مراحل شکل‌گیری آزادی در تاریخ معاصر ایران بررسی شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز، مناظره علی شکوهی و حجت الاسلام احمد رهدار با موضوع «مردم سالاری دینی، مبانی نظری و میزان تحقق آن در تجربه جمهوری اسلامی» با حضور دانشجویان در دانشگاه تبریز برگزار شد.

حجت الاسلام احمد رهدار، مدیر مؤسسه فتوح اندیشه قم با شروع سخنان خود به تشریح نظام حکومتی و مدل «آزادی» در دوران قاجار، صفویه و جمهوری اسلامی ایران پرداخت و ابراز داشت: صورت مردمان بازتاب سیرت حاکمان است و اگر حاکمان نیک سیرت باشند، مردم نیز به طبع آنان نیک رفتار خواهند شد.

وی به بررسی سه مرحله شکل گیری آزادی در تاریخ معاصر کشورمان پرداخت و آزادی به وجود آمده در دوره صفویه را ناشی از تشکیل دولت با ثبات شیعی و محدود به آزادی در نظام سیاسی دانست و با اشاره به وجود جور و ظلم به مردم در این دوره خاطرنشان کرد: صفویه با براندازی نظام خلافت ساختگی، نظام سیاسی نوین را شکل داد که علی رغم پادشاهی بودن بر اساس آموزه های شیعی بود.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی مرحله دوم بسط جریان تشیع در تاریخ معاصر را آزادی رهبران و نخبگان سیاسی مذهبی در دوره قاجار دانست و عدم نیاز علما و نخبگان به دربار و نهادهای قدرت برای ایجاد نهضت های مردمی را تایید کننده این ادعا عنوان کرد.

وی سومین مرحله آزادی را آزادی های مردمی به وجود آمده بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ارزیابی کرده و خاطرنشان کرد تنها در این دوره آزادی واقعی مردمی شکل گرفته است.

حجت الاسلام رهدار، آزادی و آزاداندیشی مردم را ناشی از آزادی و عدم وابستگی رهبران اجتماع دانست و ادامه داد: مردم اگر مانند آهن ربا در مدار امامت قرار گیرند از جنس امام خواهند شد. وی در پاسخ به سؤالی از دانشجویان که تفکر غربی، دموکراسی را برای جلوگیری از هرج و مرج تجویز می کند.

وی گفت: حاکمیت اقلیت هم می تواند از هرج و مرج جلوگیری کند، تفاوت های مردم سالاری دینی و دموکراسی از جهات مختلف قابل بررسی است، امروز در ترجمه سخنان رهبر انقلاب، مردم سالاری به پیپل کراسی ترجمه می شود.

همچنین علی شکوهی با تعریف دموکراسی و سابقه تشکیل، مبنای فکری و اجرای آن به لزوم «آزادی» برای نقد حاکمان تاکید کرد و به تبیین جامعه دینی و نظام دموکراتیک پرداخت و با اشاره به پیشینه بحث دموکراسی در جهان و اشکالات وارد شده به تعاریف ارائه شده گفت: به دلیل ابهامات موجود در خصوص مفهوم دموکراسی و نیز اختلافات فراوان بین نسخه های اجرای شده دموکراسی در جهان به جای تعریف ثبوتی باید به تعریف سلبی از این مفهوم بپردازیم.

وی ادامه داد: وجود قانون فراتر از حاکمان که بتوان با آن قانون حاکمان را ارزیابی کرد، از مهم ترین ملزومات دموکراسی است. البته وجود سیستم انتخاب کردن، انتخاب شدن و به وجود آمدن چرخش نیروها در قدرت و نیز به رسمیت شناخته شدن حق مخالف ولو در اقلیت دیگر نیازهای رسیدن به دموکراسی است.

شکوهی وجود آزادی نسبی برای نقد حاکمان و استقرار نظام قضایی مستقل از صاحبان قدرت را دیگر پارامترهای یک نظام دموکراتیک ارزیابی کرد و خاطرنشان کرد: این مفاهیم به معنای قبول داشتن لیبرالیسم نیست و می توان دموکراسی را به عنوان یک قالب برای هر نظام سیاسی مطرح کرد.

همچنین حجت الاسلام رهدار در پاسخ به شکوهی در مورد اختلافات موجود بین مفاهیم مردم سالاری و دموکراسی توضیح داد و سمفونی نواخته شده توسط مردم ایران را متفاوت با غرب توصیف کرد و در رد ادعای شکوهی در خصوص تجربه بشری در رسیدن به دموکراسی پرداخت و گفت: کشورهایی مانند چین و هند غیر دموکراتیک هستند، در کشورهایی هم که ادعای دموکراسی دارند معمولا حکومت ها با جنگ و خونریزی به قدرت رسیده اند.

بنابر این گزارش، در ادامه مناظره که به همت دفتر نهاد رهبری دانشگاه تبریز برگزار شده بود، طرفین مناظره دیدگاه ها و نظرات خود را درخصوص نحوه و روش جمهوری اسلامی در مواجهه و اجرای مردم سالاری دینی پرداخته و سخنان یکدیگر را مورد نقد و کنکاش قرار دادند.

گفتنی است، در این برنامه که با استقبال پرشور دانشجویان و فعالان فرهنگی و سیاسی دانشگاه تبریز همراه بود، طرفین مناظره به سؤالات کتبی حاضران پاسخ گفته و چند تن از دانشجویان نیز به طرح نظرات خود پرداختند./935/پ202/س