آیا حمله به روحانیت "پشت پرده" دارد؟

باشگاه نویسندگان حوزوی خبرگزاری رسا، مهدی خدایی_مجید زنجیران

اشاره: «امام‌ جمعه کازرون به ضرب چاقو جان باخت»[1] «یك طلبه در همدان به ضرب گلوله جان باخت»[2] «طلبه مضروب مشهدی درگذشت»[3]

آنچه خواندید تیتر خبرگزاری‌ها در چند ماه اخیر است. اخباری که مشابه آن‌ها را این روزها بیش‌تر می‌بینیم و می‌خوانیم. استمرار این قبیل اخبار در رسانه‌ها سبب شده تا طلاب به فکر پیش‌گیری و چاره‌جویی بیفتند. برای برخی طلاب شائبه‌هایی شکل گرفته است که جریان‌هایی علیه روحانیت در حال ورود به فاز خشن هستند. آیا اتفاقاتی در حال وقوع است که باید به خاطرشان نگران شویم؟ توهین‌های کلامی به روحانیت کم‌سابقه نیست ولی آیا می‌توان ادعا کرد که این سطح از خشونت در ادامه‌ی همان اهانت‌هاست؟ برای پاسخ به این سؤالات، لازم است کمی به عقب برگشته، اتفاقات مشابه در چند سال اخیر را مرور کنیم.

سال ۹۰ علی خلیلی، طلبه جوان به خاطر نهی از منکر در یکی از محلات شرق تهران با چاقو مورد حمله چند نفر قرار گفت و پس از مدت‌ها تحمل مجروحیت به شهادت رسید. حجت‌الاسلام منتظری امام جماعت یکی از مساجد تهران پس از امر به معروف یک دختر و پسر در اثر ضربه‌ یکی از اراذل، چشم چپش را از دست داده که پزشکان مجبور به تخلیه چشم او شدند.

شهریور ۹۳، حجت‌الاسلام نظری از طلبه‌های حوزه علمیه اصفهان در خیابان با اعمال غیراخلاقی ۴ جوان سوار بر موتورسیکلت که شرب خمر کرده بودند مواجه می‌شود و آنان را امر به معروف می‌کند اما آنها با قمه به او هجوم آورده و این طلبه را از ناحیه صورت و دست به شدت مصدوم می‌کنند. آبان ماه همان سال، حجت‌الاسلام میرزایی طلبه خرم‌آبادی در خیابان متوجه اعمال خلاف شرع راننده پرایدی می‌شود و به او تذکر زبانی می‌دهد اما این فرد با چاقو به این طلبه حمله کرده و او را سخت مجروح و راهی بیمارستان می‌کند.

زمستان ۹۵ سعید کمریان طلبه جوان نهاوندی شب‌هنگام در خیابان متوجه فریاد و کمک‌خواستن یک زن می‌شود که درحال کتک خوردن از موتورسواری غریبه بوده است. این طلبه جلو می‌رود تا مانع این اتفاق شود اما توسط آن موتورسوار مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرد. تیر ۹۶، فردی با حالت غیرعادی با قمه به یک روحانی ۴۷ ساله به نام خلیل ذوالفقاری قاضی سابق دادگاه خانواده شهرری در مترو حمله و او را مجروح کرد. آبان ماه همان سال، یک روحانی به همراه همسرش در محدوده میدان شکوفه تهران، هنگام خروج از مسجد مورد حمله قرار گرفت و مجروح شد. مهاجم پس از ضربه به سر روحانی، ۵ ضربه نیز با قمه به پهلو و کمر وی زد. در همین ماه یک روحانی ۴۵ ساله دانشجوی دکتری الهیات، با ۵ ضربه چاقو در مقابل خروجی متروی امام خمینی به شدت مجروح شد و پس از انتقال به بیمارستان سینا درگشت. قاتل دارای سوابق کیفری متعدد از جمله سرقت بود.

آبان ۹۷ چند نفر از اراذل و اوباش ضمن فحاشی، به دو طلبه نیشابوری حمله کردند و پس از کتک کاری، یک ضربه چاقو به دست و یک ضربه به قلب یکی از طلاب وارد نمودند که خوشبختانه تا نزدیکی ریه او رفته بود و مشکل خاصی برایش بوجود نیامد. ۲۷ شهریور ۹۷ محمد تولایی طلبه جوان مشهدی که چندی قبل بدون هیچ دلیلی مورد سوء قصد قرار گرفته بود و مدتی در کما بود، درگذشت.

اردیبهشت سال ۹۸ در همدان یک طلبه ۴۶ ساله به ضرب گلوله یکی از اراذل و اوباش سابقه‌دار به قتل رسید. فرد مهاجم در اینستاگرام به اقدام خود اعتراف و افتخار کرد. در خرداد ۹۸ حجت الاسلام محمد خرسند امام جمعه کازرون پس از برگزاری مراسم احیاء شب قدر مورد سوء قصد با چاقو قرار گرفته و جان باخت.

آنچه عنوان شد، برخی از خبرسازترین موارد تعرض و حمله فیزیکی به طلاب در هشت سال گذشته بود. در برخی از این موارد، ضارب یا ضاربان، به تذکر و امر به معروف شخص روحانی واکنش نشان داده و اقدام به ضرب و جرح نموده‌اند. اما در چند مورد اخیر، فرد ضارب ابتدا و بدون آن که شخص روحانی اقدام خاصی انجام داده باشد دست به حمله زده است.

بررسی هویت مهاجمان نشان می‌دهد که عموم این افراد، اراذل و اوباشی هستند که نه روحانیان و نه افراد عادی از تعرض و خشونت آن‌ها ایمن نیستند. افرادی که بعضاً سوابق کیفری دیگری همچون سرقت، تهدید و تجاوز به نوامیس در پرونده دارند. میان این افراد ارتباطی وجود ندارد و احتمال وجود جریانات سازمان‌دهی شده به منظور آسیب زدن به روحانیان تقریباً منتفی است.

البته در یک مورد ادعا شده است که قاتل امام جمعه کازرون از پیروان فرقه‌های نوظهور بوده و این عمل را از روی اعتقاد انجام داده است. اگر این ادعا صحت داشته باشد، مسئولان مربوطه موظف به کنترل و پیشگیری از گسترش این تشکیلات خواهند بود.

نتیجه آن‌که سخن رسانه‌های بیگانه درباره سازمان‌یافته بودن این تحرکات در سطح خشونت فیزیکی کاملا نادرست است، ولی به دلیل جایگاه صنف روحانیت در جامعه ایرانی، اخبار این‌چنینی با شتاب بالایی شایع شده، حساسیت‌های بیشتری را برمی‌انگیزاند.

البته بی‌احترامی لفظی به روحانیت، به دلایل گوناگون پدیده‌ای شایع است و کم‌تر روحانی را می‌توان یافت که تا به حال با این قضیه برخورد نکرده باشد. با این حال، رسانه‌های معاند همواره در صدد دامن زدن به این موضوع هستند و برای همه‌گیر شدن آن می‌کوشند.

وجود حساسیت‌های قانونی و پیگیری‌های قضایی برای جرایم خشن، مانع مهمی برای فراگیر شدن تعرض‌های فیزیکی است، اما توهین کلامی معمولاً نه تنها بار حقوقی و قضایی پیدا نمی‌کند، حس خوشایندی را نیز برای شخص توهین‌کننده ایجاد می‌کند.

ناگفته نماند ماهی گرفتن از این آب گل‌آلود برای کسانی که در پی تضعیف نهاد روحانیت هستند کار بسیار آسانی است و تبدیل این رفتارهای پراکنده به حرکت‌های سازمان‌یافته آن‌هم در شرایط موجود کار چندان سختی نیست./918/ی702/س

منابع

[1]. خبرگزاری فارس، ۸ خرداد ۹۸

[2]. ایرنا، ۷ اردیبهشت ۹۸

[3]. مشرق نیوز، ۲۷ شهریور ۹۷