در مدیریت جامعه معیارهای قرآنی فدای دعواهای سیاسی نشود
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از ایکنا، حجت‌الاسلام علی شفیعی عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در مورد شایسته سالاری گفت: تعریف لغوی شایسته سالاری به معنی داشتن توانایی، مهارت، دانش، لیاقت و صلاحیت کار مورد نظر است، «مایکل یانگ» جامعه شناس بریتانیایی اولین شخصی بود که مفهوم شایسته‌سالاری را استفاده کرد و از نظر او شایسته‌سالاری سیستمی است که نقش‌های اجتماعی را به افراد بر اساس توانایی آنها بدون لحاظ هر مسأله دیگری مانند نژاد، ثروت، طبقه اجتماعی و اصل و نسب واگذار می‌کند.
وی افزود: بر اساس این تعریف شایسته سالاری چند ویژگی دارد که اولین ویژگی آن فرادینی بودن این مفهوم است و در واقع دغدغه شایسته‌سالاری دغدغه دینی صرف نیست؛ مانند مفهوم عدل که ریشه‌ای غیر دینی دارد دین این مفاهیم را تأیید و تشویق کرده و بعد از آن یک سری قیودی به آن اضافه می‌کند.
حجت الاسلام شفیعی ویژگی دوم شایسته‌سالاری را نسبی بودن این مفهوم دانست و تأکید کرد: نمی‌توان از این مفهوم یک تعریف مطلق ارائه کرد؛ بلکه یک سری قدر مشترک‌هایی دارد و وقتی در یک حوزه خاص مانند شایسته‌سالاری در مدیریت فرهنگی یا شایسته سالاری در مدیریت اجتماعی می‌آید به نسبت آن حوزه تعریف آن متفاوت می‌شود.
معاونت امور اجرایی دانشنامه امام خمینی(ره) گستردگی بحث شایسته‌سالاری را ویژگی سوم این مفهوم خواند و اشاره کرد: مفهوم شایسته سالاری مفهوم عامی است و قلمرو آن بسیاری از حوزه‌ها را پوشش می‌دهد و فقط مخصوص مدیریت کلان نیست؛ بلکه مدیریت خرد را هم در بر می‌گیرد.
حجت الاسلام شفیعی ادامه داد: در آیه 23 سوره نساء «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء» خداوند معیار مدیریت در خانواده را شایسته‌سالاری بیان کرده است، منتها مصداق مدیریت شایسته در زمان نزول این آیه مردان جامعه بودند؛ لذا مصادیق در اعصار مختلف بر این اساس قابل تعویض هستند.
وی با بیان اینکه مفهوم شایسته سالاری را دین نیاورده است تصریح کرد: همان مفهومی که مورد پذیرش جامعه است را دین قبول کرده است و همچنین برخی از مصادیقی شایسته‌سالاری را مطرح کرده است که پاره‌ای از آنها متعلق به عصر نزول است و برخی همچنان کاربرد دارند.
حجت الاسلام شفیعی به آیه 58 سوره نساء «إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا» اشاره کرد و گفت: از فعل « یَأْمُرُ» وجوب فهمیده می‌شود و بنا بر استناد روایات بسیار و قریب به اتفاق مفسران مراد از «الأَمَانَاتِ»، «الأمامَت» یعنی رهبری جامعه است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: با توجه به اینکه این آیه جزء محکمات قرآنی است، نکته مهم در این آیه این است که خداوند در این آیه نگفته است رهبری جامعه (الامانات) را به متقین و مؤمنین بدهید، بلکه امر به واگذاری آن به اهلش یعنی کسی که شایسته آن است کرده است.
حجت الاسلام شفیعی با تأکید بر اینکه شایسته‌سالاری قطعا به معنی دین‌سالاری نیست اظهار کرد: جایگاه اعتقاد و دین در شایسته سالاری و مدیریت اجتماعی اگر قبول کنیم که جایگاهی دارد، از آخرین مؤلفه‌ها و معیارهای فرد شایسته است و نمی‌توان به صرف متدین و متقی بودن فردی، منصب و جایگاه مهمی در مدیریت جامعه به او سپرد.
این استاد حوزه و دانشگاه به آیه 105 انبیاء«وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ» اشاره کرد و گفت: این آیه جزء متشابهات است و مراد از صالحون همان «اهلها» در آیه 58 نساء یعنی فرد شایسته است نه فرد متدین و متقی، لذا مفهوم آیه بیانگر این است که مدیریت جامعه(أَنَّ الْأَرْضَ) به افراد شایسته(عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ) می‌رسد.
حجت الاسلام شفیعی به داستان حضرت ابراهیم در آیات 124 سوره بقره اشاره کرد و گفت: «لاَ یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ» مراد از عهد امامت و مدیریت جامعه است که خداوند می‌فرماید رهبری جامعه از جانب من به انسانهای ظالم داده نمی‌شود؛ در اینجا نکته‌ای نهفته است و آن هم با توجه به روایت «الملک یبقی مع الکفر و لا یبقی مع الظلم» باید تأکید کرد که شایسته‌سالاری که امری فرا دینی است در مدیریت فرد کافر اما شایسته برای مدیریت قابل تصور و تحقق است اما در مدیریت ظالمانه که یعنی واگذاری مدیریت جامعه به افراد غیر شایسته است دوام پیدا نمی‌کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به عهدنامه مالک اشتر که امام علی(ع) در نهج‌البلاغه آورده است: امام به مالک می‌فرماید که ای مالک در استخدام همکاران و والیان هیچ شفاعتی مگر شفاعت کفایت و امانت را قبول کن. مراد امیرالمؤمنین(ع) از کفایت، شایستگی ولیاقت فرد و مراد از امانت، امین بودن و صادق بودن فرد است که با چینش بسیار زیبایی امام علی(ع) شایسته‌سالاری را شفیع برای مدیریت کرده است.
حجت الاسلام شفیعی به روایت «مَن أحسَنَ الکِفایَة إستَحَق الوِلایَة» اشاره کرد و تأکید کرد: با توجه به این روایت کسی که کفایت و شایستگی داشته باشد مستحق مدیریت در جامعه است.
معاونت امور اجرایی دانشنامه امام خمینی(ره) در پایان تأکید کرد: ما اگر این مفاهیم پربار و صریح قرآن و روایات را فدای دعواهای سیاسی نمی‌کردیم و اگر معیار ما این مفاهیم بود وضع ما در تمامی ابعاد امور جامعه بهتر بود؛ چرا که در هر امری نتیجه‌گیری متناسب با هزینه کردن در راستای هدف است که بهترین نحو نتیجه‌گیری را با مدیریت شایسته سالارانه میتوان بدست آورد. /907/ د103/ن