پاسخ حجت‌الاسلام فلاح‌زاده درباره میزان فطریه، احکام و کفاره امسال
حجت‌الاسلام محمدحسین فلاح‌زاده، مسؤول ستاد ترویج احکام در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا با طرح سؤالاتی درباره میزان فطریه و احکام آن با بیان این‌که پرداخت زکات فطره بر چه کسانی واجب است، چه وقت باید پرداخت شود، چه چیزی باید پرداخت شود، چه مقدار باید پرداخته شود، به چه کسانی باید پرداخت شود و مصرف زکات فطره کدام است، گفت: احکام زکات فطره در پاسخ به این سؤال‌ها، بیان می‌شود.
وی در ابتدا با تبریک فرا رسیدن عید سعید فطر با اشاره به روایتی از امام صادق(ع) گفت: همچنان‌که صلوات بر پیامبر اکرم(ص) متمم و مکمل نماز است، پرداختن زکات فطره هم مکمل و متمم روزه است، با این تفاوت که صلوات جزو نماز است، اما زکات فطره جزو نماز نیست و یک واجب مستقل است.
حجت‌الاسلام فلاح‌زاده با اشاره به شرایط پرداخت زکات فطره اظهار داشت: پرداخت زکات فطره بر کسانی که در شب عید فطر، مکلف باشند، فقیر و نانخور دیگران نباشند، واجب می‌شود که باید زکات فطره خود و افراد تحت تکفل خود را بپردازند، چه افراد واجب‌النفقه باشند و چه واجب النفقه نباشند.
وی با بیان این‌که بسیاری از فقها نظرشان این است که مهمان یک شبه نانخور به حساب نمی‌آید، گفت: زکات فطره مهمانی که مدتی به مهمانی آمده و تا غروب آخرین روز ماه رمضان مانده و یا این‌که شب عید آمده و مدتی هم می‌ماند باید پرداخت شود، اما برخی فقها بین دو صورت فرقی نمی‌گذارند و می‌فرمایند اگر به دعوت صاحبخانه قبل از غروب آفتاب وارد شد، میزبان باید زکات فطره‌اش را بپردازد.
مسؤول ستاد ترویج احکام تصریح کرد: زکات فطره کسانی که در شب و روز عید فطر در یگان‌ها، پادگان‌ها، بیمارستان‌ها و ادارات به سر می‌برند، مشغول به کارند و آنجا افطار می‌کنند، بر بیت‌المال و یا محل کارشان نیست، بلکه باید زکات فطره خود را بپردازند یا کسی که خرج آنها را می‌دهد، زکات فطره را پرداخت کند.
وی با بیان این‌که وقت زکات فطره تا ظهر روز عید فطر است و بسیاری از فقها فرموده‌اند بنابر احتیاط، پیش از خواندن نماز عید، زکات فطره پرداخت شود، گفت: مؤمنان سعی کنند از وقت مشخص شده برای پرداخت زکات فطره تأخیر نشود، حتماً زکات فطره را در آن زمان بپردازند و اگر هم پرداخت در آن زمان امکان ندارد، حداقل کنار بگذارند.
حجت‌الاسلام فلاح‌زاده از گندم، آرد، نان، برنج، خرما و امثال آن به عنوان نوع زکات فطره نام برد و با بیان این‌که پرداخت قیمت موارد یاد شده هم اشکالی ندارد، ابراز داشت: احتیاط مستحب آن است که افراد برای پرداخت زکات فطره، قوت غالب خود را حساب کنند، یعنی اگر در زندگی‌شان بیشتر برنج می‌خورند، سه کیلو برنج برای هر فردی محاسبه کنند و بپردازند.
وی با اشاره به این‌که مبلغ کمتری که به عنوان سه کیلو گندم اعلام شده برابر 1500 تومان برای یک نفر است و خوب است اگر فردی بر سر سفره‌اش بیشتر برنج مصرف کرده، فقرا را هم به برنج مهمان کند، نه به نان خالی و گندم، گفت: مقدار زکات فطره باید برای هر نفر به میزان سه کیلو برابر یک ساع پرداخت شود. بنابراین یک خانواده پنج نفره باید 15 کیلو از موارد گفته شده یا مبلغ آن را برای زکات فطره مشخص کرده و بپردازند.
مسؤول ستاد ترویج احکام با بیان این‌که مصرف زکات فطره همان مصارف هشتگانه اعم از فقرا، مساکین، راه ماندگان، بدهکاران، فی سبیل الله، فی الرقاب، غارمین و مولفه قلوبهم، است، خاطرنشان کرد: بسیاری از فقها بر حسب احتیاط فرموده‌اند که زکات فطره به فقیر مؤمن پرداخت شود، که خوب است مؤمنان به این احتیاط عمل کنند.
وی یادآور شد: زکات فطره تنها بر کسانی که روزه گرفته‌اند واجب نیست بلکه بر کسانی که روزه نگرفته‌اند چه با عذر و چه بدون عذر، یک واجب مستقل است که اگر دارای شرایطی که گفته شد، بودند باید زکات فطره خود را به عنوان وظیفه شرعی بپردازند.
حجت‌الاسلام فلاح‌زاده در بیان آداب شب و روز عید فطر اظهار داشت: شب و روز عید فطر مستحبات و آداب بسیار زیادی دارد که در کتاب‌های دعا آمده و از جمله می‌توان به نماز پرشکوه عید سعید فطر اشاره کرد که انشاءالله کسانی که توانایی دارند شرکت خواهند کرد و از صواب آن بهره‌مند خواهند شد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این‌که بسیاری از مؤمنان به ویژه بیماران، معذورین و کهنسالان که نتوانستند روزه بگیرند نسبت به کفاره روزه سؤال می‌کنند، گفت: اگر فردی روزه نگرفت و عذر داشت، در صورتی که پس از ماه رمضان عذرش برطرف شود، باید قضای روزه را به جا بیاورد و کفاره‌ای ندارد. مگر در برخی موارد مانند خانم باردار و یا شیرده که عده‌ای از فقها احتیاط دارند و فرموده‌اند افزون بر قضای روزه، یک مد طعام هم باید به فقیر بپردازد.
استاد حوزه علمیه قم با بیان این‌که اگر فردی توانایی قضای روزه را نداشت، یک مد طعام برابر با 750 گرم طعام به فقیر بدهد یا برای هر روز، فقیر را به یک وعده غذا مهمان کند، با اشاره به این‌که بین زکات فطره و کفاره فرق اساسی است، افزود: می‌توان به عنوان زکات فطره، مبلغ آن را پرداخت کرد، اما هیچ پولی نمی‌توان به عنوان کفاره پرداخت و حتماً باید طعام باشد.
وی از گندم، جو، آرد، نان و چیزهایی که جایگزین نان می‌شود مثل برنج و ماکارونی به عنوان موارد پرداخت کفاره نام برد و ادامه داد: گوشت، لباس و امثال این‌‌ها برای پرداخت کفاره کفایت نمی‌کند. البته مؤمنان به سبب دشواری، می‌توانند قیمت کفاره را محاسبه کرده و به مراکزی که مورد اطمینان است یا دفاتر آقایان و حتی فردی که مورد اطمینان است و پول را تبدیل به طعام می‌کند، بپردازند تا تبدیل به طعام شده و به فقیر بدهند.
حجت‌الاسلام فلاح‌زاده با بیان این‌که حتماً باید قید شود که مبلغ فوق کفاره است و مراکز نام برده هم موظفند این پول را به طعام تبدیل کنند، گفت: قیمت یک مد را معمولاً پانصد تومان محاسبه کرده‌اند، از این‌رو 500 تومان به مراکز مورد اطمینان پرداخت شود.
وی با اشاره به کفاره افطار عمدی، پرداخت آن را به صورت شصت برابر کفاره غیرعمد عنوان کرد و با بیان این‌که در کفاره عمد شصت ضربدر 500 تومان محاسبه می‌شود و حتماً هم باید قید شود کفاره افطار عمدی و حتماً هم باید به شصت فقیر داده شود، گفت: هر کدام از مبالغ را در پاکت جداگانه‌ای گذاشته و برای کفاره غیرعمد قید کنند کفاره عذری که همان یک مد است و برای کفاره عمد قید شود کفاره عمدی که شصت‌تایی است.
مسؤول ترویج ستاد احکام در پایان با بیان این‌که زکات غیرسادات بر سادات حرام است، تصریح کرد: افرادی که خودشان سید نیستند، زکات فطره را نمی‌توانند به سادات بپردازند و کسانی هم که سید هستند از غیرسید نمی‌توانند زکات فطره دریافت کنند، اما سادات می‌توانند زکات فطره خود را به سادات فقیر بپردازند. /920/ت301/ج