در نشستی علمی؛
نقش تطابق عوالم در معرفت شناسی صدرا بررسی شد
خبرگزاری رسا ـ نشست علمی نقش تطابق عوالم در معرفت شناسی صدرا از سوی انجمن علمی معرفت‌شناسی حوزه علمیه قم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست علمی نقش تطابق عوالم در معرفت‌شناسی صدرا، عصر چهارشنبه 25 اردیبهشت‌ماه در راستای طرح و بسط نظریات و دیدگاه معرفت‌شناسی در حوزه علمیه قم و با تأکید بر مبانی فلسفه اسلامی از سوی انجمن علمی معرفت‌شناسی برگزار شد که طی آن حجت‌الاسلام سیداحمد غفاری از پژوهشگران حوزوی به ارائه نظریه خود در این‌باره پرداخت.
حجت‌الاسلام سید احمد غفاری در ابتدای سخنان خود، تنوع دیدگاه مکاتب حکمی را در کتاب‌های معرفت‌شناسی مورد اشاره قرار داد و بحث خود را این‌گونه آغاز کرد: در این نظریه می‌خواهیم ببینیم دیدگاه حکیمان مشاء در مبحث مطابقت صورت ذهنی و خارج و اشراقی‌ها براساس سلوک فلسفی به چه نتیجه‌ای رسیده‌اند و در نهایت صدرا براساس ساختمان فلسفی خود چه دیدگاهی ارائه می‌کند.
وی با بیان اینکه کتاب‌های معرفت‌شناسی به طور واحد دیدگاه صدرا را در بحث مطابقت صورت ذهنی و خارج همان دیدگاه مشاء معرفی می‌کنند، گفت: دیدگاه مشاء در بحث مطابقت به نظریه وجوه ذهنی معروف شده است که در این نشست به طور کامل آن را توضیح می‌دهیم و نشان خواهیم داد که صدرا براساس ساختار فلسفی خود نمی‌تواند پذیرای این نظریه باشد.
این پژوهشگر حوزوی در ادامه دیدگاه صدرا را درباره اقسام ادراک حصولی در هفت گام اقسام عالم و تطبیق امر حقیقت و بر حقیقت، تبیین وجود خاص و وجود جمعی ماهیت، تبیین نظریه تطابق عوالم، تبیین نظریه وجود ذهنی و نقد نظریه وجود ذهنی بررسی کرد و با بیان اینکه مقصد این گام‌ها تبیین نحوه مطابقت صورت ذهنی با خارج از دیدگاه صدرا است، افزود: نشانه‌های واضحی بر نپذیرفتن این نظریه در حکمت صدرا وجود دارد و دیدگاه جایگزین باید در این جلسه ارائه شود.
وی با بیان اینکه نظریـه تطابقِ عوالم بیان کننده این ایده است که اگر موجودی در مرتبه‌ای موجود باشد، از آنجا که مرتبـه وجودی و تشکیکیِ مقدّم بر او، باید کمالی بیش از او داشته باشد، پس مرتبـه بالاتر، وجودِ جمعی مرتبـه پایین‌تر خواهد بود، ابراز کرد: عاملِ حکایت و نشان‌گریِ صورتِ ذهنی از شیءِ خارجی، این‌همانیِ وجودی و تطابقِ وجودیِ موجودِ برترِ مثالی نسبت به موجودِ مادّی است.
حجت‌الاسلام غفاری گفت: بر اساسِ اصالت وجود و نظریّـه تشکیک وجود، نمی‌توان سخن از مناط بودن و منشأ بودنِ عینیتِ ماهوی در کاشفیت کرد؛ پس در هر صورت، این‌همانیِ وجودیِ وجودِ جمعی و وجودِ خاصِّ ماهیت، منشأِ علم می‌باشد.
وی با بیان اینکه صدرا برای وجود، سه عالَم و سه مرتبه «عالَمِ مادّه» و «عالَمِ میانه یا مثال» و «عالَمِ عقل» را معرفی می‌کند، تصریح کرد: ملّاصدرا بر صدوری بودنِ رابطـه نفس و صورت ذهنیِ حسّی و خیالی اصرار می‌ورزد، اما معتقد است نفس، مشاهده و علم حضوری به وجودِ عقلی دارد و همین مشاهده، عبارت از ادراک عقلی است.
این پژوهشگر حوزوی به تبیین حمل حقیقت و رقیقت پرداخت و گفت: حملِ حقیقت و رقیقت به حملی اطلاق می‌شود که در آن، سخن از عینیّتِ دو موجود است که در اصلِ موجودیّت، اشتراک دارند و لیکن، در بهره‌مندی از وجود، متفاوت بوده و از این‌رو اختلاف به کمال و نقص دارند که صدرا در برخی از عباراتِ خویش، سخنی درباره دو‌گونه تحقّق برای ماهیت می‌کند.
وی افزود: از نگاه صدرا گاهی مصداق، بگونه‌ای است که کاملاً یعنی هم به لحاظ کمالات و هم به لحاظِ محدودیات و نقصان‌ها، تابعِ ماهیت است؛ صدرا به چنین مصداقی، تعبیر به «فرد، وجودِ بالفعل و وجودِ تفصیلی و وجودِ خاصّ» می‌کند.
حجت‌الاسلام غفاری ادامه داد: صدرا در قبالِ این نحوه از وجود، به مصداقی دلالت می‌کند که دارای کمالاتِ وجودی آن ماهیت است، لیکن محدود به حدودِ آن ماهیت نیست،با وجود این، وجودِ جمعی اطلاق می‌شود.
وی با بیان اینکه نظریـه وجودِ جمعی، قرائتِ دقیق‌تر و جامع‌تری نسبت به نظریـه مثال‌های افلاطونی است، توضیح داد: نظریـه مُثُلِ افلاطون، صرفاً متمرکز بر یافتنِ فردِ عقلی برای انواعِ جسمانی است؛ فارغ از چالشِ تشکیک در ماهیت، این نظریه در تبیینِ افرادِ مثالی به معنی افرادِ برزخی و یا فردِ الهی برای انواعِ جسمانی، قاصر است./920/پ202/ی
ارسال نظرات