کتاب «فقه خبر» گامی نوین در فقه معاصر

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، مراسم رونمایی از کتاب «فقه خبر» به قلم حجت‌الاسلام محمدمهدی محققی، مدیرعامل خبرگزاری رسا روز شنبه ۱۰ آبان‌ماه در مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه برگزار شد. این برنامه که با حضور جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، پژوهشگران و فعالان عرصه رسانه همراه بود فرصتی فراهم آورد تا یکی از موضوعات مغفول در فقه معاصر مورد توجه و بررسی قرار گیرد. حجت‌الاسلام والمسلمین عباس رفعتی نائینی استاد درس خارج حوزه علمیه در این مراسم به ایراد سخن پرداخت و به تشریح جایگاه و اهمیت کتاب «فقه خبر» پرداخت.

فقه خبر؛ موضوعی مغفول در فقه معاصر

حجت‌الاسلام و المسلمین رفعتی نائینی در ابتدای سخنان خود گفت: بحث فقه خبر تاکنون در فقه ما به‌صورت مستقل مطرح نشده بود. تنها بخشی از آن در اصول فقه و در موضوع اعتماد و پذیرش خبر و به‌ویژه حجیت خبر واحد مورد بحث بوده است. اما پیش از ورود به موضوع اعتماد به خبر بخش بسیار مهم و گسترده‌ای به نام تولید خبر وجود دارد که مباحث فقهی متعددی درباره آن قابل طرح است.

وی افزود: در حوزه تولید خبر باید دانست که هر خبری قابل تولید و انتشار نیست. گاهی تولید خبری ممکن است حرام باشد و در مواردی واجب است. شرایط و ویژگی‌هایی که تولید خبر واجب را مشخص می‌کند نیز در این کتاب به خوبی بررسی شده است. این نکته مهم تاکنون کمتر در فقه مورد توجه قرار گرفته بود.

استاد حوزه علمیه سپس به ساختار و سه بخش اصلی کتاب اشاره کرد و گفت: کتاب در سه بخش عمده تنظیم شده است: در بخش اول که به تولید خبر اختصاص دارد نویسنده با دقت فراوان مباحث فقهی پیرامون این موضوع را واکاوی کرده است؛ اینکه چه کسی حق دارد چه خبری را تولید کند در چه شرایطی تولید خبر جایز یا واجب است، و چه اخباری تولیدشان ممنوع است.

وی ادامه داد: بخش دوم به انتشار خبر می‌پردازد. پس از تولید خبر این سوال مطرح است که آیا هر خبری حتی اگر صحیح و واقعی باشد می‌تواند فورا و بدون تأمل در فضای رسانه‌ای منتشر شود؟ پاسخ این پرسش ابعاد فقهی و اخلاقی پیچیده‌ای دارد که در این کتاب به آن پرداخته شده است.

حجت‌الاسلام رفعتی نائینی در توضیح بخش سوم اظهار داشت: در بخش سوم بحث پذیرش خبر مطرح شده است؛ اینکه گیرنده خبر چه اخباری را باید بپذیرد و چه اخباری را نباید. در اصول فقه ما بحث‌هایی در این زمینه مطرح است به‌ویژه در مورد اخبار معصومین (علیهم السلام) اما این کتاب توانسته است این موضوع را با زبانی علمی و کاربردی به حوزه رسانه تعمیم دهد.

حلقه مفقوده فقه رسانه

وی تأکید کرد: تا پیش از این کتاب حلقه مهمی در بحث فقه رسانه مغفول مانده بود. بحث فقه خبر به عنوان حلقه‌ای واسط بین فقه و رسانه به‌ویژه در عصر انفجار اطلاعات و رسانه‌های نوین بسیار ضروری است. کتاب «فقه خبر» این خلأ را به خوبی پر کرده است و گامی مهم در جهت ارتقاء فقه معاصر و پاسخ به نیازهای امروز جامعه به شمار می‌رود.

استاد درس خارج حوزه علمیه با اشاره به اهمیت این موضوع افزود: امروز نه فقط خبرگزاری‌ها بلکه هر فردی که سخن یا گفته‌هایش تبدیل به خبر می‌شود نیازمند فهم درست مباحث فقهی مربوط به خبر است. این کتاب می‌تواند به عنوان یک منبع مهم و پایه برای آموزش و تدریس در حوزه‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

وی ادامه داد: وقتی که قصد داشتیم درس خارج فقه رسانه را آغاز کنیم بسیاری از اساتید و طلاب اعلام می‌کردند که هیچ متن یا سرفصل مشخصی وجود ندارد که بتوان بر اساس آن پیش رفت. این کتاب راه را هموار کرده و بستری فراهم ساخته تا مباحث فقهی مرتبط با خبر و رسانه به صورت منظم و علمی تدریس شود.

حجت‌الاسلام رفعتی نائینی همچنین فضای مراسم رونمایی را صمیمی و پرانرژی توصیف کرد و گفت: حضور اساتید برجسته حوزه و دانشگاه و فعالان رسانه‌ای نشانه اهمیت و استقبال از این موضوع جدید است. بحث فقه خبر اکنون به یک مطالبه علمی تبدیل شده و این کتاب می‌تواند نقطه شروعی برای تولید آثار و پژوهش‌های بیشتر در این حوزه باشد.

وی در پایان سخنان خود تأکید کرد: امیدوارم این کتاب مقدمه‌ای برای نقد و بررسی بیشتر توسط سایر فضلای حوزه باشد تا این بحث پویاتر و گسترده‌تر شود. نقد علمی و مباحثه خود محرک توسعه مباحث فقهی است و باعث می‌شود فقه معاصر توانمندتر و به‌روزتر گردد.

حجت‌الاسلام رفعتی نائینی با تبریک به نویسنده کتاب حجت‌الاسلام محمدمهدی محققی از خداوند منان آرزوی توفیق در تدوین آثار بعدی و گسترش این دانش را داشت.

مهدی الهی