شماره 1 فصلنامه علمی «تربیت متعالی» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نخستین فصلنامه علمی «تربیت متعالی» به صاحب امتیازی مرکز تربیت معلم مبلّغ حوزه های علمیه با مدیر مسؤولی سید صمد موسوی و سردبیری محمدحسین زارعی رضایی منتشر شد.

این فصلنامه در 6 مقاله منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

استنتاج اصول تربیت اجتماعی از مبانی انسان‌شناختی علامه حسن‌زاده آملی بر اساس الگوی فرانکنا

روح اله حسن زاده؛ سیدصدرالدین شریعتی؛ احمد سلحشور؛ سعید بهشتی

چکیده: هدف پژوهش حاضر استنتاج اصول تربیت اجتماعی از مبانی انسان‌شناختی علامه حسن‌زاده آملی بر اساس الگوی فرانکنا است. در این راستا، کتاب‌های انسان‌شناسی علامه حسن‌زاده آملی بررسی و مبانی آن استخراج گردید. مبانی انسان‌شناختی علامه عبارتند از: فرد و اجتماع هر دو اصالت دارند، انسان‌ها در عین برابری، تفاوت¬‌های فردی با یکدیگر دارند، انسان دارای قدرت اندیشه¬‌ورزی است، انسان دارای گرایش نوع¬‌دوستی و مهربانی است، انسان دارای فطرت خداجویی است، انسان، حق‌طلب و باطل¬‌گریز (عدالت‌‌خواه) است، انسان آزاد و مختار است، انسان خلیفه ¬الله است و انسان جاودانه، ابدی و همیشگی است. اصول تربیت اجتماعی استخراج شده از مبانی تربیت اجتماعی نیز عبارتند از: اصل رعایت تناسب بین اصالت فرد و اجتماع، اصل رعایت تفاوت‌¬های فردی، اصل تعاون و همکاری، اصل مسئولیت-پذیری، اصل رعایت احترام و قدرشناسی، اصل پرورش قوای عقلانی، اصل رعایت نوع¬دوستی و مهربانی با خلق، اصل انجام صله ارحام، اصل عدالت¬‌طلبی و ظلم¬‌ستیزی، اصل پرورش انسان آزاد مختار، اصل خداجویی و خدامحوری، اصل اولویت آخرت نسبت به دنیا.

ترجمان اصول و مبانی تربیت معلم فکور: خوانش چالش‌های بومی‌سازی بر اساس نظام تعلیم و تربیت متعالی اسلام

حسین خنیفر؛ سجاد عسکری متین

چکیده: هدف پژوهش حاضر بررسی ترجمان اصول و مبانی تربیت معلم فکور، بر اساس نظام تعلیم و تربیت متعالی اسلام است. در این راستا، منطق رویکرد تربیت معلم فکور از سه جهت مورد بحث قرار گرفته است: آرای جان دیویی، پائولو فریره و دونالد آلن شون. پس از برشماری لایه¬های اندیشه‌ورزی متعالی، بر اساس آموزه¬های نظام تربیت اسلام، رویکردی بومی تحت عنوان «تربیت معلم متعالی-فکور» را تبیین کنیم. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و تحقق فرآیند تحول متعالی و فکور در شش مرحله بررسی شد: تجربه،  بینش وحیانی،  پرسش گری،  تفکر بر اقدام، معنابخشی و  تفکر در اقدام. نتایج حاکی از آن است که «کارگزاری فکور» و تحول‌محور معلمان تنها در بستر اندیشمندی و اندیشه¬ورزی «معنوی و خداباورانه» امکان پذیر است. اهمیت و تفاوت رویکرد پیشنهادی این پژوهش با نظریات پیش از خود تمایز بنیادین و معرفت¬شناختی آن در «اعتباربخشی به تفکر و اقدام فکور» است. اعتبار تفکر آگاهانه و پیش¬رو، میزان مطابقت و پایایی آن (تفکر) با آموزه¬های «علم وحیانی» است. بر اساس موارد مطرح شده پیشنهاد می¬شود، آموزه¬های الگوی تربیت معلم متعالی فکور در سه حوزه برنامه¬ریزی و خط‌مشیء آموزشی، توسعه برنامه درسی تربیت معلم و سازوکارهای تضمین کیفیت در تربیت معلم مورد توجه قرار گیرد.

ذکر خداوند و نقش تربیتی آن در هویت‌شناسی و تکامل انسان

محمود تحریری؛ حسن نجفی

چکیده: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش تربیتی ذکر خداوند در هویت‌شناسی و تکامل انسان است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد که ذکر از سه نوع زبانی، قلبی و عملی تشکیل شده و بهترین آن‌ها ذکر عملی است. اگر انسان در ذکر عملی استقامت کند، به جایگاهی می‌رسد که آنچه به زبان می‌آورد یا در دل می‌گذراند، با عملش نیز هماهنگی و موافقت پیدا می‌کند؛ یعنی همگی درپی عبودیت خداوند به اجرا در می‌آید و نشان‌دهنده این است که جمال حق در او جلوه کرده و خود را همواره در مشهد خدا حاضر می‌بیند. ذکر خداوند موجب شناخت بیشتر هویت خویشتن و تعالی آن می‌شود؛ چرا که ذکر، انسان را در جریان فیض خداوند قرار می‌دهد و او را از نقایص می‌رهاند و باعث می‌شود که حقیقت وجودی‌اش را در ارتباط با خداوند جستجو کند. چنین انسانی رنگ و بوی خدایی می‌گیرد و به هر جا وارد می‌شود، عطر الهی را با خود می‌برد. در این صورت است که آثار ویژه ذکر مانند غفلت‌زدایی، دفع وسوسه‌های شیطان، اصلاح درون، جلب و تشدید محبت الهی، شرح صدر، خضوع، شکرگزاری و آرامش در انسان ظهور پیدا می‌کند.

شناسایی تربیت دینی در بعد اجتماعی بر اساس آموزه‌های نهج‌البلاغه

سید محمدرضا رشیدی آل هاشم

چکیده: هدف پژوهش حاضر شناسایی تربیت دینی در بُعد اجتماعی از منظر امام علی (ع) در نهج‌البلاغه است. روش پژوهش، تحلیل محتوی کمّی بوده و حکمت‌ها، نامه‌ها و خطبه‌هایی از نهج‌البلاغه در زمینه تربیت انتخاب شدند و گونه‌های تربیت در آن‌ها تحلیل محتوی کمّی شد. سرانجام، مدل تربیت از درون این مفاهیم و تفاسیر استخراج گردید. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد امیرالمومنین (ع) تربیت را در جنبه‌های اخلاقی، اجتماعی، سبک زندگی و... مورد توجه قرار داده‌اند. تربیت در دیدگاه ایشان، بایدها یا رفتارهای ایجابی و نبایدها یا رفتارهای سلبی را به دنبال دارد. مقوله‌های تحقیق شاخص‌هایی چون عمل‌گرایی، صبر و بردباری، عبرت از رفتارهای گذشته و استقامت و... را نشان داد.

بایسته‌های تربیت متعالی در گام دوم انقلاب اسلامی

محمدمهدی نبی زاده

چکیده: هدف پژوهش حاضر بررسی بایسته‌های تربیت متعالی در گام دوم انقلاب اسلامی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که در گام دوم انقلاب اسلامی، تربیت نوجوانان و جوانان که پیشران نظام اسلامی در رسیدن به آرمان‌های الهی باشند، در درجه اول اهمیت قرار دارد و تاکید بیانیه‌ گام دوم بر نقش محوری جوانان، بر این مهم می‌افزاید. آنچه می‌تواند منجر به پرورش چنین افرادی شود، تربیت با روش‌ تربیت‌ متعالی است. به نظر می‌رسد اموری از قبیل تربیت فرد بر اساس دغدغه‌مندی نسبت به اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی، تمرکز بر تربیت فردی و نیازهای تک‌تک مخاطبین، محور بودن و مرجعیت روحانیت و شبکه تبلیغ دین به عنوان مربی تربیت متعالی، مسجد به عنوان بستر سخت‌افزاری تحقق این امر، توجه به شرایط فرهنگی و قومی و زیستی مخاطب، نظارت مستقیم و غیرمستقیم بر متربیان و ایجاد و تقویت روحیه تکلیف‌گرایی و ملکه شدن روح امیدواری، مهم‌ترین بایسته‌های تربیت متعالی به حساب می‌آیند که اگر در فرآیند تربیت به عنوان اصول کار در نظر گرفته شوند، مقصود حاصل خواهد شد.

بررسی اسپریگنزی تربیت سیاسی در آثار دو اندیشمند طوس: خواجه نظام‌الملک و خواجه نصیرالدین

مرتضی شیرودی

چکیده: هدف پژوهش حاضر بررسی اسپریگنزی تربیت سیاسی در آثار خواجه نظام‌الملک و خواجه نصیرالدین است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که فقدان اعتدال سیاسی، نبود آیین کشورداری و واگذاری مشاغل که به ترتیب نشانه بی‌نظمی، علل بی‌نظمی و ویژگی جامعه و حکومت مطلوب عاری از بحران و فقدان تربیت سیاسی کارآمد است، در اندیشه سیاسی خواجه نظام الملک بر دین استوار یا از دین گریزان است. در ساختار نظام تربیتی سیاسی خواجوی، شاه در رأس حکومت بوده و سلطنت موهبتی الهی است. لذا، رسالت شاه برقراری عدل، ممانعت از آشوب و عقوبت درازدستان است تا شاه و سلطنت باقی بماند و اگر عدل برگردد، آشوب می‌رود و تعالیم سیاسی به بار می‌نشیند. خواجه نصیر طوسی سیاست‌ورزی جماعت، موظفیت دولت و تدبیر معیشت را از عوامل ماندگاری حکومت می‌دانست، در واقع او درصدد بود شیوه‌های بقاء و فنای دولت را هم به حاکم و هم به مردم نشان دهد. لذا، با صراحت از آنچه به بودن و نبودن دولت و ملت منجر می‌شد، پرداخته است. از نظر خواجه، جدیت دولت در تصمیم‌گیری و همراهی مردم با آنان، از عوامل پایداری دولت است. خواجه کوشید در صحنه عمل سیاسی به دیگران بیاموزد که چگونه می‌توان نظر را به عمل درآورد. در واقع، خواجه مرد سیاست در دورانی مملو از هرج و مرج سیاسی بود.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره فصلنامه علمی «تربیت متعالی» می توانند به نشانی 45متری صدوق، مجتمع شهید صدوقی، مجتمع آموزشی پژوهشی تبلیغ، فاز 7، طبقه سوم، مرکز تربیت معلم مبلّغ حوزه های علمیه کشور. یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس http://tarbiatmotali.ismc.ir/مراجعه کنند و با شماره تلفن با  02532923225   تماس بگیرند.