ابزارهای نرم جهاد تبیین

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، تبلیغ دین و هدایت مردم، رسالت انبیاء علیهم السلام بوده است و قرآن کریم در اهمیت تبلیغ دین و جهاد فرهنگی هدایت یک نفر و نجات او از ضلالت را، معادل هدایت مردم می‌داند همچنان که کشتن یک نفر را هم‌طراز با کشتن بشریت دانسته است: «مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا؛[1] هر کس انسانی را جز برای حق، [قصاص] یا بدون آنکه فسادی در زمین کرده باشد، بکشد، چنان است که همه انسان ها را کشته؛ و هر کس انسانی را از مرگ برهاند و زنده بدارد، گویی همه انسان ها را زنده داشته است.»

شایان ذکر است که یکی از معانی احیاء، هدایت مردم به سوی حق است: «أَوَمَنْ كَانَ مَيْتًا فَأَحْيَيْنَاهُ وَجَعَلْنَا لَهُ نُورًا يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ»[2] بنابراین هر کس، دیگری را به سوی ایمان دلالت و راهنمایی نماید در واقع او را احیاء نموده است. از این رو در این نوشتار تلاش داریم تا به برخی از ابزارهای نرم افزاری جهاد تبیین و تبلیغ دین که غالباً از راه فضای مجازی بر مخاطب تأثیر می‌گذارد اشاره نماییم.

ارسال نامه و پیام‌رسانی:
رسالت انبیاء علیهم السلام دعوت مردم به حق و اخراج آنان از ظلمات به سوی نور می‌باشد که هر کدام در دوره حیات خویش این مهم را انجام دادند. بر این اساس یکی از ابزارهایی که پیامبران الهی در راستای جهاد تبیین خویش از آن بهره می‌بردند مکاتبه و نامه‌نگاری است.

قرآن کریم به نامه حضرت سلیمان تصریح می‌کند که با استفاده از این ابزار به دنبال تسلیم نمودن خصم خویش می‌باشد: «قَالَتْ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ إِنِّي أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتَابٌ كَرِيمٌ إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ أَلَّا تَعْلُوا عَلَيَّ وَأْتُونِي مُسْلِمِينَ؛[3][ملکه سبا پس از آگاهی از مضمون نامه] گفت: ای سران و اشراف! همانا نامه ای نیکو و با ارزشی به سوی من افکنده اند، یقیناً این نامه از سوی سلیمان است و سرآغازش به نام خدای رحمان و رحیم است، و [مضمونش این است که] بر من برتری مجویید و همه با حالت تسلیم نزد من آیید.»

یکی از روش‌های دیرین ارتباطات، نامه‌نگاری است. در عصر حاضر نیز می‌توان به نامه بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) به گورباچف اشاره نمود. ایشان در نامه خود به گورباچف مسأله توحید را مطرح می‌ نماید و می‌نویسد: «مشکل اصلی کشور شما مسأله مالکیت و اقتصاد و آزادی نیست. مشکل شما عدم اعتقاد واقعی به خداست. همان مشکلی که غرب را هم به ابتذال و بن‌بست کشیده و یا خواهند کشید. مشکل اصلی شما مبارزه طولانی و بیهوده با خدا و مبدأ هستی آفرینش است.[4]

همچنین نامه‌نگاری رهبر معظم انقلاب اسلامی امام خامنه‌ای به جوانان غربی و آمریکای شمالی نمونه دیگر استفاده از این وسیله جهاد تبیین است. ایشان در این نامه جوانان را به شناخت اسلام اصیل از راه قرآن و سیره پیامبر خدا صلی الله علیه و آله توصیه می‌کند.[5]

نگارش کتاب:
همانطور که ذکر شد جهاد تبیین یک جهاد فرهنگی است. یکی از ابزارهای مؤثر و کارساز در راستای عملیاتی نمودن جهاد تبیین، کتاب است. کتاب از ابزارهایی است که هم جنبه پیشگیری از کارهای ضد فرهنگی را دارد و با نگارش کتاب‌های معرفت‌افزا در مخاطب، این مهم اتفاق می‌افتد؛ و هم جنبه پاسخگویی به شبهات را دارد که توسط دانشمندان دین و علمای اعلام صورت می‌‌پذیرد.

اعزام سفیر و مبلغ:
یکی از ابزارهایی که در جهاد تبیین نقش‌آفرین است اعزام مبلغ و سفیران هدایت به منظور آگاهی بخشی مردم نسبت به معارف دین می‌باشد؛ چراکه هم مردم موظف به بهره‌ بردن از علمای دین با حضور در محضر آن‌ها و استفاده از مباحث علمی آن‌ها می‌باشند و هم علماء با توجه به آیه «نَفر» موظف به تبلیغ دین و انتشار آموزه‌های دین در بین مردم می‌باشند. قرآن کریم در سوره توبه بعد از دستور معیت با صادقین، دو بسیج عمومی را مطرح می‌کند.

نخست بسیج نظامی برای حفظ مرز و بوم کیان اسلام که با هجرت برای جهاد محقق می‌شود و دیگری بسیج فرهنگی برای فراگیری علوم و معارف دین که با هجرت برای تحصیل علم که آیه نَفر بازگو کننده آن است میسر می شود: «وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ؛[6] و مؤمنان را نسزد که همگی [به سوی جهاد] بیرون روند؛ چرا از هر جمیعتی گروهی [به سوی پیامبر] کوچ نمی کنند تا در دین آگاهی یابند و قوم خود را هنگامی که به سوی آنان بازگشتند، بیم دهند، باشد که [از مخالفت با خدا و عذاب او] بپرهیزند.» این آیه، رسالت دانشمندان دینی و مبلغین که همان انذار مردم و تبلیغ معارف و آموزه‌های دین اسلام است را بیان می‌کند.

فیلم:
یکی دیگر از ابزارها به منظور تأثیرگذاری و ترویج فرهنگ اسلام بر مخاطب «سینما و فیلم» می‌باشد که می‌تواند تأثیر مفیدی در ارتقاء فرهنگ و فکر افراد بگذارد. در دنیای امروز شرکت‌های بسیاری وجود دارد که کارشان تولید و عرضه فیلم‌های سینمایی است ولی در این بین بیشترین قدرت در اختیار شرکت‌های بزرگ فیلم‌سازی وابسته به استعمار است که در رأس آنها هالیوود قرار دارد.

انواع فیلم‌های ویدیویی، کارتن‌ها و پویانمایی‌ها می‌‌توانند وسیله‌ای در جهت ترویج فرهنگ اسلام باشند. ساخت فیلم‌های سینمایی و مستندسازی‌ها با استفاده از هنر جذابی که دارند می‌تواند ضمن ماندگاری، مخاطب را تحت تأثیر قرار داده و موجب بصیرت‌افزایی و روشن‌گری شود.

شبکه های مجازی
یکی از ابزارهای مهم و گسترده جهاد تبیین «شبکه‌های مجازی» هستند چراکه مخاطب در این رسانه، فراتر از مرزهای داخلی است و بسیار میدان مهمی است. میدان فضای مجازی یک میدان مبارزه است و در اهمیت آن همین بس که به اندازه اصل انقلاب اسلامی مهم است. پیدایش فضای مجازی در چند دهه‌ی اخیر یکی از بزرگ‌ترین نمادهای تحول جهانی است. رخدادی که تأثیرات شگرف آن هر روز در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و دفاعی در عرصه‌ی ملی و بین‌المللی نمود بیشتری پیدا می‌کند.

پی‌نوشت
[1]. سوره مائده: آیه 32.
[2]. سوره انعام: آیه 122.
[3]. سوره نمل: آیات31-29.
[4]. صحیفه امام، ج21، ص220.
[5]. پیام رهبر معظم انقلاب به جوانان در اروپا و آمریکای شمالی در تاریخ 1393/11/1.
[6]. سوره توبه: آیه 122.

نویسنده: عبدالحمید فاطمی تبار