- اجلاس جامعه جهانی اطلاعاتی چیست؟ چه اشخاصی در آن حضور دارند و هدف از برگزاری آن چیست؟
- در ابتدا تاریخچه‌ای از این اجلاس و نحوه شکل‌گیری آن بیان می‌کنم:
اتحادیه بین‌المللی ارتباطات راه‌دور (International Telecommunication Union) براساس مصوبه شماره 73 (اجلاس سال 1998 در شهر مینیاپولیس)، از دبیرکل اتحادیه خواست تا موضوع برگزاری یک اجلاس جهانی پیرامون جامعه اطلاعاتی را با کمیته اجرایی هماهنگی سازمان ملل متحد (ACC) ـ که اینک به هیئت اجرایی اصلی سازمان ملل متحد (CEB) تغییر نام داده ـ مطرح کند و نتیجه را به اطلاع شورای اتحادیه برساند. دبیرکل اتحادیه، در نشست سال 1999 شورای اتحادیه، گزارش داد که کمیته اجرایی هماهنگی سازمان ملل نسبت به برگزاری اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) واکنش مثبت نشان داده و بسیاری از دیگر سازمان‌ها و مؤسسات نیز علاقه ی خود را به همکاری جهت تدارک و برگزاری این اجلاس ابراز داشته‌اند. به این ترتیب، تصمیم گرفته شد که این اجلاس زیر نظارت عالی دبیر کل سازمان ملل متحد و با رهبری تدارکاتی اتحادیه بین‌المللی ارتباطات‌راه‌دور برگزار شود.
در سال 2001، شواری اتحادیه بین‌المللی ارتباطات‌راه‌دور تصمیم گرفت که اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) را در دو مرحله برگزار کند:
مرحله اول از 10 تا 12 دسامبر سال 2003 (15 تا 17 آذر 1382) در شهر ژنو در کشور سوئیس
مرحله دوم از 16 تا 18 نوامبر سال 2005 (25 تا 23 آبان 1384) در شهر تونس در کشور تونس
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مصوبه 183/56 از روالی که شورای اتحادیه بین‌المللی ارتباطات راه‌دور برای برگزاری اجلاس اتخاذ کرده بود،حمایت کرد. در این مصوبه همچنین از نقش رهبری اتحادیه در برگزاری اجلاس و تدارک و آماده‌سازی آن، با همکاری سایر سازمان‌ها و گروه‌های علاقه‌مند، پشتیبانی شده است. در مصوبه 183/56 مجمع عمومی سازمان ملل متحد همچنین توصیه شد که تدارک برگزاری اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) از طریق یک «کمیته تدارک» متشکل از دولت‌های مختلف صورت گیرد. وظیفه این کمیته این است که دستور کار اجلاس را تعیین کند، در مورد شرکت دیگر گروه‌های ذینفع در اجلاس تصمیم‌گیری کند، و پیش‌نویس «بیانیه اصول» و همچنین پیش‌نویس «نقشه‌ی عمل» را تهیه کند.
در مصوبه‌ی 183/56 از اتحادیه بین‌المللی ارتباطات‌راه‌دور درخواست شد که مدیریت هیئت اجرایی اجلاس را برعهده گیرد و دولت‌ها را به شرکت فعال در مراحل تدارکاتی اجلاس و حضور در بالاترین سطح ممکن در خود اجلاس فراخواند.
در مصوبه 183/56 مجمع عمومی سازمان ملل متحد، همچنین همه نهادهای سازمان ملل که با این موضوع مرتبط هستند و همه سازمانهای بین‌دولتی، از جمله مؤسسات بین‌المللی و منطقه‌ای، سازمانهای غیردولتی، جامعه مدنی و بخش خصوصی به همیاری و مشارکت فعال در تدارکات بین‌دولتی برای برگزاری اجلاس و همچنین شرکت در خود اجلاس تشویق شده‌اند.
این مجمع در واقع بزرگترین گردهمایی جهانی سالیانه جامعه "تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاع‌رسان برای توسعه" است که در آن پالیسی رسمی کشورها در قبال جامعه اطلاعاتی مطرح می‌شود و فقط در روز اول 33 موضوع کلیدی مشتمل بر مواردی چون اینترنت چیزها، جرایم سایبر، شهرهای هوشمند، امنیت سایبر، رسانه‌های اجتماعی، آموزش الکترونیک، حاکمیت اینترنت، اقتصاد دیجیتال و موضوعات دیگر مورد بحث و بررسی قرار گرفت. روز دوم به افتتاح نمایشگاه وسیس اختصاص داشت و به آغاز سخنرانی‌های موسوم به گزارش کشوری. روز سوم مباحث مرتبط به تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاع رسان در دستور کار است. روز چهارم مباحث مرتبط با 11 خط عمل جامعه اطلاعاتی دنبال می‌شود و روز آخر هم به اهدای جوایز وسیس اختصاص دارد و مراسم اختتامیه هم در همین روز برگزار شد.
اجلاس سران جامعه اطلاعاتی بزرگترین رویداد جهانی در باب توسعه فناوری اطلاعات در جهان است که هر سال با همکاری سازمانهای مهمی همچون اتحادیه جهانی ارتباطات، یونسکو، یو ان دی پی، آنکتاد، فائو، سازمان جهانی مالکیت فکری و بسیاری دیگر از ذینفعان جامعه اطلاعاتی جهانی برگزار می‌شود.
این فروم عملا توانسته است به یک مکانیزم کارا برای همکاری مبتنی بر رویه ذینفعی در تبادل اطلاعات، تولید دانش، مشارکت در اتخاذ بهترین رویه‌ها و تداوم بخشیدن به نظام ذینفعی در همکاری بخش‌های عمومی و خصوصی در پیشبرد اهداف توسعه تبدیل شود.
اجلاس امسال نیز با پیام دبیر کل سازمان ملل و حضور و سخنرانی روسای سازمانهای وابسته سازمان ملل مانند یونسکو، مالکیت معنوی، تحت عنوان «نوآوری با یکدیگر، قادرسازی تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاع رسان برای توسعه پایدار» برگزار شد.
در سال‌های اخیر کشورهای همسایه ما به لحاظ اهمیت WSIS با شدت و قوت بیشتری در آن شرکت می‌کنند تا سهم بیشتری در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی فضای مجازی به خود اختصاص دهند. البته جمهوری اسلامی از ابتدا در این اجلاس فعال بوده است و امسال نسبت به گذشته با هیات بزرگ‌تری در آن شرکت کرد.
- علت و زمینه حضور نماینده مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران در این اجلاس را چگونه تبیین می‌فرمایید؟ ترکیب هیات ایرانی چگونه تعیین شد؟
معمولا ترکیب هیات کشورها از نهادهای دولتی که کارهای بارزی در زمینه فناوری اطلاعات انجام داده‌اند، تشکیل می‌شود و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و برخی نهادهای بالادستی که در زمینه فضای مجازی فعالیتی داشته‌اند در این اجلاس گزارش ارائه می‌کنند.
مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران با توجه ظرفیت خود در فضای مجازی و امکان اثر گذاری در جامعه با تکیه بر اهمیت زنان و نقش محوری آنان در جامعه دینی اقدام به پیشنهاد پنل اختصاصی به اجلاس سران نمود که با موافقت مدیریت اجلاس در برنامه روز اول زمان به موضوع پیشنهادی تخصیص یافت. که خود نشانه اهمیت موضوع در جوامع بین المللی و تلاش موفق این مرکز در جلب نظر مدیریت اجلاس به اختصاص زمان در روز اول و هم عرض گزارش کشورها می باشد.
نقطه شروع حضور مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران در این اجلاس ارائه موضوع به آن بود. این موضوع نقش فناوری اطلاعات در ارتقای نقش زنان در جوامع دینی بود و موافقت شد که این موضوع در جلسه‌ای مجزا هم‌عرض با دیگر جلسات WSIS مطرح شود و در جدول زمانی به عنوان یک موضوع مستقل قرار گرفت، اما در نهایت به دلیل نبود زمان کافی و برنامه‌ریزی مناسب برای حضور چندین نماینده هم‌شان این جلسه، این بحث را در جلسه ارائه گزارش جمهوری اسلامی ایران ارائه دادیم.
- برنامه شما به عنوان نماینده مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران در این اجلاس چه بود؟
در فرصتی که در اختیار داشتیم ابتدا آمار سطح مشارکت زنان در ابعاد مختلف در زمینه‌های علمی، فرهنگی، اشتغال، پزشکی، عضویت در هیات‌های علمی دانشگاه‌ها و رشد مشارکت آنها در این عرصه‌ها در جمهوری اسلامی و پس از آن در زمینه امور دینی ارائه شد و مطرح شد که حوزه‌های علمیه یکی از بارزترین شاخص‌ها در این زمینه هستند. بیان شد که رشد قابل توجه حوزه‌های علمیه خواهران و طلاب خواهر در 20 سال اخیر به دلیل اهمیت موضوع دین در جامعه ایرانی نشان از ارتقای سطح مشارکت زنان در فعالیت‌های اجتماعی دارد و همچنین این حضور به لحاظ فعالیت‌های فضای مجازی و کاربردها و کارکردهای فضای مجازی می‌تواند برای جامعه زنان و پس از آن بانوان طلبه در ارتقای نقش آنها در جامعه سهمی داشته باشد. در این زمینه علاوه بر بحث‌های تئوریک که پشتوانه پژوهش‌های بین‌المللی دارد، پروژه‌های اجرا شده از سوی حوزه‌های علمیه خواهران ارائه و میزان اثرگذاری آن با شاخص‌هایی تبیین شد.
- این پروژه‌ها کدام بودند؟
شبکه کوثربلاگ و شبکه کوثرنت 2 مطالعه‌ای بودند که در ارائه ما محوریت داشتند.
شبکه کوثرنت بزرگترین تجمع دینی طلاب که در موضوعات مختلف دینی به حساب می‌آید که موجب شده است زنان که تاکنون سئوالات دینی و گفتگوهای دینی خود را از مردان سئوال می‌کردند و به پایگاه‌های اینترنتی آنان مراجعه می‌کردند، با ایجاد یک تحول، حجم زیادی از سئوالات در وبلاگ‌های خواهران طلبه پاسخ داده شود و ادای این وظیفه تبلیغی عامل قدرت و ممتازی در جامعه دینی است.
منبرهای تبلیغی بیشتر منحصر به آقایان بوده است اما اکنون به عنوان مثال در شب‌های قدر یا در اطلاع از اعمال ماه مبارک رمضان ده‌ها هزار نفر برای اطلاع از پاسخ سئوالات خود به وبلاگ‌های خواهران طلبه مراجعه می‌کنند. این نشان می‌دهد طلبه‌ای که مورد رجوع چندده‌هزار نفر قرار می‌گیرد، توانسته است در فضای مجازی با حفظ حریم عفاف و حجاب و شرایط زنانگی در جامعه ایرانی، در فضای تبلیغی جایگاه موثری فراهم کند.
- دستاوردها و حاصل این سفر را چگونه تبیین می‌کنید؟
اولا صرفا حضور ما و ثبت شدن یک مرکز حوزوی در اجلاس‌های زیرمجموعه سازمان ملل می‌تواند عاملی برای ارتقای تعاملات باشد و این فکر یا پرسش را ایجاد کند که حوزه در دیگر جلسات و بخش‌ها هم بتواند با برنامه‌ریزی مشارکت کند و نظرات خود را ارائه دهد.
ثانیا در داخل کشور، این حضور می‌تواند منجر به افزایش شناخت ظرفیت حوزه‌های علمیه و افزایش امکان ایجاد تعاملات موثر فیما بین نهادهای مختلف با حوزه‌های علمیه خواهران شود.
ثالثا این حضور می‌تواند بستری مناسب به منظور برنامه‌ریزی و ایجاد نقشه راه حضور در اجلاس‌های موثر و مرتبط در رسیدن به اهداف حوزه در زمینه‌های مختلف به ویژه در همکاری با نهادهای ذیل سازمان مل فراهم کند.
- برنامه‌های آینده شما برای حضور در اجلاس‌های بین‌المللی دیگر چیست؟
اجلاس WSIS سالانه است و در سال جاری ادامه فعالیت آن به شکل فعلی منوط به تصمیم مجمع عمومی سازمان ملل متحد شده است، زیرا برخی کشورها به نحوه فعلی مشارکت دولت‌ها در قالب پروژه‌های WSIS مخالف هستند.
در صورت تصمیم اجلاس نیویورک، WSIS با شکل فعلی ادامه می‌یابد و الا ممکن است تغییر شکل یابد. به هر حال حوزه‌های علمیه خواهران تصمیم دارد شرکت فعلی را با برنامه‌ریزی بیشتر برای ارائه ظرفیت‌های خود و ایجاد تعاملات مدنظر در سال‌های آینده هم ادامه دهد./978/د101/ف