بازگشت شیوخ عربی به خانه اول

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از روزنامه «جوان»، این روزنامه در یادداشتی از «سید‌نعمت‌الله عبدالرحیم‌زاده» نوشت:

شیخ صباح الاحمد الصباح، امیر کویت دو سه روز قبل به واشنگتن رفت تا با دیدار با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، این کشور گشایشی در بن‌بست موجود بین شیوخ قطری و سعودی ایجاد کند. او که تا حالا سعی کرده نقش میانجی‌ در این بحران داشته باشد تا شاید صلح و صفایی بین دو طرف برقرار کند سه ماه از بحران گذشته و نه تنها نتوانسته گامی به جلو بردارد بلکه به نظر می‌رسد با پیچیده‌تر شدن اوضاع دیگر امیدی به میانجیگری خود ندارد، به همین دلیل به واشنگتن رفت تا شاید ترامپ کاری بکند. ترامپ روز پنج‌شنبه هفتم سپتامبر و در نشست خبری مشترک با احمد الصباح به نحوی رفتار کرد که گویا حل موضوع چندان سخت نیست و حتی تأکید کرد که اگر امیر کویت موفق نشود او مسئله را در کاخ سفید حل می‌کند. این به معنای ورود ترامپ به بحران قطر- سعودی بود که تماس‌های تلفنی را به دنبال داشت و می‌شد راهی برای حل اختلافات باز شود اما این راه هم به سرعت مسدود شد.
 
تماس اول را ترامپ گرفت آن هم با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، محمد بن سلمان، ولیعهد و وزیر دفاع آل سعود و شیخ محمد بن زائد آل نهیان، ولیعهد امارات متحده عربی که در این تماس‌ها ضمن بیان محتوای مذاکره‌اش با امیر کویت، از این سه تن خواست بحران موجود را از طریق مذاکره حل و فصل کند. ترامپ با این تماس‌ها خواست کدخدا‌منشی خود را در میان شیوخ عربی نشان داده باشد، البته تماس تلفنی بین شیخ حمد با محمد بن سلمان هم می‌توانست امتیاز مثبتی به کدخدامنشی او بدهد اما ساعاتی نگذشت که همه چیز به هم خورد و کدخدامنشی ترامپ هم به در بسته خورد.

خبرگزاری رسمی آل سعود، (SPI)، مدعی شده خبرگزاری قطری، حقایق مربوط به تماس تلفنی امیر قطر با ولیعهد عربستان را تحریف کرده و به نقل از یک مقام مسئول در وزارت خارجه آل‌سعود اعلام کرده هر گونه تماس با طرف قطری قطع خواهد شد مگر اینکه حاضر شود بیانیه‌ای صریح در مورد موضعش صادر کند. این اعلام موضع سعودی‌ها به معنی شکست کامل ترامپ در اولین گام‌هایش برای کدخدامنشی در میان شیوخ عربی است که نه تنها راه هر گونه تماس بعدی را بسته است بلکه مسیر بحران را دوباره به خانه اول برگردانده آن هم با شدت و حدت بیشتری که دیگر نمی‌توان انتظار نرمش‌های بعد از این را هم داشت.
 
معلوم نیست که چرا سعودی‌ها ناگهان بعد از تماس شیخ تمیم و به رغم استقبال اولیه، به این صورت طرف قطری را متهم به تحریف واقعیت می‌کنند چراکه نه خبرگزاری سعودی و نه شبکه‌های آن مثل العربیه جزئیات ادعای خود را اعلام نکرده‌اند. می‌شود گفت که این ادعا هم مثل دیگر ادعاهای آنها علیه قطری‌ها چندان متکی بر شواهد و قرائن محکمی نیست و بیشتر ادعاهایی سیاسی است برای گرم نگه‌داشتن تنور اختلافاتشان با قطری‌ها. تماس تلفنی شیخ تمیم با محمد بن سلمان می‌توانست گرمی این تنور را کم کند و حتی منجر به سردی آن بشود اما اقدام سریع سعودی‌ها و ادعای تحریف واقعیت از سوی قطری‌ها این واقعیت را ثابت کرد که سعودی‌ها فقط به فکر گرم‌ نگه‌داشتن تنور اختلافات هستند و شاید به دلیل تبعیت از واشنگتن حاضر می‌شوند به تماس شیخ تمیم پاسخ بدهند اما زود به سر خانه اول خود برمی‌گردند. این به معنای قصد سعودی‌ها به ادامه منازعه و حتی تشدید آن است تا آنجایی که از حدود اقتصادی و دیپلماتیک فعلی فراتر برود.
 
امیر کویت در نشست خبری با ترامپ نسبت به نیت سعودی‌ها و سه متحدش برای اقدام نظامی علیه قطری هشدار داده است، هر چند سعودی‌ها و متحدانش منکر اقدام نظامی شده‌اند اما تمایل سعودی‌ها برای تشدید منازعه می‌تواند در همین جهت باشد. به عبارت دیگر، تمایل سعودی‌ها برای تشدید منازعه خود با قطری‌ها و حتی ادعای اخیر آنها و قطع هر گونه تماسی با طرف قطری، تنها یک معنا می‌دهد و آن تشدید منازعه تا سرنگونی حاکمیت فعلی قطر و به روی کار آوردن کسانی مثل عبدالله بن علی آل ثانی است تا با یک حاکم دست‌نشانده در دوحه خیال خود را بابت بلند‌پروازی‌های حاکمیت فعلی قطر راحت کنند. ترامپ بدون شناخت از شیوخ عربی و به طور کلی، بدون شناخت از روابط بین‌الملل در دعوای این شیوخ پا در میانی کرد تا کدخدامنشی او نتیجه بدهد اما شاید حالا کمی از تکبر شیوخ عرب را درک کرده باشد که اجازه نمی‌دهد اختلافات با روش‌های متداول گفت‌وگو حل و فصل شود و هر گامی در این جهت هم نتیجه معکوس داده و باز به خانه نخست بازمی‌گردد./۱۳۲۵/۱۰۲/خ