از درگیری اهل حدیث و معتزله اهل تسنن به وجود آمد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام رجبی، عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب پیش از ظهر امروز در نشست علمی «مؤسس شیعه پیامبر اعظم(ص) یا امام صادق(ع)؟» که در پژوهشگاه باقرالعلوم قم برگزار شد، به تبیین مذهب حقه شیعه پرداخت و گفت: وقتی بحث مؤسس شیعه مطرح می‌شود به این معنا نیست که ما در برابر اسلام شیعه را مطرح می‌کنیم.

وی ادامه داد: شیعه در مقابل اسلام نیست، ما اگر واژه شیعه را به کار می‌بریم در حقیقت این موضوع را در برابر فرق‌های دیگر جامعه اسلامی بیان می‌کنیم.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که شیعه همان حقیقت اسلام است، اظهار داشت: نمی‌شود به صورت قاطع گفت شیعه زمان ما از زمان امام صادق(ع) اهمیت بیشتری دارد، چرا که در تمام زمان‌ها مسأله شیعه به عنوان اسلام واقعی بیان شده است، امام صادق(ع) در روایتی می‌فرمایند «اگر ببینم جوانی پیرو ما است، ولی در دین خود تحقیق نمی‌کند او را تنبیه می‌کنم».

سه دهه اخیر تمام تلاش شیعه حفظ خود بود

وی افزود: در زمان امام ششم(ع) چون فرق‌ها و شبهه بیشتر بود، امام(ع) به جوانان توصیه می‌کنند که باید در این مسائل وارد شوند، البته در زمان اهل‌بیت(ع) دستگاه‌های پیشرفتی وجود نداشته است، ولی امروز با رسانه‌های مختلف به گونه‌ای مسأله شیعه شناسی مطرح می‌شود که هجمه‌های فراوان با شیوه‌های مختلف علیه اسلام حقیقی که شیعه است به وجود آمده است.

حجت‌الاسلام رجبی با اشاره به پیشرفت شیعیان در سه دهه اخیر، اظهار داشت: قبل از سه دهه گذشته تمام تلاش شیعه حفظ خود بوده است، از این‌رو بیشتر کارهای آن‌ها به صورت تقیه بوده است و اجازه بیان توانمندی شیعه در جامعه‌ای وجود نداشته است.

وی تصریح کرد: شیعیان اکنون در حال تقیه و حفظ خود نیستند، بلکه در مسیر بیان یک راه حل برای نجات جهانیان و حفظ دیگران است، اکنون در موقعیتی قرار گرفتیم که مسأله شیعه در فاز بلند بیان شده و هجمه‌ها مختلفی علیه آن صورت می‌گیرد.

چرا وهابی‌ها با شیعه مخالفت می‌کنند؟

عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به شبهه وهابیت مبنی بر این‌که شیعه از سوی صفویه، عباسیه و آل بویه تشکیل شده است، بیان داشت: وقتی وهابی‌ها در برابر اسلام حقیقی که شیعه است احساس خطر کردند این موضوعات را بیان کردند.

وی یادآور شد: غفاری نویسنده وهابی کتابی در این‌باره دارد، «شیعیان مدعی هستند که شیعه در زمان انبیا نیز بوده است»، این افراد سعی دارند از هر سوژی برای کوبیدن شیعه استفاده کنند، در حالی که هیچ یک از علمای شیعه ادعا نکرده که شیعه قبل از نبی‌اکرم(ص) وجود داشته است.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که طرح یک مسأله از سوی انبیا به معنای این نیست که این موضوع در آن زمان وجود داشته است، خاطرنشان کرد: در زمان انبیا دیگر نیز اسلام مطرح می‌شد ولی این به معنای آن نیست که در آن زمان اسلام مکتب رسمی بوده است، بلکه این مسأله نشان از یک واقعیتی دارد که در آینده رخ خواهد داد، در روایت نیز امیرمؤمنان(ع) می‌فرمایند «شیعه علی شیعه محمد(ص) است».

شیعه اسلام حقیقی است که در قرآن نیز بیان شده است

عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان این‌که هر کس به پیامبر(ص) و امیرمؤمنان(ع) اعتقاد داشته باشد شیعه است، خاطرنشان کرد: واژه شیعه بدعت نیست و در قرآن نیز آمده است، مسأله شیعه یک امر قطعی بوده که خدا به وسیله پیامبر(ص) پای ریزی کردند، اسلام حقیقی و واقعی شیعه است.

وی ادامه داد: متأسفانه حتی برخی از نویسندگان و طلاب درباره اصل شیعه تحقیق نکردند، علامه امینی، علامه حلی، شرف‌ الدین سفره پر رنگی را برای ما پهن کرده‌اند، از روزی که اسلام آشکار شد همزمان مسأله جانشینی برای نبی‌اکرم(ص) مطرح شد، چرا که دغدغه یک مصلح از آغاز نهضت این است که برای پس از خودش چه کسی را جانشین قرار دهد.

حجت‌الاسلام رجبی، بیان داشت: امام علی(ع) قبل از این‌که اسلام باشد در خدمت نبی‌اکرم(ص) بودند، پس از اسلام نیز نخستین کسی هستند که مسلمان می‌شوند، در روایت آمده که امیرمؤمنان(ع) می‌فرمایند «من هر باری که داخل می‌شدم، رسول خدا(ص) به نحوه ویژه‌ای حقایق را به من بیان می‌کردند و هر جا که پیامبر(ص) بودند من نیز بودم، خود اصحاب هم می‌دانستند که نبی‌اکرم(ص) با احدی از اصحاب این گونه تعامل ندارد، گاهی حضرت به خانه من می‌آمدند و گاهی من به منزل ایشان می‌رفتم».

شیعه مدعی مرجعیت دینی و سیاسی است

وی افزود: شیعه تأکید دارد که باید علم را از امام علی(ع) گرفت، تمام حقایق دین در اختیار اهل‌بیت(ع) است، شیعه در زمان نبی‌اکرم(ص) نیز بوده است.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این‌که شیعه مدعی مرجعیت دینی و سیاسی است، اظهار داشت: این دو از یک‌دیگر جدا نیستند، پیامبر(ص) وقتی امیرمؤمنان(ع) را برای امت محور معرفی می‌کنند، مقصود این است که مردم به این بزرگوار مراجعه کنند و دیگران نمی‌توانند با داشتن خطا برای ما مرجع باشند.

وی یادآور شد: ما مسأله بیعت را جدا از امامت می‌دانیم، امام علی(ع) می‌فرماید «من اگر بیعت نمی‌کردم اسلام با ثلمه‌ای عجیب روبرو می‌شد، از این‌رو بیعت را پذیرفتم»، بن عصیل می‌گوید امیرمؤمنان(ع) می‌فرمایند «خلفای سه گانه هیچ کسی را به اندازه من برای حکومت شایسته نمی‌دانستند».

ادعا برخی از اهل سنت درباره شیعه

عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان این‌که مسأله ولایت از سوی پیامبر(ص) پایه‌گذاری شده است، گفت: وهابی‌ها سعی دارند که حدیث غدیر را به حدیث یمن ربط دهند، بیش از سی روایت در منابع سنی‌ آمده که واژه شیعه را به امیرمؤمنان(ع) و پیروان ایشان بیان شده است، بن حجر حیثمی سنی در کتاب «الاسوابق» می‌گوید «مقصد از شیعه در روایت ما هستیم».

وی ادامه داد: لفظ شیعه و اعتقاد به ولایت امیرمؤمنان(ع) متن و روح پیام پیامبر(ص) بوده است، معنا ندارد که بگویم شیعه در زمان پس از نبی‌اکرم(ص) به وجود آمده است، در زمان رسول‌الله(ص) پایه‌های شیعه ریخته شده است.

حجت‌الاسلام رجبی با بیان این‌که امام صادق(ع) تبیین کننده شیعه بودند نه بنیان‌گذار، خاطرنشان کرد: امام صادق(ع) پایه‌های فقهی را بیان و تبیین کردند، در زمان امام ششم(ع) بود که زمینه برای بیان خلوت‌ها و سرهای پیامبر(ص) با امیرمؤمنان(ع) باز شد.

دیدگاه امام راحل درباره بنیان‌گذار تشیع

وی افزود: استفاده از تعبیر بنیانگذار شیعه برای امام ششم(ع) کار درستی نیست، امام راحل در وصیت نامه خویش می‌فرمایند «ما مفتخریم پیرو مذهبی هستیم که رسول خدا(ص) مؤسس آن به امر خدا بودند و امیرمؤمنان(ع) این بنده رها شده از تمام قیود مأمور رها کردن بشر از تمام قفل‌ها و بردگی‌ها هستند، مفتخریم که باقر العلوم بالاترین شخصیت اسلامی هستند و کسی جز خدا، رسول(ص) و ائمه(ع) مقام ایشان را درک نکرده و نمی‌کند، ما مفتخریم که مذهب ما جعفری است»، نگاه امام خمینی(ره) این است که مؤسس پیامبر(ص) هستند نه امام ششم(ع).

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این‌که واژه سنی اهل سنت به هیچ وجه در زمان پیامبر(ص) مطرح نبوده است، گفت: در هیچ روایتی هم این موضوع وجود ندارد، اگر بود می‌آورند،‌ اعتقاد به مسأله خلافت نیز نبوده است، در حالی که پایه فکر شیعه که امامت و ولایت است در زمان پیامبر(ص) وجود داشته است.

اهل‌سنت از قرن سوم به بعد به وجود آمدند

وی تأکید کرد: نام اهل‌سنت به عنوان یک مذهب، با اعتقاد به خلافت در زمان پیامبر(ص) نیست، اگر هست بیاورند، مذهب حنفی، شافعی، مالکی و دیگر مذاهب اهل سنت از قرن سوم به بعد به وجود آمده است، شما که به ما اشکال می‌کنید ما جواب شما را می‌دهیم، شما بگوید مذهب‌تان در زمان نبی‌اکرم(ص) بوده است؟ اگر بوده بیاورید،‌ ابوحنیفه و مالک در قرن دوم، ماتریدیه، حنبل، مالک، اشعری در قرن سوم به وجود آمده است و این از کدام سنت پیامبر(ص) است؟.

حجت‌الاسلام رجبی مستند بودن شیعه را از جمله آموزه‌های شیعه دانست و تصریح کرد: شیعه مستند است، ولی مذاهب دیگر این مستند را ندارند،‌ بهترین دلیل حدیث ثقلین است که مستند مذهب شیعه است، ما در بحث مذاهب دیگر اشکال نقضی را می‌توانیم داشته باشیم.

وی یادآور شد: حتی گروهی بودند که برای قتل پیامبر(ص) برنامه داشتند، این‌ها بدوا به وجود نیامده و در زمان رسول‌الله(ص) وجود داشته‌اند، امام علی(ع) در خطبه شقشقیه می‌فرمایند «عمر بن خطاب تلاش کرد تا اولی خلیفه شود و زمینه ساز خلافت خودش شود»، در تاریخ طبری آمده «وقتی اعلام شد نبی‌اکرم(ص) از دنیا رفتند، خلیفه دوم گفت که محمد بن عبدالله(ص) از دنیا نرفته است، مگر پیامبر(ص) از عیسی کمتر است که او نزد خدا زنده برود ولی رسول‌الله(ص) مرده برود».

اهل سنت در زمان پیامبر تنها یک جریان سیاسی بودند

عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، خاطرنشان کرد: مرحوم علامه امینی می‌گوید «پشت این الفاظ طرحی بوده است، خلیفه دوم این موضوع را مطرح کرد تا مردم تنها با خلیفه نخست بیعت کرده و تا برگشت او از مسافرت با دیگری بیعت نکنند».

وی تصریح کرد: یک وقتی است بیان می‌شود که اهل سنت مذهب هستند، ولی یک وقت دیگر است که گفته می‌شود این‌ها مذهب نبودند بلکه جریانی بودند که می‌خواستند خلافت را به دست بگیرند، حق است که در آن زمان مسأله اهل‌سنت نبود و هیچ کدام این موضوع را مطرح نکردند بلکه جریان سیاسی مطرح بوده است.

اهل سنت از چه زمانی مطرح شدند؟

استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که واژه اهل سنت از اواخر قرن دوم به وجود آمده است، گفت: درگیری میان معتزله و اهل حدیث سبب به وجود آمدن این واژه شد، اهل حدیث می‌گفتند ما پیرو سنت پیامبر(ص) هستیم که باید به قرآن عمل کنیم،‌ عقل سبب بدعت می‌شود و هر کس عقل را بگیرد اهل بدعت است،‌ از این‌رو معتزله را اهل بدعت می‌دانستند و واژه اهل سنت از آن زمان مطرح شده است.

وی ادامه داد: از درگیر دو فرقه اهل حدیث و معتزله به وجود آمدند که هر دو اعتقاد به خلافت داشتند، اختلاف در شیوه بود وگرنه خلافت را همه قبول داشتند، از این‌رو اهل حدیث خود را اهل سنت نامیدند و معتزله را اهل بدعت دانستند، پس از نابودی معتزله اهل سنت در برابر شیعه قرار گرفت، یعنی از قرن سوم به بعد واژه اهل سنت در برابر شیعه قرار گرفت.

حجت‌الاسلام رجبی، تأکید کرد: اکنون نیز ابن تیمیه، وهابی‌ها و سلفی‌ها می‌گویند ما اهل سنت هستیم، از این‌رو اشاعره، ماتردیه، چهار مذهب اهل سنت را اهل بدعت می‌دانند، در عربستان کتابی به نام «بدعت تعصب» می‌نویسند، در این کتاب شیعه را اهل بدعت ذکر نمی‌کنند ولی می‌گویند چهار مذهب اهل بدعت هستند، می‌گویند خود چهار مذهب بدعت هستند و چرا ما باید از این اهل بدعت پیروی کنیم، وهابی‌ها قائل به تقلید از زنده هستند و اجتهاد را در هر زمانی شرط می‌دانند.

از درگیری اهل حدیث و معتزله اهل تسنن به وجود آمدند

وی افزود: امروز خودشان با یک‌دیگر درگیر هستند،‌ کتاب‌های سلفی و وهابیت اهل سنت را اهل بدعت می‌دانند، ولی در دهه اخیر که مسأله شیعه هراسی در میانشان مطرح شده است و توطئه می‌کنند می‌گویند قدمای ما همه سلفی بودند، از این‌رو تنها کسی که جدا از سلفیت است شیعه است، وقتی جریان کوبیدن حق باشد این موضوعات را مطرح می‌کنند.

عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب،‌ اظهار داشت: در زمینه مذاهب آن‌ها برنامه‌ها و جریانات بوده است که تا قرن دوم تنها به عنوان جریان سیاسی مطرح می‌شده است، شیعه از زمان سفر اشعریون به قم در ایران رشده کرده است، نه این‌که از زمان صفویه در کشور به وجود آمده باشد.

وی یادآور شد: البته شیعه در طول تاریخ تحول داشته است و این تحول به معنای حذف گذشته نبوده است، حال سؤال این است که آیا وهابی‌ها و سلفی‌ها این دوران با دوران بن تیمیه یکی هستند؟ تحول یک سیر طبیعی است، صفویه و آل بویه نیز زمینه را برای مطرح کردن عقاید شیعه ایجاد کردند، حتی امروز نیز آمریکا از فکر شیعه می‌ترسد ولی به معنی این نیست که شیعه جدید شده است.

حجت‌الاسلام رجبی در پایان، گفت: کل حکومت‌ها و خلفا طرفدار شما بودند، در زمان کنونی نیز تحت تأثیر خلفا قرار گرفته و حاضر نیستید در برابر خلفا قیام کنید و می‌گوید اطلاعت از آن‌ها واجب است، حالا به ما اشکال می‌کنید که شیعه دین مجلسی است؟! این‌ها مغالطه است./993/ ز503/ع