غفلت از انسانیت موجب سقوط می شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم شب گذشته در ادامه سلسله مباحث درس اخلاق که در حسینیه امام خمینی(ره)قم برگزار شد در توضیح این که چطور می شود انسان از خودش غفلت کند، اظهار داشت: فردی را که توجه آگاهانه، علم به ذات و علم به نفس نداشته باشد را غافل از خود می گویند.

وی افزود: بسیاری از اوقات این مسأله را تجربه می کنیم که توجه به کارهای مختلف موجب می شود که اصلا توجه نداشته باشیم که چه کسی هستیم؛ نه این که علم به خود نداشته باشیم بلکه آگاهی ما کم شده است و فراموش می کنیم.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به آیه«وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ»عقوبت برخی از گناهان و کج روی ها این است که انسان خودش را فراموش می کند و به دلیل این که عقوبت را خدا انجام می دهد می گوییم خدا او را از یاد خودش غافل کرد.

کسانی که خدا را فراموش کرده اند خداوند کاری می کند که خودشان را نیز فراموش کنند

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: کسانی که خدا را فراموش کردند، خدا نیز کاری می کند که خودشان را از یاد ببرند؛ بنابراین بین توجه انسان به خود و توجه او به خداوند رابطه ای وجود دارد به همین دلیل فرمودند«من عرف نفسه فقد عرف ربّه»معرفت نفس و معرفت الله تلازم دارند و متقابلا غفلت از خدا موجب غفلت از خود می شود.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با تأکید بر این که شناخت انسان بدون شناخت خدا ممکن نیست، گفت: برخی فیلسوفان غربی نیز به این مطلب اذعان دارند؛ در منابع اسلامی از جمله روایات و آثار بزرگانی همچون علامه طباطبایی نیز این مسأله تصریح شده است.

آیت الله مصباح یزدی طبیعی ترین توجهات را توجه به خود دانست و بیان داشت: این توجه مراتب دارد؛ مسلما علم خدا، علم انبیاء که از راه وحی حاصل می شود با علم ما، تفاوت دارد؛ به همین ترتیب توجه ما با توجهی که خدا و اولیائش دارند نیز فرق دارد.

برای رسیدن به کمال باید شناخت درستی از خود داشته باشیم

وی با اشاره به این که انسان به صورت فطری خود و کمال خود را دوست دارد، گفت: انسان از سقوط خود می ترسد و هیچ گاه نمی خواهد سعادتش را از دست بدهد؛ انسان زمانی می تواند راه سعادت را بپیماید که از خود و کمالی که می خواهد به آن برسد شناخت داشته باشد.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره)خاطرنشان کرد: معمولا انسان های عادی هنگامی که می خواهند به خودشان توجه داشته باشند ابتدا حقیقت و بُعد مادی خود را می بینیم و رفتارهای ما اغلب تحت تأثیر همین توجه است؛ البته انبیاء و اولیای الهی شناخت متفاوتی دارند به نحوی که حتی در شکم مادر نیز تسبیح خدا را می گویند.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری گفت: توجه ما همواره به بدن و متعلقات آن است به این صورت که اگر گرسنگی حاصل شود، حرارت یا نور افزایش پیدا کند می فهمیم که چشم، گوش و دیگر جوارح ما متأثر از آنها است؛ البته موضوع اخلاق این مباحث نیست و تنها افعال اختیاری را شامل می شود.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با بیان این که معمولا انسان با بهره مندی از سخنان بزرگان و اندیشمندان به وجود روح پی می برد، ابراز داشت: وقتی می شنویم که خداوند فرموده«نَفخْتُ فیهِ مِنْ رُوحی»و یا از دیگران می شنویم که می گویند روح از  بدن جدا شد، آنگاه به جنبه روح انسان توجه پیدا می کنیم؛ انسان سنین پایین توجهی به روح ندارد و این مسأله در مرتبه متأخری حاصل می شود.

آیت الله مصباح یزدی با اشاره به این که اندیشمندان نظریات متعددی در مورد روح دارند، گفت: برخی با استناد به«وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی»گفته اند ما نمی توانیم بفهمیم که روح چیست و تنها خدا می داند؛ شناخت روح مقدمه شناخت خدا است.

وی درخصوص علت غایی خداوند از خلق روح، اظهار داشت: اگر این مسأله را ندانیم آنگاه تنها به بدن مادی خود توجه خواهیم داشت؛ چنین فردی تنها خود از گرسنگی، سرما و گرما نگه می دارد، تلاش می کند که سلامتی و زیبایی بدنش را حفظ کند و در کل محور همه فعالیت هایش مربوط به بعد مادی و حیوانی خود است.

توجه به انسانیت و تکامل روح اولویت اول در کسب معرفت است

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم غفلت از بعد انسانی را موجب سقوط فرد دانست و گفت: اولین چیزی که باید توجه داشته باشیم انسانیت و تکامل روح است؛ همه محبتی که ما فطرتا به خود داریم و دنبال کمال نفس هستیم تنها مربوط به بدن نیست.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری افزود: البته به دلیل این که اراده الهی بر این است که روح با بدن در ارتباط باشد، باید به فکر بدن هم باشیم تا بتوانیم روح خود را رشد دهیم؛ توجه بدن اصالت ندارد.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم شناخت کامل انسان را در گرو یافتن پاسخ پرسش هایی از این قبیل«من که هستم؟کجا خواهم رفت؟چرا باید سالیان سال این مسیر را بپیمایم؟»دانست و گفت: اگر معرفت صحیحی پیدا شود توجه به خود نیز پیدا خواهیم کرد.

آیت الله مصباح یزدی با ابراز تأسف از این که درصد کمی از انسان ها در مورد بعد انسانی خود فکر می کنند، بیان داشت: کسانی که خود به خود به این مسائل توجه پیدا کنند بسیار نادر هستند؛ حضرت ابراهیم(ع)این چنین بودند که بدون این که کسی به او چیزی بگوید با خود می اندیشید که من باید خدایی داشته باشم که افولی نداشته باشد، او را بپرستم و به او عشق بورزم.

جاذبه های مادی دنیا موجب غفلت انسان می شود

وی افزود: اگر تلقینی از ناحیه پدر و مادر ما نبود، القائات اساتید نبود شاید مسائل ماورایی را نمی پذیرفتیم؛ حتی از میان انسان هایی که انبیاء الهی را دیده اند نیز عده کمی ایمان آوردند؛ برخی افراد نیز بعد از آن که نسبت به خدا، قیامت و مسائل دیگر شناخت پیدا کرده اند به شکلی زندگی می کنند که گویا هیچ اطلاعاتی در این مورد ندارند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پاسخ به این که چرا انسان دچار غفلت می شود؟گفت: جاذبه های مادی دنیا از هر سو انسان را جذب می کند و فرصتی پیدا نمی کند که به این مسائل توجه کرده و در مورد آنها فکر کند؛ خداوند می دانست که اکثریت قریب به اتفاق انسان ها در غفلت خواهند بود به همین دلیل انبیاء را فرستاد.

نماینده مجلس خبرگان رهبری با اشاره به نقشی که انبیا الهی در هدایت و سعادت بشر داشته اند، اظهار داشت: به همین دلیل هرچه نسبت به انبیاء به ویژه پیامبر اسلام(ص)خضوع کنیم و شکر این نعمت را به جا آوریم کم است؛ در ادامه پیرامون نقشی که انبیای الهی برای خارج کردن انسان از غفلت داشته اند بحث خواهیم کرد./928/پ201/ج