بیانیه مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی درباره روزه‌داری امسال

وظیفۀ مؤمنان نسبت به روزۀ ماه مبارک رمضان در سال جاری

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»         (سوره بقره؛ آیه ۱۸۳)

روزۀ ماه مبارک رمضان از ضروریات اسلام و از ارکان اساسی آن و جزو اصول عملی (فروع) دین است و همانگونه که در قرآن کریم آمده؛ عامل بسیار مهم نیل به تقوا و پاداش اخروی است و علاوه بر آن، آثار و برکات بسیار زیادی برای سلامتی مادی و معنوی انسان دارد و بدون شک این آثار در وضعیت‌های بحرانی و حساس، کارسازتر خواهد بود که دستور قرآن این است که از «صبر» که بر روزه تعبیر و تفسیر شده است و «نماز» کمک بجوئید؛ «وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ  وَإِنَّهَا لَکَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَی الْخَاشِعِینَ»       (سوره بقره؛ آیه ۴۵)

به یقین در این وضعیت بحرانی شیوع بیماری کرونا که تعداد زیادی از افراد را روانه بیمارستان کرده و جان عده‌ای را گرفته و عموم مردم را به قرنطینه خانگی و مراقبت‌های ویژه پزشکی و بهداشتی وادار کرده و اضطراب و خوف از ابتلای به بیماری نیز دامنگیر افراد زیادی شده، روزه می‌تواند موجب آرامش روانی و رفع اضطراب افراد باشد، اما از سوی دیگر سوال‌های زیادی از جانب مؤمنان، نسبت به وظیفۀ شرعی خود -درخصوص روزۀ ماه مبارک رمضان در سال جاری با وجود شیوع این بیماری و خوف از مبتلا شدن به آن- مطرح شده است.

«مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی حوزه علمیه» بر اساس وظیفۀ ذاتی خود، پس از تحقیق و تفحص بسیار از پزشکان حاذق در رشته-های مختلف علمی و برپایی جلسات متعدد با برخی از مسئولان اجرایی «ستاد ملی مبارزه با کرونا»، اساتید دانشگاه علوم پزشکی قم، ریاست محترم فرهنگستان علوم پزشکی و همکاران ایشان و افراد متخصص و فوق تخصص انواع بیماری¬های مربوط به کرونا و اظهار نظر آنان و شناخت دقیق موضوع بیماری کرونا و تأثیر آن بر روزه¬داری و به استناد فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی آیت الله العظمی خامنه‌ای(دامت برکاته) و برخی دیگر از مراجع معظم تقلید(دامت برکاتهم)، وظیفه مؤمنان نسبت به روزه‌داری در سال جاری را به شرح ذیل اعلام می‌دارد:

۱-  افرادی که از توانایی و سلامت جسمی برخوردارند، همچون سال‌های گذشته ضمن مراعات توصیه‌های بهداشتی مسئولان و متخصصان امر، واجب است فریضه روزه ماه رمضان را بجای آورند.

۲-   کسانی که مبتلای به بیماری کرونا هستند، با توجه به لزوم مراعات توصیه‌های پزشکی و مراقبت‌های ویژه و عدم توانایی روزه‌داری، بالطبع روزه بر آنها واجب نیست.

۳-  کسانی که به بیماری کرونا مبتلا بوده‌اند و به لطف خدا، بهبود یافته‌اند؛ اگر روزه برای آنها ضرر داشته باشد، نباید روزه بگیرند؛ و چنانچه توانایی روزه داشته باشند و برایشان ضرر نداشته باشد، روزه واجب است؛ و درصورت شک، به نظر پزشک متخصص مورد اطمینان عمل کنند.

۴-  کسانی که از سلامت و توانایی کامل برخوردار نیستند هرچند مبتلا به بیماری کرونا هم نبوده ولی دچار بیماری دیگری می‌باشند، اگر روزه برای آنها ضرر دارد، نباید روزه بگیرند. بدیهی است بیماران غیر کرونایی؛ (همچون دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی ـ عروقی) و در سنین بالا هستند باید مراقبت زیادی از خود داشته باشند؛ چون به گفته پزشکان متخصص احتمال ابتلا به بیماری کرونا و خطر آن در مورد آنان قوی‌تر است؛ روزه بر آنها واجب نیست؛ مگر آنکه مطمئن باشند روزه بر ایشان هیچگونه ضرری ندارد یا پزشک متخصص و مورد اطمینان اینگونه نظر دهد.
امّا درمورد خوف ابتلای به بیماری کرونا که در فتوای برخی از مراجع تقلید نیز به آن اشاره شده؛ یادآوری سه نکته حائز اهمیت است:

اولاً: ترس از مبتلا شدن به بیماری کرونا باید مستند به روزه گرفتن باشد؛ پس اگر خوف، ارتباطی به روزه نداشته باشد و در غیر ماه رمضان هم که بنای روزه‌داری نیست، چنین خوفی وجود داشته باشد، این خوف اعتباری ندارد و مجوز روزه خواری نیست؛

ثانیا:ً ترس باید منشأ عقلایی داشته باشد؛ یعنی عقلای این امر، باید این خوف را معتبر بدانند؛ یعنی روزه را سبب ابتلای به بیماری کرونا یا عدم بهبودی آن یا طول کشیدن درمان یا شدت آن یا بازگشت آن بدانند. در حالی که پزشکان حاذق نظری غیر از این دارند و مدعی هستند که روزه برای افراد سالم نه تنها سبب تضعیف سیستم دفاعی بدن نمی‌شود، بلکه سبب تقویت آن نیز خواهد شد. لذا افراد سالم باید روزه بگیرند و ترس از ابتلای به بیماری کرونا که روزه سبب آن نیست مجوز روزه‌خواری نمی‌شود؛ به ویژه اگر سبب ترس، اخبار و شایعات بی پایه و اساس باشد؛

ثالثاً: چنانچه شخص خاصی  بداند یا احتمال عقلایی بدهد که روزه گرفتن برای او ضرر دارد (به همان تفصیل و توضیحی که گفته شد) نه تنها روزه بر او واجب نیست بلکه صحیح هم نخواهد بود و این یقین یا احتمال شخص، مجوز روزه خواری برای عموم نیست.

توجه! چنانچه فرد یا افرادی به هر دلیلی روزه بر آنها واجب نباشد، شرعاً مجاز به روزه خواری علنی در ملأ عام نیستند و این عمل حتی برای افراد معذور نیز حرام قطعی است./998/د102/ب1

والسلام علی من اتبع الهدی
موسسه موضوع شناسی احکام فقهی