارآفرینی اثر معنادار مستقیم وجود دارد (01/0>P). از سوی دیگر، ادراک از حمایت خانواده می-تواند از‌ طریق نقش واسطه‌ رقابت‌جویی بر نگرش کارآفرینی اثر معنادار غیرمستقیم داشته باشد که میزان اثر آن برابر با 20% بود.

نتیجه‌گیری: با تقویت روحیه رقابت‌جویی مثبت و افزایش حمایت خانواده، می‌توان نگرش کارآفرینی را در دانش‌آموزان بالا داد.

اثربخشی مداخلات بازی محور مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری بر خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی

زهرا رمضانپور؛ ابوالقاسم یعقوبی؛ ذبیح اله پیرانی؛ داوود تقوایی

چکیده: پژوهش حاضر باهدف اثربخشی مداخلات بازی محور بر خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی انجام شد.

روش: پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون و پیگیری یک‌ماهه با گروه گواه بود. با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای در مرحله غربالگری،30 نفر انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری (آزمایش و گواه) جایگزین شدند. گروه آزمایش طی 10 جلسه تحت مداخله بازی محور شناختی رفتاری قرار گرفت. برای جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز از پرسش‌نامه‌های خلاقیت عابدی و خود ارزشمندی کروکر استفاده شد. نتایج با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر تحلیل شد.

یافته ها: یافته‌ها نشان داد که بین دو گروه (آزمایش و گواه) در متغیرهای خلاقیت و خود ارزشمندی تفاوت معناداری وجود دارد (001/0 > p). به‌علاوه معنادار نبودن تفاوت بین نمره‌های پس‌آزمون و پیگیری در گروه آزمایش حاکی از ماندگاری تأثیر مداخله بر روی متغیرهای پژوهش بود.

نتیجه گیری: به نظر می‌رسد که بتوان از این روش مداخله ای در حوزه افزایش خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی بهره برد.

ارائه الگوی سیستم کاری منعطف در راستای استخدام و نگهداشت نخبگان سازمان (مطالعه موردی: بنیاد ملی نخبگان)

ایمان خاکی؛ سید حمزه حسینی

چکیده:  پژوهش حاضر به هدف ارائه الگوی سیستم کاری منعطف در راستای استخدام و نگهداشت نخبگان سازمان طراحی و اجرا شده است.

روش: استراتژی پژوهش حاضر مطالعه موردی می باشد. نوع هدف کاربردی و به لحاظ روش، کیفی و مطالعه چند موردی است؛ و استراتژی نظریه پردازی داده بنیاد می‌باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر، مدیران بخش‌های مختلف بنیاد ملی نخبگان و نخبگان شاغل در پژوهشکده‌ها هستند که از میان آنها 14 نفر از طریق نمونه‌گیری هدفمند وارد مطالعه شدند. به منظور جمع آوری داده ها از مصاحبه استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها براساس تماتیک آنالیز انجام شد.

یافته ها: کدهای مستخرج شده از مصاحبه های انجام شده در پنج طبقه(5 بعد) دسته بند شدند که به ارائه الگوی سیستم کاری منعطف می پردازند این چهار بُعد شامل انعطاف پذیری در زمان بندی کار، انعطاف پذیری در مکان یا محل کار، انعطاف پذیری در میزان کار (حجم کار و ساعت)، انعطاف پذیری در تداوم کار و انعطاف پذیری کارکردی.

نتیجه گیری: چهار بُعد ابتدایی شامل ابعاد مرتبط با زمان، مکان، حجم و تدوام کاری در مجموع تحقیقات قبلی بوده است. پژوهش حاضر بُعد پنجم که مربوط به انعطاف‌پذیری کارکردی می‌باشد را به نتایج مطالعات قبلی اضافه کرده است.

بررسی رابطه مدیریت منابع انسانی سبز با خلاقیت و تمایلات رفتاری سبز با توجه به نقش ارزش‌های سبز

مژده نصیرزاده؛ غلامرضا معمارزاده طهران؛ قنبر امیرنژاد؛ فؤاد مکوندی؛ سیروس کرراهی مقدم

چکیده:  این مطالعه با هدف ارزیابی تأثیر مدیریت منابع انسانی سبز بر خلاقیت سبز و تمایلات رفتاری سبز با توجه به نقش ارزش‌های سبز انجام شده است.

روش: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و شکل اجراء، توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری شامل 191 نفر ازمدیران ارشد، معاونان و کارکنان ستاد وزارت نفت ایران است که از این میان، نمونه‌ای متشکل از 128 نفر از طریق فرمول کوکران انتخاب شده‌اند. برای جمع‌آوری اطلاعات جهت آزمون فرضیات از پرسشنامه‌ای استاندارد شامل چهار بعد و 20 سوال استفاده شده است که بر مبنای طیف لیکرت پنج درجه تدوین شده است. روایی پرسشنامه با روش روایی همگرا و پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ و روایی ترکیبی مورد تایید قرار گرفت. برای آزمون فرضیات از تکنیک حداقل مربعات جزئی استفاده شده است.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که مدیریت منابع انسانی سبز تاثیر مثبت و معنی‌داری بر تمایلات رفتاری و خلاقیت سبز کارکنان دارد. همچنین ارزش‌های سبز رابطه بین مدیریت منابع انسانی سبز با خلاقیت سبز و تمایلات رفتاری سبز کارکنان را تعدیل می‌کند.

نتیجه‌گیری: مدیریت منابع انسانی سبز می‌تواند زمینه خلاقیت سبز کارکنان را فراهم نموده و بر نگرش سبز کارکنان تاثیر بگذارد می‌تواند با نهادینه سازی ارزش‌های سبز سازمانی کارکنان را به سمت رفتارهای زیست محیطی سبز ترغیب کند.

مدل‌یابی روابط ساختاری سرزندگی تحصیلی بر خلاقیت شناختی با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد شهر تهران

مهتاب یکانی؛ ارسلان خان محمدی؛ علی اصغر عباسی اسفجیر

چکیده:  توانایی خلاق بودن یکی از سه توانایی عمده انسان است که برای دست‌یابی به موفقیت اهمیت دارد. از این رو انجام پژوهش در این زمینه حائز اهمیت است.

هدف: هدف پژوهش حاضر مدل‌یابی روابط ساختاری سرزندگی تحصیلی بر خلاقیت با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان می‌باشد.

روش: طرح پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی به شیوه مدل‌یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران در رشته‌های علوم انسانی بود. با استفاده از روش نمونه-گیری تصادفی خوشه‌ای تعداد ۳۸۴ نفر به عنوان نمونه جهت شرکت در این پژوهش انتخاب شدند و پرسشنامه-های سرزندگی تحصیلی دهقانی‌زاده و حسین‌چاری خلاقیت شناختی عابدی و خودکارآمدی ایلروی و باینتینگ را تکمیل کردند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش‌های همبستگی پیرسون و مدل‌یابی معادلات ساختاری به کمک نرم‌افزارهای SPSSV19 و LISRELV8.80 استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد سرزندگی تحصیلی اثر مستقیم و معنی‌داری بر خودکارآمدی تحصیلی (42/0) و خلاقیت شناختی (48/0) داشت. همچنین سرزندگی تحصیلی به واسطه خودکارآمدی تحصیلی اثر غیرمستقیم و معنی‌داری بر خلاقیت شناختی (56/0) داشت.

نتیجه‌گیری: در نهایت بر اساس نتایج این پژوهش می‌توان گفت سرزندگی تحصیلی به واسطه خودکارآمدی تحصیلی بر خلاقیت شناختی اثر دارد، از این رو آگاهی روان‌شناسان، مشاوران و سایر متخصصان از این متغیرها جهت ارتقای خلاقیت شناختی دانشجویان می‌تواند کمک‌کننده باشد.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره فصلنامه علمی  «ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی» می توانند به نشانی نشانی: تهران، انتهای بزرگراه ستاری (شمال)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، ساختمان علوم انسانی، طبقه 7، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس journal.bpj.ir مراجعه کنند و با شماره تلفن 02144865237تماس بگیرند.