ثبات هویت پاداش عدم انحراف از صراط مستقیم است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی امروز در ادامه تفسیر سوره مبارکه غافر در درس خارج تفسیر خود که در مسجد اعظم برگزار می‌شود، با اشاره به آیه «إِنَّ السَّاعَةَ لَآتِیَةٌ لَّا رَیْبَ فِیهَا وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یُؤْمِنُونَ ﴿59﴾»، گفت: در این بخش فرمود قیامت قطعی است، بعد از مسأله توحید و وحی و نبوت که چندبار درباره معاد سخن به میان آمده است، به صورت صحیح اصل سوم از اصول سه گانه دین را مطرح کرد که یعنی معاد حق بالضروره است، اما برخی ایمان ندارند.
وی با اشاره به آیه «وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ ﴿60﴾»، ادامه داد: آن گاه مسأله دعا و نیایش و خواندن را مطرح کرد، این دعا در همه بخش‌ها وجود دارد، درباره کافران گفت شما بخوانید اما دعای شما به مقصد نمی‌رسد، این اختصاصی به دوزخ ندارد بلکه به صورت اصل کلی فرمود دعای شما به مقصد نمی‌رسد.
مفسر برجسته قرآن کریم اظهار کرد: کسی که خودش به مقصد نمی‌رسد، فکرش و دعایش نیز به مقصد نمی‌رسد، چون دعایش کج راهه است و چون صراط مستقیم از یک طرف وصل به مبدأ و از طرف دیگر وصل به معاد است، اگر کسی در صراط مستقیم باشد به طور مستقیم وارد بهشت می‌شود، اگر کسی در متن صراط مستقیم باشد مستقیما به لقاء الله می‌رسد زیرا این صراط مستقیم تنها راه بین مبدأ و معاد است.
وی بیان کرد: اگر کسی از صراط مستقیم جدا شد هویت خود را گم کرده است و لذا استدلال‌های این شخص هم گم است، چون راه نیست گمراه و بیراهه می‌رود، اعمال او هم به مقصد نمی‌رسد برای این که فی سبیل الغی است و هر کاری هم که بکند نه به مبدأ و نه به معاد ارتباط دارد، لذا به صورت موجبه کلیه فرمود «و ما دعاء الکافرین إلا فی ضلال».
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به این که کسی که بسترش در صراط مستقیم باشد او هویتش گم نیست، اظهار کرد: استدلال او به مقصد و هدف می‌رسد، عمل صالح او به مقصد می‌رسد، دعا و ندای او به مقصد می‌رسد، کسی که در متن صراط مستقیم است همه کارهاش، دعا، فکر و عبادتش به صراط مستقیم می‌رسد و بالضروره مستجاب است، منتها ما مصالح خودمان را نمی‌دانیم که چیست.
وی با تأکید بر استجابت دعای مؤمن ابراز کرد: بهترین راه عبادت این است که به خداوند بگوییم حسنه را به ما بده، واقع این است که ما مصلحت خودمان را نمی‌دانیم و بهترین دعا این است که از خداوند خیر و صلاح خود را بخواهیم، این‌ها یقینا مستجاب می‌شود، به ما توصیه کردند که زیاد از خداوند چیز خاصی را نخواهید.
مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیات بیان کرد: کسی که به ما گفت دعا بخوانید راه و روش خواندن را هم به ما گفت و نگفت که بگویید فلان شیء یا فلان مطلب را می‌خواهیم، اگر چیزی را خواستیم که مصلحت ما نبود، خداوند گناهی از گناهان ما را می‌بخشد و اگر هیچ گناهی نداشتیم، حسنه‌ای بر حسنات ما می‌افزاید، پس هیچ دعایی نیست که با دست خالی بازگردد.
وی گفت: هیچ دستی به درگاه خداوند خالی بازنمی‌گردد، این دست را به همین دلیل توصیه کردند که بر صورت بکشید، این دست خالی برنگشته است، اگر گناهی نداشتیم، حسنه‌ای بر حسنات ما افزوده می‌شود، دعا یقینا مستجاب است.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی گفت: گاه به ما وعده داده می‌شود که در آخرت پاسخ می‌دهند، به ما نوشته دادند که در آخرت به شما می‌دهیم این را باید بوسید و بر چشم نهاد این چنین نیست که در آخرت جواب می‌دهد این وعده بوسیدنی است، به هر تقدیر دعا بی‌جواب نخواهد ماند.
روش دعا کردن را از قرآن بیاموزیم
وی وجود جهنم را نمونه‌ای از رحمت الهی برشمرد و گفت: خداوند فرمود در قیامت درد آسیب‌دیدگان را شفا می‌دهد، اگر هیچ دادخواهی نباشد این رحمت خداوند به پاسخ می‌رسد، آنان که راه جهنم را طی کردند، خداوند ادله و جدال‌های آنان را ذکر کرد و گفت جدال‌های آنان برای ادحاض حق و بلوغ کبر است و گفت آنان به این دو مقصد نمی‌رسند، چرا به این دو مطلب نمی‌رسند برای این که انسان گمشده و گمراه هر کاری هم انجام بدهد در گمراهی است.
مفسر برجسته قران کریم ابراز کرد: تمام «ربنا»هایی که در قرآن است به ما گفته است که چگونه دعا بخوانید، اگر آن دعا مصلحت بود یا گناهی از گناهان را می‌بخشد، اگر کسی اهل نیایش نباشد و اعراض بکند خدا را نخواند و او را عبادت نکند گرفتار عذاب می‌شود.
وی با قرائت آیه «اللَّهُ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِتَسْکُنُوا فِیهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَشْکُرُونَ ﴿61﴾» بیان کرد: نظم دقیق و ریاضی تدبیر جهان را ذکر می‌کند، در این آیه دلیل این که چرا خداوند را بخوانیم ذکر کرد، خداوند کسی است که جریان شب و روز و ستارگان و خورشید و قمر را تدبیر می‌کند، همان گونه ما را هم می‌تواند تدبیر کند پس خداوند را بخوانیم.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی ادامه داد: اگر این نظام منظم در آخر پوچ شود، این باطل است و ما آسمان و زمین و آن چه که در میان است را باطل خلق نکردیم، این مضمون گاهی به صورت سالبه و گاه به صورت موجبه ذکر در آیات قرآن آمده است، تمام مکتب‌ها که حق نیستند، بالاخره این مکاتب گوناگون باید در یک روز داوری شوند که مشخص شود کدام حق و کدام باطل است.
وی با اشاره به این که آرا متزاحم باید در یک روز وضعیتش مشخض شود، خاطرنشان کرد: نحله‌ها و مکتب‌های گوناگونی وجود دارد، درباره اشخاص هم همین طور است و باید حق روزی مشخص شود، لذا سرفصل این بخش از آیات این است که قیامت بالضروره آمده است.
کسب در شب با سبک زندگی اسلامی ناسازگار است
مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به سرفصل‌هایی از سبک زندگی اسلامی ابراز کرد: شب را برای آرامش قرار دادیم، این طور نیست که انسان تا ظهر بخوابد و شب را به کاسبی به سر ببرد، روز برای کسب است و شب برای تشکیل جلسات دینی و حل مشکلات است، این سبک زندگی اسلامی است.
وی با اشاره به آیه «ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ خَالِقُ کُلِّ شَیْءٍ لَّا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَکُونَ ﴿62﴾»، گفت: آن‌ها که فهمیدند کجا می‌روند دائما می‌گویند باید سجده شکر کنیم، مشکل برخی این است که نمی‌دانند به کجا می‌روند، برخی نمی‌دانند از کجا آمدند و به کجا می‌خواهند بروند.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی گفت: شما را کجا منصرف کردند؟ کسی که از جاده منحرف شده می‌گوید من نمی‌خواستم بیایم، ببینید چه کسی شما را از راه منصرف کرده است «کَذَلِکَ یُؤْفَکُ الَّذِینَ کَانُوا بِآیَاتِ اللَّهِ یَجْحَدُونَ ﴿63﴾»، کسانى که نشانههاى خدا را انکار مىکردند این گونه از خدا رویگردان مىشوند.
کیفیت خلقت آسمان‌ها و زمین جزو علوم قرآنی است
وی با قرائت آیه «اللَّهُ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ قَرَارًا وَالسَّمَاء بِنَاء وَصَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ وَرَزَقَکُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ فَتَبَارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ ﴿64﴾»، اظهار کرد: علوم قرآنی چند بخش است، علوم قرآنی که اکنون رایج است درباره این که وحی چیست، صور مکی و صور مدنی و عناصر محوری آن چیست، فرق انزال و تنزیل و تواتر قرائات علوم قرآنی مصطلح است.
مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیات به بخش دیگر علوم قرآنی اشاره کرد و ادامه داد: اما تعریف دیگر علوم قرآن، علومی است که قرآن مطرح کرده است که یک بخش آن کیفیت خلقت آسمان‌ها و زمین است و بعد فرمود ما این‌ها را در شش مرحله خلق کردیم، می‌گوید این شمس و قمر ابتدا دخان و دود بودند و در نهایت نیز به همین صورت درمی‌آید.
وی افزود: در آیه محل بحث فرمود شما را در بهترین صورت آفرید، اکنون این 7 میلیاردی که در کره زمین وجود دارند، هیچ کدام شبیه یکدیگر نیستند، نه از نظر صورت و نه از نظر صدا شبیه یکدیگر نیستند، نه آهنگ و نه چهره آنان شبیه یکدیگر است، این یک شناسنامه طبیعی است.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی بیان کرد: در آیه محل بحث فرمود خداوند روزی‌های فراوان به شما دادند، این همه کودهای بدبو را به گل یاس می‌دهند و بوی خوش از آن بلند می‌شود، فرمود گناه یک بوی بدی دارد و توبه آن است که این کود بدبو را به صورت یاس و سیب و گلابی درمی‌آورد، کار ذات اقدس اله در این نظام این است.
وی با اشاره به آیه «هُوَ الْحَیُّ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ ﴿65﴾»، بیان کرد: این بخش رد العجز الی الصدر است، در ابتدا فرمود خداوند را بخوانید و در پایان نیز گفت که خدا را بخوانید و در میان آن تمثیل‌ها و دلایل آن را ذکر کرد، در واقع خداوند با ذکر این آیه پاراگراف درباره دعا را بسته است./914/پ201/ج