کارگاه طراحی کمپینهای اجتماعی: رویکردی علمی بر تغییر رفتار پایدار
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در تاریخ بیستم آذر ماه ۱۴۰۴، آزمایشگاه علوم رفتاری و تغییرات اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع) میزبان یک کارگاه آموزشی تخصصی یکروزه با عنوان «عملیات کمپینسازی: از تعریف مسئله تا سنجش اثرگذاری» بود. این نشست که با هدف تعمیق دانش فعالان اجتماعی در طراحی کمپینهای مؤثر برگزار شد، توسط آقای متین شریفی، فعال اجتماعی با تجربه در اجرای کمپینهای فرهنگی و محیط زیستی، هدایت گردید.
آقای شریفی تأکید کردند که جوهر یک کمپین اجتماعی فراتر از اطلاعرسانی صرف است؛ هدف اصلی باید ایجاد تغییر پایدار در رفتار جامعه باشد که این امر تنها از مسیر امیدآفرینی حقیقی و القای احساس «توانستن» به مخاطب میسر میشود. وی مبنای هر طراحی موفق را شروع با «چرا» دانست؛ یعنی تعریف عمیق مسئله و شناسایی علل ریشهای آن، پیش از پرداختن به ایدههای شعاری یا سطحی.
در بخشهای عملیاتی، اهمیت نقشهکشی ذینفعان با استفاده از ابزارهایی نظیر نمودار قدرت و علاقه برای دستهبندی هوشمند گروههای مختلف (حامیان، مخالفان، شرکای کلیدی) مورد بررسی قرار گرفت. این تحلیل به طراحی استراتژیهای متناسب با هر گروه منجر میشود. همچنین، بر ضرورت توسعه پرسونای دقیق مخاطب هسته اولیه جهت افزایش ضریب تأثیرگذاری پیامها تأکید شد.
تغییر رفتار فرآیندی زمانبر است و نیاز به استمرار و مقدمهسازی ذهنی جامعه (یا همان «باروتسازی») دارد. در این زمینه، سازوکار وایرال شدن هوشمند که دوام آن معمولاً بین چهار تا شش هفته است، نیازمند تحلیل بر مبنای مدلهای توزیع نرمال و شناسایی دقیق ۸ درصد پیشگامان جامعه است. پیام کمپین باید در نهایت سادگی، وضوح، و سرشار از امید باشد و حاوی یک «هوک» (قلاب جذبکننده) قوی به همراه یک «کال تو اکشن» (دعوت به اقدام) کاملاً مشخص باشد و از هرگونه پیچیدگی یا ابهام به دور باشد.
سخنران به شکل جدی درباره ملاحظات اخلاقی و استراتژیک هشدار داد؛ از جمله پرهیز از ایجاد «پیروزی خیالی» یا استفاده از شاخصهای گمراهکننده. از سوی دیگر، ابزارهایی مانند بازیوارسازی (گیمیفیکیشن) و مدلهای مشارکتی مانند کرادفاندینگ مدرن، برای افزایش تعامل و جمعسپاری پیشنهاد گردید. تأکید نهایی بر لزوم گزارشدهی مستمر و هوشمند (SMART) به منظور حفظ اعتماد مخاطبان بود.
با بررسی موردی کمپینهایی نظیر درختکاری (که شاهد رکورد ۲۹ هزار مشارکت در سال ۹۵ بود)، اهدای عضو، و مدرسهسازی، کارگاه به بخش تعاملی خود رسید. در این بخش، شرکتکنندگان فعالانه در طراحی و بازخوردگیری ایدههای کمپین خود مشارکت داشتند. این کارگاه بهمثابه یک منبع ارزشمند، بر اهمیت امیدآفرینی اصیل در مقابل ناامیدیهای مهندسیشده تأکید ورزید و چارچوبی علمی برای فعالان فرهنگی فراهم آورد.