ایران؛ صدرنشین مصرف آنتی بیوتیک در جهان

با فرا رسیدن فصل سرما و افزایش موارد سرماخوردگی و شیوع بیماری‌های ویروسی، شاهد افرایش مصرف داروهای آنتی بیوتیک در کشور هستیم. این در حالی است که همواره تاکید می‌شود، مصرف آنتی‌بیوتیک برای بیماری‌هایی همچون سرماخوردگی و…، نه تنها هیچ کارکرد مثبتی ندارد که بالعکس، عارضه هم دارد. با این حال، میزان مصرف آنتی‌بیوتیک ها در فصول پاییز و زمستان، همچنان بالا است.

محمدرضا هاشمیان، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با انتقاد از مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران، توضیح داد: آنتی‌بیوتیک‌ها تنها برای مقابله با عفونت‌های باکتریایی ساخته شده‌اند و در برابر ویروس‌ها کاملاً بی اثرند. مصرف خودسرانه این داروها نه تنها بهبودی ایجاد نمی‌کند، بلکه باعث مقاومت باکتری‌ها می‌شود.

وی افزود: متأسفانه برخی بیماران به دلیل مصرف طولانی‌مدت و غیراصولی آنتی‌بیوتیک‌ها، در مواجهه با عفونت‌های جدی، به درمان پاسخ نمی‌دهند.

هاشمیان با مقایسه قوانین ایران و سایر کشورها مانند امارات متحده عربی، خاطرنشان کرد: در دبی، داروخانه‌ها در صورت فروش آنتی‌بیوتیک بدون نسخه، ۵۰۰ دلار جریمه می‌شوند، اما در ایران متأسفانه این داروها به راحتی در دسترس هستند.

آزیتا نبی زاده سرپرست گروه ارزیابی فناوری سلامت و مطالعات اقتصادی سازمان غذا و دارو، نسبت به مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها در فصل سرما هشدار داد و گفت: بیشتر بیماری‌های تنفسی در پاییز و زمستان مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا منشأ ویروسی دارند و مصرف آنتی‌بیوتیک برای درمان آنها هیچ جایگاهی ندارد. این بیماری‌ها معمولاً پس از طی یک دوره مشخص، بدون نیاز به داروی آنتی‌بیوتیک بهبود می‌یابند.

وی افزود: مصرف بدون نسخه آنتی‌بیوتیک می‌تواند موجب بروز عوارضی مانند اسهال، تهوع، واکنش‌های آلرژیک و در برخی موارد آسیب به کبد و کلیه شود.

نبی‌زاده تصریح کرد: باور عمومی مبنی بر اینکه آنتی‌بیوتیک روند بهبودی را تسریع می‌کند، اشتباه است و این تصور به دلیل همزمانی بهبود طبیعی بیماری با مصرف دارو ایجاد می‌شود.

کیانوش جهانپور پزشک و فعال رسانه‌ای، در ارتباط با روند مصرف آنتی بیوتیک در جهان، گفت: بر اساس داده‌های ارائه شده، مصرف آنتی‌بیوتیک در جهان با تفاوت‌های چشمگیری بین کشورها همراه است. ایران با مصرف ۶۸ دوز روزانه تعریف شده به ازای هر ۱۰۰۰ نفر در صدر این فهرست قرار دارد و پس از آن کشورهایی مانند آفریقای جنوبی، مصر و بنگلادش جای گرفته‌اند.

وی افزود: این ارقام در مقایسه با کشورهای اروپای شمالی مانند نروژ، فنلاند و دانمارک که بین ۱۲ تا ۱۵ دوز مصرف دارند، بسیار بالاتر است.

سخنگوی اسبق سازمان غذا و دارو ادامه داد: این تفاوت‌ها می‌تواند نشان دهنده الگوهای مختلف تجویز و مصرف آنتی‌بیوتیک باشد. در برخی کشورها، دسترسی آسان به آنتی‌بیوتیک‌ها بدون نسخه پزشک یا تجویز بی‌رویه آن معمول است. این در حالی است که در کشورهای با مصرف پایین، معمولاً کنترل بیشتری بر تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها اعمال می‌شود.

وی افزود: مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک یک نگرانی بزرگ جهانی برای سلامت عمومی محسوب می‌شود، و با افزایش مقاومت باکتری‌ها درمان عفونت‌ها در آینده با مشکل مواجه خواهد شد. از سوی دیگر، مصرف بسیار پایین می‌تواند نشانه دسترسی کم به داروهای ضروری باشد که این هم یک چالش جدی در حوزه سلامت است.

جهانپور گفت: یافتن تعادل در مصرف منطقی و دسترسی عادلانه به آنتی‌بیوتیک‌ها همچنان یک اولویت جهانی است.

در همین حال، تجویز و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران، به آسانی صورت می‌گیرد و حتی شاهد عرضه آنها بدون نسخه پزشک هستیم.

نتایج یک مطالعه خارجی، نشان می‌دهد افزایش عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک در نوزادان تازه متولد شده به عنوان یک تهدید رو به رشد برای سلامت جهانی در حال ظهور است.