انتشار رمانی درباره شیخ محمد خیابانی

به گزارش سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، بیست و دوم شهریور ۱۳۹۹ می‌شود صدمین سالی که شیخ محمد خیابانی به شهادت رسید و قیام آزادیستان آذربایجان سرکوب شد. مجتبی حبیبی می‌گوید رمانی درباره این "مجاهد شهید" نوشته که قرار است به مناسبت صدمین سالگرد شهادت او در انتشارات بین‌الملل عرضه شود.

او درباره این کتاب گفت: «خیابانی به درازای ابدیت» زندگی‌نامه رمان است که علاوه بر این‌که زندگی دارای کرانه معلوم و تولد تا مرگ یک شخصیت تاریخی را دربر می‌گیرد، درباره تاریخ مشروطه، تولد مجلس، مقاومت ۱۱ ماهه تبریز و قیام «آزادیستان» است. نامی که برای رمان انتخاب کرده‌ام دو خوانشی است؛ «خیابی به درازای ابدیت» که خیابانی هم به معنای جاده می‌تواند باشد که تمام‌شدنی نیست و از طرفی به این شخصیت تاریخی نیز اشاره دارد که در تاریخ جاودانه است.

حبیبی سپس بیان کرد: موضوعی که شخصیت شیخ محمد خیابانی را جاودانه می‌کند، مخالفت او با اولتیماتوم ۴۸ ساعته روسیه در مجلس دوم است که حمایت سایر نمایندگان را برای نپذیرفتن این اولتیماتوم به دنبال دارد، زیرا استقلال ایران از بین می‌رود. این موضوع تعطیلی مجلس را به دنبال دارد. از طرف دیگر با امضای قرارداد ۱۹۱۹، از استقلال ایران دیگر چیزی نمی‌ماند.

قحطی و بیماری در آذربایجان و سایر شهرها گسترش یافته و در جنگ جهانی اول بی‌طرفی ایران زیر پا گذاشته شده است و عثمانی‌ها و روس‌ها وارد ایران شده و ایران را اشغال می‌کنند. در فروردین ۱۲۹۹ به دنبال اشغال ایران و امضای قرارداد ۱۹۱۹، شیخ محمد خیابانی قیام آزادیستان را اعلام کند و تأکیدشان بر این است که می‌خواهیم آذربایجان را از استیلای نیروهای خارجی بیرون بیاریم و استقلال ایران را در برابر نیروهای خارجی و داخلی حفظ کنیم.

در این شرایط قزاق‌های باقی‌مانده از دوره‌ محمدعلی‌شاه علیه این قیام کودتا می‌کنند که منجر به شهادت شیخ محمد خیابانی می‌شود و کشتارهای مختلفی هم پیش می‌آید. این زمان سه جنبش عمده جنگلی‌ها، تنگستانی‌ها و آزادیستانی‌ها بودند که آزادیستان در شهریور، تنگستان در اوایل مهر و جنبش جنگل در اواخر آبان سرکوب می‌شود.

مجتبی حبیبی متولد ۱۳۳۹، داستان‌نویس، منتقد ادبی و روزنامه‌نگار است. از دیگر آثار او می‌توان به «گذر از فصل‌ها»، «پاییز آرزوها»، «کتاب کابوس‌های زرد»، «زیبا و دلتنگی‌هایش»، «پژواک در سوادکوه»، «سینما و صهیونیسم»، «صهیونیسم در ادبیات جهان» و «سینمای بعد از انقلاب» (بودن یا نبودن) اشاره کرد./826/د102/ق