قدیمی‌ها نبض مخاطب را در دست گرفتند

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، پدیده پخش سریال‌های قدیمی تلویزیون در سال‌های اخیر و پرمخاطب شدن آنها، سبب شده تا نتایج قابل تاملی از آن برداشت و درک شود. به شکلی که برخی از نتایج نظرسنجی‌ها نشان از آن دارد که آثار نمایشی دهه‌های گذشته، هنوز می‌تواند نه تنها باکس سیما که حتی باکس سرگرمی خانواده ایرانی را نیز پر کند. مرکز تحلیل اجتماعی متا در جدیدترین نظرسنجی خود به تحلیل مصرف تلویزیون در آبان ماه ۱۴۰۴ پرداخته و نتایجی از استقبال 1300 نفر از مخاطبان بالای ۱۸ سال نسبت به بازپخش سریال «یوسف پیامبر(ع)» ارائه داده است.

در این نظرسنجی یوسف پیامبر با ۵۳ درصد مخاطب، یکی از پرمخاطب‌ترین سریال‌های ۱۴۰۴ لقب گرفته است که بیشترین طیف مخاطب آن در رده سنی ۱۸ تا ۲۵ سال قرار گرفته بودند. در کنار آن ۱۵ درصد از کسانی که اعلام کرده بودند تلویزیون نمی‌بینند مخاطب این سریال بوده، ۳۳ درصد از مخاطبان ماهواره به تماشای این اثر نشستند و ۵۵ درصد از مخاطبان نمایش خانگی نیز از بازپخش آن استقبال کردند.

پیش از این نیز بر طبق نظرسنجی‌های دیگری، بازپخش سریال‌های قدیمی تلویزیون به ‌ویژه از شبکه آی‌فیلم که مرجع پخش آن است، سبب شد تا درصد مخاطبان آنها از سریال‌های جدید سیما پیشی بگیرد و تحلیل‌های مختلفی از سبک سلیقه مخاطب ارائه شود. پرسش اصلی این است که چه چیزی باعث می‌شود یک سریال که سال‌ها از زمان تولید آن گذشته، در بازپخش به اندازه یا حتی بیش از زمان پخش نخستین خود دیده شود؟

یکی از مواردی که می‌توان برای تحلیل رفتار مخاطب در عصری که آثار نمایشی جدید افزایش یافته بیان کرد، نوستالژی است. هرچند امروزه گفته می‌شود با وجود رسانه‌های اجتماعی و افزایش بستر آثار هنری، اقبال به تلویزیون کاهش یافته، اما نتایج نشان‌ دهنده آن است که مخاطب دهه‌های گذشته تلویزیون می‌تواند همچنان تماشاگر پای ثابت نوستالژی باشد. درواقع سریال‌های قدیمی، برای بسیاری از مردم یادآور دوره‌ای ساده‌تر از زندگی، خاطرات خانوادگی یا حتی حال‌وهوای اجتماعی دوران گذشته هستند. بار عاطفی قدرتمند، به ‌گونه‌ای بازدید دوباره از آن آثار را به تجربه‌ای دلنشین تبدیل می‌کند.

از طرفی دیگر تماشاگر می‌تواند در دنیای انبوه سریال‌های مختلف تلویزیونی و نمایش خانگی، به آثار پیشین سیما اعتماد کند. حجم بالای تولیدات جدید، تنوع سبک‌ها و پیچیدگی روایت‌ها سبب می‌شود مخاطب گاهی به دنبال محتوایی آشنا، قابل‌فهم‌تر و کم‌تنش‌تر باشد؛ بدین شکل مخاطب با تکیه به آثار قدیمی، روان خود را از روایت‌های پیچیده کنونی راحت می‌کند.

در کنار این موارد، یک تحلیل دیگر می‌تواند جذب بیشتر تماشاگر به آثار قدیمی نسبت به سریال‌های جدید را تصدیق کند؛ کیفیت. در حال حاضر کیفیت و سبک پرداخت متوسط به روایت‌های تازه تلویزیونی و نمایش خانگی، باعث شده تا مخاطب نیز ترجیح خود را بر اعتماد به سریال‌های قدیمی استوار کند. سطح کیفی بالای بسیاری از تولیدات قدیمی همچون داستان‌پردازی، شخصیت‌ و تیپ‌سازی، دیالوگ‌ نویسی و نقش‌آفرینی از دلایلی است که باعث می‌شود آثار گذشته همچنان برای مخاطب امروز جذابیت داشته باشند.

در حقیقت استقبال از بازپخش سریال‌های قدیمی، نه به عنوان یک رفتار هیجانی بلکه نشانه‌ای از عدم اعتماد مخاطب به بخشی از تولیدات امروز و در عین حال، پیوند او با تجربه‌های فرهنگی گذشته است. داده‌های نظرسنجی، از جمله استقبال از «یوسف پیامبر(ع)» در میان نسل جدید نشان می‌دهد که سریال‌های قدیمی همچنان توانایی تسخیر سرگرمی خانواده ایرانی را دارند. این اقبال بیش از هر چیز بیانگر آن است که تلویزیون در گذشته موفق شده بود آثاری خلق کند که نه تنها سرگرم‌ کننده، بلکه هویت ‌ساز باشند.

توجه به کیفیت روایت، سرمایه‌گذاری بر شخصیت‌پردازی، و بازگشت به قصه‌هایی که با زندگی مردم پیوند می‌خورند از عواملی است که می‌تواند امروزه با اهتمام به آنها جذب مخاطب را رقم زد. سریال‌های قدیمی تنها نوستالژی نیستند، بلکه یادآور معیاری هستند که مخاطب هنوز آن را معتبر می‌داند.