امکان فهم دیدگاه امام موسی صدر با تحلیل و تأمل در آثار وی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، شریف لک‌زایی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، روز پنج‌شنبه در همایش «گفتگو و تمدن در اندیشه امام موسی صدر» که در سالن اجتماعات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، با مطرح کردن سؤالی مبنی بر این که ما در مقابل چه تمدنی می‌خواهیم تمدن در اندیشه امام موسی صدر را تبیین کنیم؟ اظهار داشت: آنچه که فضایی برای بحث درباره گفت‌و‌گو و تمدن را مطرح می‌کند به حضور امام موسی صدر در کلیسای کبوشیین و ارائه موعظه در عید روزه مسیحیان برمی‌گردد.

لک‌زایی ابراز داشت: امام موسی صدر مباحث متعددی درباره تمدن دارد که غالب این مباحث در دو اثر ایشان به چاپ رسیده است و مورد اقبال و توجه بسیاری قرار گرفته است.

وی با اشاره به کتاب‌های «ادیان در خدمت انسان» و «رهیافت‌های اقتصادی اسلام»، خاطرنشان کرد: امام موسی صدر در این کتاب جلوه‌ ای از تمدن اسلامی را مطرح می‌کند و کتاب رهیافت‌های اقتصادی اسلام، مجموعه صحبت‌های وی درباره مباحث اقتصادی است که در آن با یک نگاه انتقادی به تمدن غرب مباحث مهمی ارائه کرده است.

این پژوهشگر اظهار داشت: اگر بخواهیم دیدگاه امام موسی صدر را درباره تمدن و حوزه دین تبیین کنیم، باید دو محور را مورد بررسی قرار دهیم، از این رو تمدن دیگری و نقد تمدن دیگری و نقد آنچه در تمدن غرب به عنوان رقیب تمدن اسلامی وجود دارد به عنوان اولین محور باید مورد بحث قرار گیرد، چرا که اگر کسی بخواهد نظریه‌ای ارایه کند از نقطه نقد سخن به میان می‌آورد و سپس شاخصه‌ها و مؤلفه‌های خود را به صورت ایجابی مطرح می‌کند.

وی افزود: محور دوم تبیین ابعاد ایجابی تمدن است،‌ لذا امام موسی صدر از تمدن مد نظر خود را تمدن دینی و شرقی معرفی می‌کند و ویژگی‌ها و خصوصیات این تمدن را با نگارش مقالات ارایه می‌دهد.

لک‌زایی با بیان این که به واسطه تأمل و تحلیل آثار امام موسی صدر به دیدگاه وی پی‌خواهیم برد، تصریح کرد: اگر آثار امام موسی صدر مورد بررسی قرار گیرد متوجه می‌شویم که وی به تفصیل تمدن غربی را نقد کرده و در ادامه نگاه ایجابی خود در باب تمدن اسلامی، دینی و شرقی را مطرح می‌کند.

وی تمدن مد نظر امام موسی صدر را مبتنی بر آموزه‌های دینی و شرقی دانست و ابراز داشت: این که کدام دین و کدام قرائت می‌تواند تمدن ساز باشد، بسیار مهم است که امام موسی صدر به آن توجه داشته است.

عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگی اسلامی افزود داد: این که چگونه دین می‌تواند تمدن‌سازی کند و و ویژگی‌ها و الزامات تمدن به صورت مستقیم و غیر مستقیم و توجه به عنصر کار به خصوص در نگاه ایشان برجستگی خاصی داشت.

وی در ادامه به توضیح تمدن از دیدگاه امام موسی صدر اشاره و تأکید کرد: در عربی به تمدن «حضاره» گفته می‌شود از این رو امام موسی صدر تمدن به این صورت معنا می‌کند؛ تمدن شیوه‌ای از زندگی است که افراد مستقر آن را می‌سازند و یا می‌گزینند،‌ هم می‌توانند خودشان بسازند و هم می‌توانند از جای دیگری بگیرند.

لک‌زایی با اشاره به این که امام موسی صدر تمدن را تبیین مفهومی می‌کند، بیان داشت: انسان در شرایط اضطراری و در شرایط آرامش باید به سمت تأسیس تمدن و پیدایش تمدن حرکت کند این یک بخش از تبیین مفهومی است که امام موسی صدر در مورد تمدن انجام می دهد.

وی به تبیین فرهنگ از نگاه امام موسی صدر پرداخت و ابراز داشت: امام موسی صدر فرهنگ را حیات معنوی انسان‌ها و شامل علوم، فنون، فلسفه، قانون گذاری، ادبیات و هنر می‌دانست از این رو در تبیین مفهومی تمدن به بحث فرهنگ و مدنیت هم توجه کرده و دو عنصر مدنیت و فرهنگ را مورد توجه خود قرار می‌دهد.

این پژوهشگر در ادامه به تعریف‌های دیگری از فرهنگ در نگاه امام موسی صدر اشاره و تصریح کرد: وی در تعریف دیگری از فرهنگ آن را زندگی عقلانی تعریف می‌کند، لذا تمدن در فضای عقلانی نیز می‌تواند پدید آید.

وی تأکید کرد: امام موسی صدر تمدن را به معنای تعامل می‌داند، لذا تمدن یا در تعامل با حیات و هستی است تا آن که در عنصر مدنیت بتواند خود را شکل دهد و یا این که تمدن تعامل با خویشتن است که به خود انسان برمی‌گردد و عامل آن خودِ انسان است.

لک‌زایی موضوع گفت‌و‌گو را مهم ارزیابی و خاطرنشان کرد: گفت‌و‌گو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، لذا در جایی که مراودات اجتماعی میان انسان‌ها با یکدیگر مطرح است، موضوع گفت‌و‌گو بسیار مهم خواهد بود.

وی با اشاره به چگونگی تعامل میان انسان‌هایی با ادیان مختلف، گفت: افراد و گروه‌های مختلف چگونه می‌توانند با نگاه‌ها، اندیشه‌ها و مذهب‌های مختلف با یکدیگر تعامل داشته و آن را به سوی تعامل با هستی سوق دهند؟! بی‌تردید اینجا است که می‌توان به اهمیت بالای موضوع گفت‌و‌گو پی‌برد./878/پ202/ی