بررسی علمی اقتباس در سینما

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نهمین نشست از سلسله نشست های دراماتورژی قرآن کریم با موضوع دراماتورژی یا اقتباس از سوی مدرسه اسلامی هنر با ارائه غلامرضا شهبازیان عصر امروز در سالن جلسات مدرسه اسلامی هنر برگزار شد.

این استاد عرصه سینما و تئاتر با بیان این که در زمینه اقتباس مقالات فراوانی مشاهده می شود، تصریح کرد: متأسفانه با وجود کتاب و مقالات فراوان در زمینه اقتباس بازهم کاستی های فراوانی مشاهده می شود به گونه ای که حتی منتقدان و متخصصان نیز با بنیان های نظری اقتباس آشنا نیستند.

وی خاطرنشان کرد: به کاربردن واژه اقتباس به همراه کنش به این جهت است که کنش به عملی توأم با تصمیم گیری، فعالیت و هدف گفته می شود به عنوان مثال ورزش صبحگاهی به دلیل کم کردن وزن یک کنش است زیرا کم کردن وزن سبب تصمیم و تصمیم نیز سبب فعالیت می شود.

شهبازیان ادامه داد: کنش اقتباسی نیز باید با تصمیم، هدف و فعالیت همراه باشد؛ داشتن فعالیت بسیار مهم است و می توان گفت میان فعالیت و اقتباس که همان خلاقیت است ارتباط محکمی وجود دارد.

وی وجود اقتباس در زندگی بشر را مهم دانست و بیان داشت: کابرد اقتباس فراتر از هنر است و وجود آن در زندگی بشری که سازگاری نامیده می شود بسیار اهمیت دارد و افرادی که نتوانند با محیط افراد خود سازگاری ایجاد کنند با مشکلات فراوانی مواجه می شوند.

پژوهشگر عرصه هنر ادامه داد: دلیل حیات بسیاری از آثار هنری نیز اقتباس است به عنوان مثال شاهنامه فردوسی برگرفته از پنج شاهنامه پیش از خود است که تمامی آنها از بین رفته اند اما به واسطه اقتباسی که فردوسی از آنها انجام داده است آن آثار نیز به حیات خود ادامه داده اند.

وی به انواع اقتباس اشاره کرد و افزود: در زمینه اقتباس دسته بندی های فراوانی وجود دارد زیرا این دسته بندی ها به دلیل نظم دادن ذهنی است و دارای انحصار نیست اما مشهورترین دسته بندی متعلق به دبورا کارتمل است که اقتباس را به سه دسته انتقالی، قیاسی و تفسیری تقسیم می کند.

استاد عرصه سینما و تئاتر ادامه داد: در اقتباس انتقالی متنی از یک گونه گرفته می شود و با قراردادهای زیبایی شناسانه، به گونه ای متفاوت به مخاطبان جدیدی ارائه می شود اما بسیاری از اقتباس ها از رمان ها و دیگر اَشکال گونه ای، شامل لایه های بیشتری از انتقال اند که نه تنها از لحاظ گونه ای در متون منبع تغییر ایجاد می کنند بلکه از لحاظ فرهنگی، جغرافیایی و زمانی تغییراتی در منبع می دهند.

وی اضافه کرد: در این نوع، اقتباس گر از تقریب ساده فاصله می گیرد و به سوی پدیده ای با بار فرهنگی بیشتر حرکت می کند که با تفسیر سیاسی، متن منبع، با تغییر یا افزودن همراه است؛ در اقتباس تفسیری عموما شکاف هایی که در متن منبع وجود دارد مورد توجه قرار می گیرد.

شهبازیان در پایان با اشاره به اقتباس قیاسی گفت: در این نوع اقتباس آگاهی بینا متنی تماشاگر اهمیت کمتری پیدا می کند که نمونه سینمایی این نوع اقتباس فیلم اینک آخرالزمان ساخته فرانسیس فورد کاپولا است که برای تماشاگر ناآشنا با رمان کنراد بازهم دارای جذابیت های فراوانی است./1324/پ202/ج