نگاهی به «کتابخانۀ تربیتی مربی»
در این کتاب، ۱۰۰ عنوان از بهترین و سودمندترین کتاب‌های تربیتی برای مربیان و سایر فعالان عرصه تربیت، آموزش و فرهنگ معرفی شده است.
به گزارش خبرگزاری رسا، «مربی» یکی از عناصر اصلی در میان عناصر و عوامل بیرونی اثرگذار در تربیت، به شمار می‌آید؛ عنصری که برای موفقیت در تربیت نه‌تن‌ها نیازمند دانش‌ها و مهارت‌هایی است، که حتی ویژگی‌ها و شخصیت وی و شایستگی‌ها و فرهنگش، بر میزان این موفقیت اثر می‌گذارند. اما پرسش این است که مربی باید چه دانش‌ها و چه مهارت‌ها و چه ویژگی‌هایی داشته باشد و شخصیت او چگونه باید باشد؟
هر کتابی مفید نیست؛ بلکه ممکن است ضرر هم داشته باشد. کتاب‌های بسیاری نوشته می‌شود که اگر خواننده‌ای در باره این کتاب‌ها آگاهی لازم را داشته باشد، آنهارا به سرعت خواهد خرید و خواهد خواند؛ اما الان، چون آگاهی ندارد، سراغ این کتاب نمی‌رود. بسیاری از کتاب‌ها برعکس هستند؛ یعنی اگر خواننده آگاهی لازم در مورد آن کتاب را داشته باشد، به این کتاب نگاه نخواهد کرد. اما مسئله وقتی پیچیده می‌شود که در یک کتاب حرف‌های درست و غلط مخلوط شده یا پیام‌های گمراه‌کننده در ظاهر یک داستان، شعر یا کلماتی زیبا به مخاطب عرضه شود. بهتر است قبل از انتخاب کتاب برای مطالعه با کسی که او را قبول دارید مشورت کنید یا از او بخواهید در موضوع مورد علاقه‌تان کتاب به شما معرفی کند.
آنچه پیش روی شماست، جلد نخست از مجموعه «تربیت با کتاب» است که «کتابخانۀ تربیتی مربی» نام دارد. در این کتاب، ۱۰۰ عنوان از بهترین و سودمندترین کتاب‌های تربیتی برای مربیان و سایر فعالان عرصه تربیت، آموزش و فرهنگ معرفی شده است. یعنی واو به واو کتاب‌های موجود در عرصه تربیت خوانده شده و در بیشتر موضوع‌های مختلف تربیتی که مورد نیاز فعالان تربیتی است؛ کتاب‌هایی برای مطالعه معرفی شده است. برای نگارش کتاب‌شناسی توصیفی ۱۰۰کتاب معرفی‌شده که در ۸ گفتار تنظیم شده، از قالب مقاله پنج پاراگرافی بهره گرفته شده است. به‌این‌ترتیب، توانستیم بخش‌های مختلف به‌دست‌آمده در ارزیابی هر کتاب را، در کوتاه‌ترین شکل و در ساختاری منظم و منطقی در اختیار خوانندگان این اثر قرار دهیم.
«مربی» یکی از عناصر اصلی در میان عناصر و عوامل بیرونی اثرگذار در تربیت، به شمار می‌آید؛ عنصری که برای موفقیت در تربیت نه‌تن‌ها نیازمند دانش‌ها و مهارت‌هایی است، که حتی ویژگی‌ها و شخصیت وی و شایستگی‌ها و فرهنگش، بر میزان این موفقیت اثر می‌گذارند. اما پرسش این است که مربی باید چه دانش‌ها و چه مهارت‌ها و چه ویژگی‌هایی داشته باشد و شخصیت او چگونه باید باشد؟ مربی حقیقی باید همه استعداد‌های متربی را شکوفا و بارور سازد و آن‌ها را به راه عبودیت و بندگی هدایت کند؛ چنین کسی، باید از تمام استعداد‌های انسان آگاهی داشته باشد و میدان کار این استعداد‌ها را بشناسد و به قانون‌هایی که در این میدان و بر این استعداد‌ها حاکم‌اند، احاطه داشته باشد. هرچند با این توضیح، مربی حقیقی انسان جز آفریدگار او نمی‌تواند باشد، دیگران نیز می‌توانند درس تربیت را از او بگیرند و راه تربیت را از او بیاموزند.
در بخش یکم کتابخانه تربیتی مربی، کتاب‌هایی معرفی شده‌اند که موضوع آن‌ها، تبیین مباحثی ازاین‌دست است. در این کتاب‌ها که تحت عنوان «فلسفه تربیت» گنجانده شده‌اند، غیر از مباحث پیش‌گفته، اشاره‌هایی به دیگر مباحث مطرح در فلسفه تربیت نیز شده است؛ مباحثی مانند ساحت‌های تربیت، مراحل تربیت، عوامل و موانع تربیت و روش‌های تربیت.
در میان اهداف تربیتی، افزون بر هدف غایی و اهداف کلی، گروه دیگری از اهداف نیز هستند که به کاربرد و عملیات تربیتی نزدیک‌ترند؛ ازاین‌رو باید در سطح دیگری غیر از مباحث مرتبط با فلسفه تربیت به آن‌ها پرداخته شود. این گروه از اهداف، «اهداف میانی» نام دارند. در این اثر، بخش دوم به معرفی کتاب‌های نوشته‌شده برای تبیین اهداف میانی تربیت، اختصاص داده شده است.
رسیدن به اهداف پذیرفته‌شده در یک نظام تربیتی، نیازمند «روش» است؛ رویه‌ای که چگونگی فرایند تربیتی موردنظر و شیوه رفتن به‌سوی اهداف را مشخص می‌کند. با نگاهی به مکاتب و دیدگاه‌های تربیتی مختلف می‌توان دریافت که روش‌های مختلفی برای تربیت انسان وجود دارد، اما برای حرکت به‌سوی هدف یا اهدافی خاص، تنها یک روش درست و سازگار با مبانی و اصول متناسب با آن اهداف هست. آگاهی خوانندگان از روش‌های گوناگون تربیت و نقد آن‌ها و سپس دستیابی به روش درست تربیت اسلامی، هدف اصلی بخش سوم این کتاب است.
مربیان حتی اگر روش درست تربیت اسلامی را بشناسند، تا شناخت دقیقی از موضوع و مخاطب تربیت نداشته باشند، راه به جایی نخواهند برد. اینان پیش از هر چیز باید نگاه اسلام به انسان را بشناسند و بدانند که در منابع دینی، برای انسان چه استعداد‌ها و نیاز‌هایی شمرده شده است. مربیان باید ویژگی‌های دوره سنی مخاطب خود را نیز بشناسند؛ ازاین‌رو برای خوانندگان این کتاب‌شناسی توصیفی، لازم است که شناخت قابل قبولی از نوجوان و دوره نوجوانی داشته باشند. افزون بر اینکه مربیان دختران، باید دربارهویژگی‌های خاص این جنس از مخاطب نیز اطلاعاتی داشته باشند. چهارمین بخش کتابخانه مربی، به تأمین نیاز مربیان به مخاطب شناسی اختصاص یافته است.
درست است که مربیان برای گام نهادن در مسیر تربیت، نیازمند شناخت اهداف تربیتی به‌عنوان نقطه مطلوب و نیز شناخت مخاطب و تعیین وضعیت موجود هستند، و نیز درست است که بدون داشتن یک روش تربیتی اصیل نباید وارد این عرصه شد، اما حتی اگر همه این‌ها فراهم باشد، تربیت محقق نخواهد شد. در خلأ و انتزاع نمی‌توان متربیان را به‌سوی اهداف تربیتی حرکت داد، بلکه این فرایند را باید در بستر اجرای «برنامه‌های تربیتی» و انتقال «محتوا‌های مناسب» پیمود. ازاین‌رو، در بخش پنجم کتابخانه مربی، از کتاب‌های ارزشمند موجود درزمینه معرفی قالب‌های مناسب برای برنامه‌های تربیتی سخن گفته شده است.
تنها مربیانی می‌توانند بار سنگین تربیت را درست و سالم به مقصد برسانند که افزون بر آگاهی‌های لازم، مهارت‌هایی نیز داشته باشند. نمی‌توان از مربی انتظار داشت که با در نظر داشتن همهظرافت‌های تربیتی و در چارچوب روش تربیتی موردقبول گام بردارد، بدون آنکه مهارت‌های اجرای برنامه‌های تربیتی و انتقال محتوا‌های مناسب در این چارچوب را فراگرفته باشد. ششمین بخش این کتاب‌شناسی توصیفی، به معرفی کتاب‌هایی پرداخته است که در آن‌ها یکی از مهارت‌های موردنیاز مربیان آموزش داده شده است.
مربی یکی از عناصر اصلی اثرگذار در تربیت است و هدف اصلی این کتاب، معرفی کتاب‌های مناسب برای تقویت و توانمندسازی مربیان در زمینه بینش‌ها و مهارت‌های موردنیاز در فرایند تربیت نوجوانان است. بااین‌همه، اینان نباید از دیگر عوامل اثرگذار در فرایند تربیت نوجوان غفلت ورزند و گمان کنند که قرار است همه بار تربیت را خود به‌تن‌هایی بر دوش گیرند. در بخش هفتم این کتاب، به معرفی منابعی پرداخته شده است که به تبیین جایگاه برخی دیگر از عوامل تربیت و چگونگی تعامل مربی با آن‌ها پرداخته است.
آخرین بخش این اثر، دربردارنده کتاب‌شناسی توصیفی کتاب‌هایی است که به تبیین موانع موجود در فرایند تربیت نوجوانان و چگونگی پیشگیری و درمان آن‌ها پرداخته‌اند. هر اندازه مربیان و دیگر عوامل تربیت بکوشند و هرقدر هم در انجام وظایف تربیتی خود توانمند باشند، نمی‌توانند بدون توجه به موانع درونی و بیرونی موجود در مسیر تربیت نوجوان به موفقیت چندانی دست یابند. ازاین‌رو، در این بخش کوشیده شده است تا برای آشنایی مربیان با شش گروه از موانع تربیت، منابعی سودمند و کاربردی معرفی شود.
به‌این‌ترتیب، صد کتاب شناسایی‌شده برای معرفی به مربیان در این کتاب‌شناسی توصیفی، در هشت بخش با محوریت «مؤلفه‌های مطرح در فلسفه تعلیم و تربیت» سامان یافتند. /۹۲۵/د ۱۰۱/ش
هر کتابی مفید نیست؛ بلکه ممکن است ضرر هم داشته باشد. کتاب‌های بسیاری نوشته می‌شود که اگر خواننده‌ای در باره این کتاب‌ها آگاهی لازم را داشته باشد، آنهارا به سرعت خواهد خرید و خواهد خواند؛ اما الان، چون آگاهی ندارد، سراغ این کتاب نمی‌رود. بسیاری از کتاب‌ها برعکس هستند؛ یعنی اگر خواننده آگاهی لازم در مورد آن کتاب را داشته باشد، به این کتاب نگاه نخواهد کرد. اما مسئله وقتی پیچیده می‌شود که در یک کتاب حرف‌های درست و غلط مخلوط شده یا پیام‌های گمراه‌کننده در ظاهر یک داستان، شعر یا کلماتی زیبا به مخاطب عرضه شود. بهتر است قبل از انتخاب کتاب برای مطالعه با کسی که او را قبول دارید مشورت کنید یا از او بخواهید در موضوع مورد علاقه‌تان کتاب به شما معرفی کند.
آنچه پیش روی شماست، جلد نخست از مجموعه «تربیت با کتاب» است که «کتابخانۀ تربیتی مربی» نام دارد. در این کتاب، ۱۰۰ عنوان از بهترین و سودمندترین کتاب‌های تربیتی برای مربیان و سایر فعالان عرصه تربیت، آموزش و فرهنگ معرفی شده است. یعنی واو به واو کتاب‌های موجود در عرصه تربیت خوانده شده و در بیشتر موضوع‌های مختلف تربیتی که مورد نیاز فعالان تربیتی است؛ کتاب‌هایی برای مطالعه معرفی شده است. برای نگارش کتاب‌شناسی توصیفی ۱۰۰کتاب معرفی‌شده که در ۸ گفتار تنظیم شده، از قالب مقاله پنج پاراگرافی بهره گرفته شده است. به‌این‌ترتیب، توانستیم بخش‌های مختلف به‌دست‌آمده در ارزیابی هر کتاب را، در کوتاه‌ترین شکل و در ساختاری منظم و منطقی در اختیار خوانندگان این اثر قرار دهیم.
«مربی» یکی از عناصر اصلی در میان عناصر و عوامل بیرونی اثرگذار در تربیت، به شمار می‌آید؛ عنصری که برای موفقیت در تربیت نه‌تن‌ها نیازمند دانش‌ها و مهارت‌هایی است، که حتی ویژگی‌ها و شخصیت وی و شایستگی‌ها و فرهنگش، بر میزان این موفقیت اثر می‌گذارند. اما پرسش این است که مربی باید چه دانش‌ها و چه مهارت‌ها و چه ویژگی‌هایی داشته باشد و شخصیت او چگونه باید باشد؟ مربی حقیقی باید همه استعداد‌های متربی را شکوفا و بارور سازد و آن‌ها را به راه عبودیت و بندگی هدایت کند؛ چنین کسی، باید از تمام استعداد‌های انسان آگاهی داشته باشد و میدان کار این استعداد‌ها را بشناسد و به قانون‌هایی که در این میدان و بر این استعداد‌ها حاکم‌اند، احاطه داشته باشد. هرچند با این توضیح، مربی حقیقی انسان جز آفریدگار او نمی‌تواند باشد، دیگران نیز می‌توانند درس تربیت را از او بگیرند و راه تربیت را از او بیاموزند.
در بخش یکم کتابخانه تربیتی مربی، کتاب‌هایی معرفی شده‌اند که موضوع آن‌ها، تبیین مباحثی ازاین‌دست است. در این کتاب‌ها که تحت عنوان «فلسفه تربیت» گنجانده شده‌اند، غیر از مباحث پیش‌گفته، اشاره‌هایی به دیگر مباحث مطرح در فلسفه تربیت نیز شده است؛ مباحثی مانند ساحت‌های تربیت، مراحل تربیت، عوامل و موانع تربیت و روش‌های تربیت.
در میان اهداف تربیتی، افزون بر هدف غایی و اهداف کلی، گروه دیگری از اهداف نیز هستند که به کاربرد و عملیات تربیتی نزدیک‌ترند؛ ازاین‌رو باید در سطح دیگری غیر از مباحث مرتبط با فلسفه تربیت به آن‌ها پرداخته شود. این گروه از اهداف، «اهداف میانی» نام دارند. در این اثر، بخش دوم به معرفی کتاب‌های نوشته‌شده برای تبیین اهداف میانی تربیت، اختصاص داده شده است.
رسیدن به اهداف پذیرفته‌شده در یک نظام تربیتی، نیازمند «روش» است؛ رویه‌ای که چگونگی فرایند تربیتی موردنظر و شیوه رفتن به‌سوی اهداف را مشخص می‌کند. با نگاهی به مکاتب و دیدگاه‌های تربیتی مختلف می‌توان دریافت که روش‌های مختلفی برای تربیت انسان وجود دارد، اما برای حرکت به‌سوی هدف یا اهدافی خاص، تنها یک روش درست و سازگار با مبانی و اصول متناسب با آن اهداف هست. آگاهی خوانندگان از روش‌های گوناگون تربیت و نقد آن‌ها و سپس دستیابی به روش درست تربیت اسلامی، هدف اصلی بخش سوم این کتاب است.
مربیان حتی اگر روش درست تربیت اسلامی را بشناسند، تا شناخت دقیقی از موضوع و مخاطب تربیت نداشته باشند، راه به جایی نخواهند برد. اینان پیش از هر چیز باید نگاه اسلام به انسان را بشناسند و بدانند که در منابع دینی، برای انسان چه استعداد‌ها و نیاز‌هایی شمرده شده است. مربیان باید ویژگی‌های دوره سنی مخاطب خود را نیز بشناسند؛ ازاین‌رو برای خوانندگان این کتاب‌شناسی توصیفی، لازم است که شناخت قابل قبولی از نوجوان و دوره نوجوانی داشته باشند. افزون بر اینکه مربیان دختران، باید دربارهویژگی‌های خاص این جنس از مخاطب نیز اطلاعاتی داشته باشند. چهارمین بخش کتابخانه مربی، به تأمین نیاز مربیان به مخاطب شناسی اختصاص یافته است.
درست است که مربیان برای گام نهادن در مسیر تربیت، نیازمند شناخت اهداف تربیتی به‌عنوان نقطه مطلوب و نیز شناخت مخاطب و تعیین وضعیت موجود هستند، و نیز درست است که بدون داشتن یک روش تربیتی اصیل نباید وارد این عرصه شد، اما حتی اگر همه این‌ها فراهم باشد، تربیت محقق نخواهد شد. در خلأ و انتزاع نمی‌توان متربیان را به‌سوی اهداف تربیتی حرکت داد، بلکه این فرایند را باید در بستر اجرای «برنامه‌های تربیتی» و انتقال «محتوا‌های مناسب» پیمود. ازاین‌رو، در بخش پنجم کتابخانه مربی، از کتاب‌های ارزشمند موجود درزمینه معرفی قالب‌های مناسب برای برنامه‌های تربیتی سخن گفته شده است.
تنها مربیانی می‌توانند بار سنگین تربیت را درست و سالم به مقصد برسانند که افزون بر آگاهی‌های لازم، مهارت‌هایی نیز داشته باشند. نمی‌توان از مربی انتظار داشت که با در نظر داشتن همهظرافت‌های تربیتی و در چارچوب روش تربیتی موردقبول گام بردارد، بدون آنکه مهارت‌های اجرای برنامه‌های تربیتی و انتقال محتوا‌های مناسب در این چارچوب را فراگرفته باشد. ششمین بخش این کتاب‌شناسی توصیفی، به معرفی کتاب‌هایی پرداخته است که در آن‌ها یکی از مهارت‌های موردنیاز مربیان آموزش داده شده است.
مربی یکی از عناصر اصلی اثرگذار در تربیت است و هدف اصلی این کتاب، معرفی کتاب‌های مناسب برای تقویت و توانمندسازی مربیان در زمینه بینش‌ها و مهارت‌های موردنیاز در فرایند تربیت نوجوانان است. بااین‌همه، اینان نباید از دیگر عوامل اثرگذار در فرایند تربیت نوجوان غفلت ورزند و گمان کنند که قرار است همه بار تربیت را خود به‌تن‌هایی بر دوش گیرند. در بخش هفتم این کتاب، به معرفی منابعی پرداخته شده است که به تبیین جایگاه برخی دیگر از عوامل تربیت و چگونگی تعامل مربی با آن‌ها پرداخته است.
آخرین بخش این اثر، دربردارنده کتاب‌شناسی توصیفی کتاب‌هایی است که به تبیین موانع موجود در فرایند تربیت نوجوانان و چگونگی پیشگیری و درمان آن‌ها پرداخته‌اند. هر اندازه مربیان و دیگر عوامل تربیت بکوشند و هرقدر هم در انجام وظایف تربیتی خود توانمند باشند، نمی‌توانند بدون توجه به موانع درونی و بیرونی موجود در مسیر تربیت نوجوان به موفقیت چندانی دست یابند. ازاین‌رو، در این بخش کوشیده شده است تا برای آشنایی مربیان با شش گروه از موانع تربیت، منابعی سودمند و کاربردی معرفی شود.
به‌این‌ترتیب، صد کتاب شناسایی‌شده برای معرفی به مربیان در این کتاب‌شناسی توصیفی، در هشت بخش با محوریت «مؤلفه‌های مطرح در فلسفه تعلیم و تربیت» سامان یافتند. /۹۲۵/د ۱۰۱/ش
منبع: منانشر
ارسال نظرات