برآیند تکامل جوامع به سمت کمال و ارزش‌ها در نظریه شهید مطهری
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام حسین اسدی، پژوهشگر علم اجتماع مسلمین شامگاه روز گذشته در سلسه نشست‌های دانش اجتماعی مسلمین که در طبقه دوم دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد به بحث رویکرد تاریخی با محوریت نظریه تکامل جوامع شهید مطهری پرداخت و اظهار داشت: رویکرد تاریخی را می‌توان به چند عنوان جزئی‌تر تاریخ‌نگاری، تاریخ نقلی، تاریخ علمی و فلسفه تاریخ تقسیم کرد.
وی با اشاره به اندیشه شهید مطهری درباره تاریخ نگاری، ابراز داشت: شهید مطهری، تاریخ نگاری را علم محسوب می‌کند، زیرا تاریخ، طبیعتی کلی دارد و قابل تعمیم دادن است، اما به دلیل پیچیده بودن موضوع آن جنبه احتمالی دارد؛ یعنی ما به دلایل مختلفی نمی‌توانیم تمام عوامل را به صورت دقیق در یک حادثه تاریخی پیدا کنیم.
حجت الاسلام اسدی با اشاره به تاریخ نقلی و تأثیر حوادث جزئی در سرنوشت جوامع یادآور شد: در تاریخ نقلی بیشتر به وقایع جزیی پرداخته می‌شود، اما تاریخ علمی مربوط به بودن‌ها و معطوف به جوامع است و علل ظهور و سقوط جوامع را تبیین و بررسی می‌کند.
وی به تفاوت تاریخ علمی با فلسفه تاریخ اشاره کرد و گفت: تاریخ علمی به حوادث تاریخی به صورت ایستا می‌پردازد، اما در فلسفه تاریخ به منظور کشف قوانین حاکم بر جوامع به صورت پویا توجه می‌شود.
پژوهشگر علم اجتماع مسلمین رشته جامعه‌شناسی و تاریخ را در دیدگاه شهید مطهری مرتبط خواند و تأکید کرد: تاریخ، علم بودن‌ها و جامعه‌شناسی، علم بررسی هست‌ها است، بدین جهت قوانین و علمی که از تاریخ استنباط می‌شود را می‌توان به زمان حال نیز تعمیم داد.
وی به فلسفه تاریخ اشاره کرد و گفت: فلسفه تاریخ، علم به قوانین شدن و تحول جوامع است، یعنی پیش‌بینی حرکت کلی جوامع به سمت کمال یا به سمت شهوات و شهید مطهری در این بخش، نظریه تکامل جوامع را بیان می‌کند.
حجت الاسلام اسدی با اشاره به کتاب «تکامل جوامع» شهید مطهری خاطرنشان کرد: با وجود اذعان آیات و روایات به بحث تکامل جوامع؛ شهید مطهری از طریق عقل نیز اثبات می‌کند که جوامع به سمت تکامل حرکت می‌کنند.
وی افزود: شهید مطهری، تکامل را به سه بخش ساختار، تکنولوژی و انسانیت تقسیم می‌کند که تکامل در بخش ساختار و تکنولوژی را بدیهی فرض کرده است، اما در بحث انسانیت و اخلاق جای سؤال است که آیا جوامع به تکامل رسید‌ه‌اند یا خیر؟
پژوهشگر علم اجتماع مسلمین یادآور شد: شهید مطهری اصل حرکت جوامع را به سوی حاکمیت اخلاق و انسانیت می‌داند و به صورت عقلی در بحث تکامل جوامع از تطورات اجتماعی به ویژه بحث حرکت اشتدادی و پیش‌رونده انسان و بحث فطرت کمک می‌گیرد.
وی برآیند جوامع را به سمت کمال و ارزش‌ها خواند و گفت: فطرت انسان‌ها دارای دو بعد کمال و دانی است که در جریان حرکت اشتدادی بعد کمالی بر بعد دانی غلبه کرده و در نهایت این بعد، انسان را کنترل و هدایت می‌کند.
حجت الاسلام اسدی تأکید کرد: شهید مطهری به عجین بودن انسانیت و اخلاق تأکید دارد، همچون کودکی که به تدریج بزرگتر شده و از صفات دانی و پست دور می‌شود و رفتارش بر اساس منش‌های عقلانی شکل می‌گیرد، در جوامع نیز هر چقدر علم و دانش رشد پیدا می‌کند، انسانیت و اخلاق بیشتر شده و جوامع خواستار کمال و ارزش‌های انسانی می‌شوند./908/202/ب2