نادیده گرفتن حق‌الناس ظلم است

به گزارش خبرگزاری رسا در تهران، آیت‌الله هاشمی‌علیا، مؤسس مدرسه علمیه قائم (عج) چیذر، در جلسه اخلاق ویژه طلاب به تشریح ابعاد مختلف ظلم از منظر قرآن و اهل‌بیت(ع) پرداخت و تأکید کرد که تمام گناهان انسان در واقع ظلم او به خود است.

وی اظهار داشت: گاهی انسان به خودش ظلم می‌کند؛ تمام محرماتی که انسان مرتکب می‌شود، در واقع ظلم به خود است. تمام عیب‌های اخلاقی که فرد در وجودش دارد و برای اصلاح آن‌ها تلاشی نمی‌کند، ظلم به نفس خویش است. اگر انسان در مقام اصلاح خویش نباشد، در حقیقت به خودش ستم کرده است.

آیت‌الله هاشمی‌علیا افزود: یکی از مصادیق ظلم، ظلم انسان به خانواده است. اگر کسی خانواده‌اش را تربیت نکند، آنان را هدایت نکند، واجباتی را که نسبت به آنان دارد انجام ندهد یا حقوق همسر و فرزندانش را رعایت نکند، همه این‌ها ظلم به خانواده محسوب می‌شود. خواه شوهر به همسر، خواه زن به شوهر، یا والدین به فرزندان و برعکس؛ هرکس از حق دیگری تجاوز کند، در واقع به خودش ظلم کرده است.

استاد اخلاق حوزه علمیه سپس با اشاره به نوع دیگر ظلم، اظهار داشت: یکی از اقسام ظلم، ظلم انسان به اقوام و عشیره خویش است. اگر یکی از بستگان دچار کمبود اخلاقی، دینی یا مادی است، وظیفه دیگران است که او را راهنمایی کنند، امر به معروف و نهی از منکر نمایند و در صورت امکان، کمبودهای مادی و معنوی‌اش را جبران کنند. کوتاهی در این زمینه ظلم به خویشاوندان است. خواهر، برادر، خواهرزاده یا برادرزاده، هر که باشد، اگر عیب و نقصی دارد و دیگران می‌توانند او را هدایت یا یاری کنند ولی کوتاهی می‌ورزند، در حقیقت به او ظلم کرده‌اند.

آیت‌الله هاشمی‌علیا با استناد به آیه شریفه «قوا أنفسکم وأهلیکم ناراً وقودها الناس و الحجارة» گفت: خداوند در این آیه هشدار داده که اگر انسان وظایف خود را نسبت به خانواده انجام ندهد، گرفتار عذاب خواهد شد؛ زیرا کوتاهی در این مسئولیت‌ها ظلم به خانواده است.

وی با بیان اینکه ظلم انسان به جامعه نیز از بزرگ‌ترین ظلم‌ها است، بیان کرد: انسان در جامعه زندگی می‌کند و اگر حقوق جامعه را ادا نکند، به همه مردم آن جامعه ظلم کرده است. چه در سطح خانواده کوچک و چه در مقیاس یک کشور، اگر فرد یا مسئولی حق مردم را نادیده بگیرد، مرتکب ظلم شده است. وای بر انسان‌هایی که اداره جامعه‌ای را بر عهده دارند ولی در ادای حقوق مردم کوتاهی می‌کنند. رئیس، قاضی، یا هر صاحب‌منصبی اگر به وظایف خود عمل نکند یا در ازای رشوه و منافع دنیوی از حق عدول نماید، به مردم و به خود ظلم کرده است.

استاد حوزه علمیه چیذر ادامه داد: امام باقر(ع) نقل کرده‌اند که هنگام وفات امام سجاد(ع) او را در آغوش گرفت و فرمود: پدرم امام حسین(ع) نیز در واپسین لحظات، مرا در آغوش گرفت و فرمود: ای فرزندم! از ظلم به کسی که یاوری جز خدا ندارد، بپرهیز. این هشدار بزرگی است؛ چرا که ظلم به کسی که پناهی جز خدا ندارد، از همه ظلم‌ها سنگین‌تر است. مثلاً شوهر اگر در خانه به همسرش ظلم کند، یا مسئولی که بر مردم بی‌پناه ستم روا دارد، گرفتار سخت‌ترین عقاب‌ها خواهد شد.

وی افزود: در یک کشور، اگر گروهی از مردم بیچاره و بی‌دفاع باشند و صدایشان به جایی نرسد، ظلم به آنان بزرگ‌ترین ظلم است. قاضی، حاکم یا هر مسئولی که رشوه بگیرد، حق مظلومی را پایمال کند یا به وظیفه‌اش عمل نکند، مصداق همین ظلم است؛ زیرا طرف مقابل یاوری جز خدا ندارد.

آیت‌الله هاشمی‌علیا سپس تأکید کرد: در همه این موارد، ظلم به دیگران در واقع ظلم به خود است. هرکس به خانواده، دوست، همسایه یا جامعه ظلم کند، در حقیقت بر خویش ستم روا داشته است. کسی که به تزکیه نفس نپردازد، دروغ بگوید، غیبت و تهمت کند، به خود ظلم کرده است. هر ظلمی که بر دیگری رود، دو ظلم بر خود انسان محسوب می‌شود؛ یکی به سبب گناه، و دیگری به سبب اثر آن در جان و آخرت فرد.

وی تصریح کرد: اگر کسی به خدا، قیامت و حساب و کتاب الهی ایمان داشته باشد، هرگز ظلم نمی‌کند. قرآن می‌فرماید هرکس به خود یا دیگران ظلم کند، در قیامت حسرت خواهد خورد و هیچ مالی، حتی اگر تمام دارایی‌های زمین باشد، نمی‌تواند او را از عذاب نجات دهد.

استاد اخلاق حوزه علمیه ادامه داد: در قیامت، هر ظالمی آرزو می‌کند کاش می‌توانست تمام زمین و دارایی‌هایش را بدهد تا از عذاب رهایی یابد، اما فایده‌ای ندارد. حتی کسانی که در دنیا جرأت نداشتند اعتراف کنند، در آن روز از شدت خجالت پشیمانی خود را پنهان می‌کنند، چون عذاب را می‌بینند و دیگر راه گریزی نیست.

وی افزود: قرآن می‌فرماید هیچ‌کس در قیامت نمی‌تواند نفع یا ضرری به دیگری برساند، چون روز عدالت الهی است. به ظالمان گفته می‌شود: بچشید عذاب آتشی را که همواره آن را تکذیب می‌کردید.

آیت‌الله هاشمی‌علیا در ادامه با اشاره به اینکه حتی برخی مؤمنان نیز ممکن است به سبب رفتارهای ظالمانه گرفتار عذاب شوند، گفت: گاهی انسان نماز می‌خواند و روزه می‌گیرد، اما حق مردم را نمی‌دهد، غیبت و تهمت می‌کند یا بدگویی از مؤمنان دارد. همه این‌ها ظلم است و در نامه اعمال ثبت می‌شود. قرآن می‌فرماید هیچ کلمه و عملی از انسان پنهان نمی‌ماند.

وی با بیان چند آیه از سوره‌های «سبأ» و «زمر»، گفت: در قیامت، به کافران گفته می‌شود شما نعمت‌های خدا را در دنیا تباه کردید. خدا به شما عمر، سلامتی و مال داد تا بندگی کنید، اما همه را در مسیر دنیا صرف کردید. طیبات الهی را آلوده ساختید و نعمت‌ها را خرج گناه کردید. امروز باید عذاب ذلت و خواری را بچشید، چون در دنیا به جای بندگی، تکبر ورزیدید.

آیت‌الله هاشمی‌علیا در ادامه افزود: در روز قیامت، ظالم دستان خود را از حسرت می‌گزد و می‌گوید: ای کاش فلانی را به دوستی نمی‌گرفتم. رفاقت نادرست انسان را از مسیر ایمان منحرف می‌کند، همان‌طور که در روایت آمده، انسان بر دین دوست خود است. بنابراین باید در انتخاب رفیق دقت کرد، زیرا رفیق بد ممکن است از پدر و مادر هم اثرگذارتر باشد. اگر رفیق انسان اهل دین و تقواست، او نیز بر دین خداست، و اگر بی‌دین است، بهره‌ای از دین ندارد.

وی خاطرنشان کرد: گناه پشت گناه قلب انسان را می‌میراند. ارتباط با دنیاپرستان و ظالمان، انسان را از حیات معنوی ساقط می‌کند. ثروتمندان و قدرتمندانی که در ظلم و فساد غوطه‌ورند، در واقع مردگانی‌اند که هنوز راه می‌روند. وای بر انسان‌هایی که چنین ظلم‌هایی را به دوش می‌کشند و مظلومان آنان را نفرین می‌کنند.

استاد اخلاق حوزه علمیه در پایان تأکید کرد: باید از خدا بخواهیم که ما را از ظلم دور بدارد، در مسیر اسلام و دین گام برداریم و به کسی خیانت نکنیم. پیش از مرگ، یکدیگر را ببخشیم و عفو کنیم. حتی اگر به ما ظلم کردند، مظلوم باشیم نه ظالم؛ چرا که خدا حق مظلوم را می‌گیرد، ولو آن مظلوم کافر باشد.