مروری بر سی‌امین شماره فصلنامه معرفت فرهنگي اجتماعي + چکیده
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مؤسسه امام خمینی(ره)، سی‌امین شماره فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی ویژه بهار ۹۶ را به سردبیر حمید پارسانیا منتشر کرد.
در این شماره از فصلنامه مقالات زیر آمده شده است:
زمينه ها و نقاط عطف اسلام هراسي رسانه اي
واكاوي مولفه هاي رويكرد انتقادي و آسيب شناسي فرهنگي به علوم انساني– اجتماعي؛ از ديدگاه رهبر انقلاب اسلامي
شيوه‌ها و شگردهاي نفوذ اجتماعي، فرهنگي؛ با تاكيد بر نظريه استفاده و خشنودي و نقش شبكه‌هاي اجتماعي در نفوذ
مكه؛ آرمان شهر امت اسلامي
رويكرد اسلام و فمينيسم به جمعيت و باروري
دولت و عدالت اجتماعي؛ مقايسه ديدگاه انديشمندان مسلمان و غربي
زمينه ها و نقاط عطف اسلام هراسي رسانه اي
عباس عيسي زاده سيدحسين شرف الدين، سيدحسين اخوان علوي
چکيده: شهروندان غربي عموماً، نه از مجاري مطالعاتي و پژوهشي كه عمدتاً از طريق رسانه هاي جمعي و در ارتباط با برخي حوادث و رويدادهاي خاص، با اسلام و فرهنگ و جوامع اسلامي آشنا شده اند. عدم توجه جدي به اين حوادث زمينه اي، يكي از ضعف هاي مطالعات و اظهارنظرها در خصوص موضوع اسلام هراسي به ويژه بعد رسانه اي آن بوده است. نقطه ضعف ديگر، نامشخص بودن تاريخ توجه رسانه هاي غربي به اسلام و سير تحول آن در اين پژوهش هاست. ازاين رو، براي وصول به دركي صحيح از نحوه «بازنمايي اسلام» در رسانه هاي غرب، توجه به سير تاريخي طرح اين موضوع و تحول آن اجتناب ناپذير به نظر مي رسد. در اين مقاله، با استفاده از روش توصيفي- تحليلي و با گردآوري اطلاعات از منابع معتبر كتابخانه اي، به مقاطع عمدتاً بحراني توجه به اسلام و اسلام هراسي رسانه اي ناشي از آن، در قالب سه جريان پيوسته خصوصاً واقعه 11 سپتامبر 2001 اشاره شده است.
واكاوي مولفه هاي رويكرد انتقادي و آسيب شناسي فرهنگي به علوم انساني– اجتماعي؛ از ديدگاه رهبر انقلاب اسلامي
ايمان عرفان منش
غلامرضا جمشيدي ها
چکيده: طي دهه هاي اخير، مواجهه كشورهاي اسلامي با علوم انساني غرب موجب شكل گيري نظرياتي پيرامون اتخاذ الگويي براي ايجاد تحول در اين علوم گرديد. راهبرد متناسب در قبال منافع استعمار فرهنگي و سلطه علمي كشورهاي غربي، نيازمند واكاوي ابعاد آسيب زاي فرهنگي علوم انساني كنوني است. براين اساس، رهبر انقلاب اسلامي در سه دهه اخير، بيانات قابل تاملي درباره علوم انساني مطرح كرده اند كه مي توان آنها را در قالب رويكرد انتقادي و آسيب شناسي فرهنگي كشف و صورت بندي كرد. اين مقاله، تلاش مي كند با روش پژوهش اسنادي و رهيافت تحليلي- نظري شهيد مطهري درباره ارتباط مفهومي و نظري ميان علوم انساني، فرهنگ و دين، دو محور اساسي از آن رويكرد آسيب شناسانه را تدوين نمايند: 1. بر اساس نگرشي مجموعه اي نسبت به رابطه نظام اجتماعي با علوم انساني- اجتماعي، اين علوم به عنوان عرصه نفوذ جهان بيني ها و تهاجم فرهنگي غرب نگريسته شده است؛ 2. الگوي فرهنگي انتقادي در رويارويي با علوم انساني غرب، كه حاوي ملزوماتي براي جهت گيري علمي فرهنگي به شمار مي رود، استخراج شده است.
شيوه‌ها و شگردهاي نفوذ اجتماعي، فرهنگي؛ با تاكيد بر نظريه استفاده و خشنودي و نقش شبكه هاي اجتماعي در نفوذ
محمد فولادی
رويا بنا كار
چکيده: جوامع مختلف، تحت تاثير تحولات عظيم علمي و تكنولوژيكي، در حال تبديل شدن به جامعه اطلاعاتي و شبكه اي هستند. ظهور شبكه هاي اجتماعي با گستره ملي و فراملي، و تبديل آن به يك رسانه خصوصي فارغ از هر نوع كنترلي از سوي دولت ها، به وسيله اي بي بديل در عرصه ارتباطات تبديل شده اند. اين رسانه ها با نفوذ عميق در لايه هاي زيرين زندگي اجتماعي بشر، سبك زندگي و حتي هويت آنان را به شدت متاثر كرده است. اين پژوهش با رويكرد نظري و تحليلي، به بررسي شگردها و شيوه هاي رسانه هاي ارتباط جمعي، به ويژه شبكه هاي اجتماعي براي نفوذ اجتماعي و فرهنگي مي پردازد. در يك تحليل جامع، يافته هاي پژوهش حاكي از اين است كه شگردها و شيوه هاي نفوذ اجتماعي عبارتند از: اعتماد و محرم اسرار پنداشتن، تمايل و علاقه، تحريك احساسات و عواطف، تدريجي و مستمر بودن ارتباط، سست كردن باورها و اعتقادات ديني، ايجاد اختلافات قومي و مذهبي، ترويج شبهات، بيمبالاتي و ولنگاري فرهنگي و اخلاقي. رسانه هاي ارتباط جمعي، با بهره گيري از انواع اين شگرد ها، و تاثيرات رفتاري، نگرشي، شناختي، عاطفي و فيزولوژيكي زمينه استفاده بيشتر، رضايت، جذب و نفوذ بيشتر مخاطبان را فرهم مي كنند.
مكه؛ آرمان شهر امت اسلامي
نصرالله آقاجاني
چکيده: رويكرد هاي گوناگوني براي پاسخ به سوال از چگونگي جامعه مطلوب اسلامي و تدوين الگويي از اصول و ويژگي هاي آن، وجود دارد. پس در اين مجال، هدف اين مقاله ارائه جامعه مطلوب اسلامي با توجه به مقدس ترين شهر اسلامي، يعني مكه و ويژگي هاي اين شهر بر اساس آيات و روايات است. اين يك رويكرد توصيفي و اكتشافي و در عين حال، ارزشي است كه تلاش مي كند با مراجعه به منابع نقلي، چهره يك جامعه و شهر مطلوب اسلامي را نشان دهد. مكه و مهم ترين نماد آن، يعني كعبه سرشار از معاني عميق توحيدي و مالامال از نمادهاي ارزشي و انساني است. ويژگي هايي از قبيل نخستين بيت براي انسان ها، كانون هدايت و بركت، داراي عزت، شكوه، امنيت، پرچم برافراشته توحيد براي جهانيان، دربرگيرنده همه نژادها و قوميت ها براي بازشناسي يكديگر و جهت بهره مندي از منافع اين اجتماع بزرگ، تحت دو ركن اساسي ولايت الهي و برائت از مشركان، ظرفيت ارزشمندي را به مكه براي تحقق جامعه اي با هويت اسلامي داده است.
دولت و عدالت اجتماعي؛ مقايسه ديدگاه انديشمندان مسلمان و غربي
محمدمهدي نادري قمي
چکيده: در حوزه مباحث مربوط به عدالت اجتماعي، يكي از مسائل مورد بحث، وظيفه دولت در قبال عدالت اجتماعي است. اين مقاله تلاش دارد در اين زمينه، مقايسه اي بين ديدگاه انديشمندان مسلمان و آراي متفكران غربي صورت دهد. اين پژوهش با روش تحليل اسناد، به همراه تحليل و مقايسه، نشان مي دهد كه اولين اختلاف بين اين دو گروه در تعريف عدالت است. درباره دخالت دولت در عدالت اجتماعي نيز ابتدا مي توان سه ديدگاه را مطرح كرد: ديدگاه كاملاً مخالف، طرفداران دخالت حداكثري، و راه ميانه يا راه سوم. در اين ميان، شايد بتوان ديدگاه جان رالز را نظري مستقل به حساب آورد، به نظر مي رسد اين نيز نوعي راه ميانه است. مدعاي مقاله اين است كه نظر اسلام به ديدگاهي است كه گرچه مي توان آن را نوعي راه سوم ناميد، اما براي تمايز با ديدگاه كساني چون رالز، ترجيح مي دهيم آن را راه سوم اسلامي بناميم.
رويكرد اسلام و فمينيسم به جمعيت و باروري
اسماعيل چراغي كوتياني
چکيده: نوسازي با تغييرات عميق در ساحت هاي گوناگون زندگي همراه بوده است. يكي از پيامدهاي اين تغييرات، تحولات جمعيتي بود كه در برهه اي از زمان، افزايش و در مقطعي ديگر، كاهش آن جوامع را با چالشي جدي مواجه نمود. نوسازي از طريق سازوكارهاي متنوعي بر كاهش باروري تاثير گذاشته است. يكي از آنها، اشاعه انديشه هاي فمينيستي است. در اين نوشتار با استفاده از روش اسنادي و كتابخانه اي، به مطالعه نظريه هاي فمينيستي و نظريه اسلامي در خصوص دلالت هاي جمعيت شناختي پرداخته ايم. يافته ها حاكي از آن است كه نظريه فمينيستي، با اشاعه انديشه هايي چون فردگرايي، نگرش منفي به ازدواج، توليدمثل و نقش مادري و تجويز سقط جنين، آزادي كامل جنسي و تحقير كار خانگي و نيز از طريق تشويق زنان به بازانديشي و بازتعريف هويت زنانه، بر تحولات جمعيتي تاثير گذاشته است. اما اسلام با ارائه رويكردي مثبت به ازدواج، زادآوري و نقش هاي جنسيتي و مبارزه با سقط جنين، از منظري مثبت انديشانه به مسئله افزايش جمعيت نگريسته است.
گفتنی است، مؤسسه امام خمینی(ره)، سی‌امین شماره فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی در ۱۶۲ صفحه به قیمت ۳۵۰۰ تومان منتشر کرده است./۹۹۸/ن ۶۰۴/ش