دانش کلام وظیفه مواجهه با دانشهای جدید را دارد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی، مدیریت پژوهشکده کلام اهل‌بیت (ع)، پیش از ظهر امروز با موضوع رسالتهای متکلمان در زمانه ما به سخنرانی پرداخت و در ابتدا گفت: اگر به نخستین حرکات علمی در جهان اسلام توجه کنیم، با دو دانش مواجه می‌شویم و با همین دو دانش است که تمام نیازهای معرفتی اسلامی پوشش داده می‌شود. این دو دانش عبارت‌اند از؛ کلام و فقه.

وی در توضیح موضوع جلسه اظهار داشت: دو مفهوم در این موضوع وجود دارد؛ اول) دانش کلام و دوم) روزگار ما، تعریف روزگار که از چه مختصاتی برخوردار است تا ضرورت سخن گفتن از کلام در این روزگار به میان می‌آید.

مسؤول انجمن علمی کلام اسلامی با بیان این‌که در صده‌های اول اسلامی نیاز به دانشی وجود داشت که بتواند از دین اسلام دفاع کند، افزود: در تحقیقات مختلفی نشان داده شده است که دانش کلام می‌تواند عهده‌دار این مسئولیت باشد. علوم دیگری اندک‌اندک وارد علوم اسلامی شدند که به علوم دخیله معروف هستند، مانند؛ فلسفه، دانش اخلاق و عرفان.

وی در ادامه اضافه کرد: دانش کلام و فقه تغییرات مختلفی از ابتدا داشته‌اند و امروزه با تغییر دامنه‌ای از علم کلام مواجه هستیم که تشخیص دادن آن از فلسفه و عرفان و علوم دیگر مشکل است. این آشفتگی در روش‌شناختی و قلمروشناختی یکی از بحرانهای جدی امروزه است.

حجت‌الاسلام سبحانی در تعریف دانش کلام در روزگار ما گفت: منظور از دانش کلام، دانشی است که درباره معارف اعتقادی نه مباحث عملی بحث می‌کند. منظور از روزگار ما نیز شرایط جهان اسلام است، شرایطی که در دو صده گذشته تغییر کرده و متفاوت شده است.

وی در ادامه اضافه کرد: دانش کلام با چهار موج تحول تا امروز مواجه شده است. اول)موج تعامل با تفکر اعتزال. دوم) موج تعامل با تفکر فلسفی و اشعری‌گری. سوم)موج تعامل با تفکر عرفانی و باطن‌گرایی. چهارم) موج تعامل با تفکر مدرن و اندیشه جدید.

مدیریت پژوهشکده کلام اهل‌بیت (ع) با بیان این‌که دانش کلام وظیفه مواجهه با دانش‌های جدید را دارد، اظهار داشت: یکی از دانشهای اصلی که وظیفه مواجهه با رقبای فکری را دارد،‌ دانش کلام است و موظف است بنیادهای معرفتی را در شرایط بحرانی بازشناسی و از اسلام دفاع کند.

وی در ادامه به رسالت‌های دانش کلام در روزگار ما اشاره کرد و آن‌ها را چنین برشمرد: اول) حوزه نو فهمی معارف بنیادی دینی. در این حوزه دانش کلام موظف است به صورت مستمر به ذخایر دینی مراجعه و فهم کند. به چند دلیل به نوفهمی و نویابی نیاز داریم؛ الف)دانش کلام در طول تاریخ آنقدر مواجهه با دانشهای دیگر داشته است که دیگر نمی‌توان گفت صددرصد همان اموری است که در مطالب وحیانی وجود دارد.

وی افزود: ب)بخش زیادی از میراث کلام ما ناخوانده رها شده است یا خوانش علمی پیدا نکرده است، به همین دلیل نیاز به نوفهمی دارند.

حجت‌الاسلام سبحانی در بیان یکی از وظایف متکلم گفت: متکلم میراث وحیانی و اسلام را می‌شناسد و در رسالت دوم خود آن میراث را متناسب با فرهنگ زمانه ارائه می‌دهد. نسل معاصر و مدرن امروز نیازمند فهم درست و دقیق است.

وی به رسالتهای بعدی متکلمان اشاره کرد و افزود: رسالت دوم متکلمان نوسازی منطق مواجهه کلام با پرسشهای عصر است زیرا ابزارهای دفاع روزبه‌روز جدید و نو می‌شوند. رسالت سوم متکلمان نقش چارچوب‌سازی برای دانشهای اسلامی است.

مدیریت پژوهشکده کلام اهل‌بیت (ع) با بیان این‌که تا دانش کلام در جایگاه خود قرار نگیرد، باقی بحثهای دینی نیز با مشکل روبرو می‌شوند، گفت: چگونه می‌توان از علوم انسانی اسلامی سخن گفت در حالی که هنوز انسان اسلام و انسانی که پیامبر (ص) معرفی می‌کند نمی‌شناسیم؟! انسان‌شناسی امروز ما با مشکل روبرو هست زیرا ما نمی‌دانیم با کدام انسان مواجه هستیم.

گفتنی است این جلسه در قالب برنامه مدرسه تابستانی کلام امامیه برگزار شد. این جلسات به مدت سه روز در مشهد مقدس برگزار خواهند شد./862/202/ب3