حجت‌الاسلام فراهانی:
ظرفیت‌های فراوانی در حوزه اقتصاد اسلامی مغفول مانده است
عضو هیئت علمی دانشگاه قم در نشستی مشورتی با اقتصاددانان برجسته کشور به بررسی ظرفیت‌های علمی و رسانه‌ای نهادهای فعال در اقتصاد اسلامی پرداخت و گفت: با وجود فعالیت‌های گسترده هنوز بسیاری از ظرفیت‌ها برای جامعه علمی ناشناخته مانده است.
به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری رسا، حجت الاسلام سعید فراهانی عضو هیئت علمی دانشگاه قم در نشستی مشورتی با حضور اقتصاددانان برجسته کشور با موضوع اتخاذ رویکرد و سیاست‌های کلان رسانه‌ای درباره موضوعات اقتصادی و چگونگی مواجهه با این چالش‌ها که عصر یکشنبه در سالن جلسات خبرگزاری رسا برگزار شد با معرفی کوتاهی از مجموعه‌هایی که در حوزه اقتصاد اسلامی فعال هستند، اظهار داشت: باید ابتدا ظرفیت‌های موجود را بشناسیم و ارزیابی کنیم که چه میزان از این ظرفیت‌ها قابل استفاده رسانه‌ای هستند یا قابلیت انجام فعالیت‌های دیگر را دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم با بیان اینکه نهادهای متعددی در حوزه علمیه در زمینه اقتصاد اسلامی فعالیت دارند که برخی صرفاً آموزشی، برخی پژوهشی و برخی هر دو بعد را پوشش می‌دهند، تصریح کرد: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) سال‌هاست که در سطح ارشد و دکتری دوره‌های آموزشی برگزار می‌کند و فارغ‌التحصیلان بسیاری داشته است.
حجت الاسلام فراهانی با بیان اینکه یکی از نهادهای فعال در این حوزه، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است که سابقه‌ای طولانی دارد، گفت: این نهاد از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تحت عنوان دفتر همکاری حوزه و دانشگاه فعالیت خود را آغاز کرده است. گروه اقتصاد این پژوهشگاه نیز دارای تاریخچه و آثار علمی قابل توجهی است و تا کنون چندین دوره دکتری در رشته‌های اقتصاد و اقتصاد اسلامی برگزار کرده است.
ظرفیت‌های آموزشی دانشگاه قم و پژوهشگاه‌های حوزوی
عضو هیئت علمی دانشگاه قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی را یکی دیگر از مراکز مهم در این حوزه برشمرد و افزود: این پژوهشگاه با وجود اینکه یکی دو دوره آموزش‌محور هم داشته اما تمرکز اصلی‌اش بر فعالیت‌های پژوهشی است، اعضای گروه اقتصاد این مرکز نیز از اساتید باتجربه و شناخته‌شده هستند.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه دانشگاه قم از جمله مراکز آموزشی فعال در زمینه اقتصاد اسلامی است، بیان کرد: ویژگی خاص دانشگاه قم این است که در چند دانشکده‌اش، اعضای هیئت علمی هم تحصیلات حوزوی و هم دانشگاهی دارند و از جمله این دانشکده ها، دانشکده حقوق، الهیات، و دانشکده اقتصاد است.
وی با اشاره به وجود سه گروه آموزشی شامل اقتصاد اسلامی، مدیریت و اقتصاد در دانشکده علوم اقتصادی دانشگاه قم، اظهار داشت: تمرکز اصلی مباحث اسلامی بر روی گروه اقتصاد اسلامی است، هرچند که گروه مدیریت نیز به طور محدود در این حوزه فعالیت‌هایی انجام می‌دهد. علاوه بر این، پژوهشکده مدیریت اسلامی در دانشگاه قم نیز وجود دارد که با این گروه‌ها در ارتباط است.
حجت الاسلام فراهانی با بیان اینکه گروه اقتصاد اسلامی دانشکده اقتصاد دانشگاه قم در کنار دوره کارشناسی که به صورت عمومی و مشابه سایر دانشگاه‌ها برگزار می‌شود، دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری هم در حوزه‌های اقتصاد اسلامی و بانکداری اسلامی برگزار کرده، افزود: تاکنون چندین دوره دکتری در این حوزه فارغ‌التحصیل شده‌اند و در مقطع ارشد نیز تعداد قابل توجهی دانش‌آموخته داشته‌ایم.
مؤسسات نوظهور در تربیت اقتصاددانان اسلامی
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: یکی دیگر از مراکز مهم، جامعة‌المصطفی است که گروه اقتصاد دارد این مؤسسه پژوهشی-حوزوی است و در زمینه‌هایی همچون فقه اقتصادی فعالیت‌های تخصصی دارد.
وی با اشاره به اینکه مؤسسه عالی فقه اقتصاد اسلامی که زیر نظر دفتر رهبر معظم انقلاب فعالیت می‌کند از دیگر نهادهای مهم در این حوزه است، گفت: گروه اقتصاد این مؤسسه اکنون در حال برگزاری دوره‌های چهارم یا پنجم آموزشی خود است، رویکرد این مجموعه تربیت طلابی است که در آینده بتوانند در سطح اجتهاد وارد مسائل اقتصادی شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم، افزود: در این مؤسسه دروس اصلی اقتصاد دست‌کم در سطح کارشناسی ارشد، تدریس می‌شود و طلاب پس از گذراندن این دوره‌های آموزشی وارد مراحل پژوهشی عمیق‌تری می‌شوند تا بتوانند فعالیت‌های کاربردی انجام دهند، این مؤسسه را می‌توان از جمله رویش‌های مهم و نوپای حوزه دانست.
حجت الاسلام فراهانی بیان کرد: علاوه بر این‌ها، چند نهاد نیز به صورت ستادی و سیاست‌گذار در این عرصه فعال‌اند، مانند ستاد راهبری اقتصاد مقاومتی که عمدتاً از ظرفیت پژوهشگران و اعضای هیئت علمی همین مراکز بهره می‌برد.
وی با تاکید براینکه انجمن علمی اقتصاد اسلامی حوزه نیز از دیگر نهادهای مهم است، گفت: ویژگی این انجمن در آن است که تلاش کرده میان پژوهشگران مجموعه‌هایی که پیش‌تر معرفی شد، پیوند ایجاد کند و آنها را در یک شبکه علمی منسجم گرد هم آورد.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم، با اشاره به اینکه در زمان دولت شهید آیت‌الله رئیسی و همزمان با وزارت آقای خاندوزی موفق شدیم ستاد همکاری میان حوزه علمیه و وزارت امور اقتصادی و دارایی را راه‌اندازی کنیم، بیان کرد: در این ستاد از طلبه‌هایی بهره گرفتیم که برخی از آنها عضو مجموعه‌های تخصصی اقتصاد اسلامی بودند و برخی دیگر نیز به صورت مستقل و آزاد تحصیلات دانشگاهی در رشته اقتصاد داشتند.
تربیت نخبگان حوزوی با تخصص اقتصادی
حجت الاسلام فراهانی اظهار کرد: براساس برآورد ذهنی من - که آمار دقیقی در دست ندارم - دست‌کم حدود ۱۰۰ طلبه داریم که در مقاطع ارشد یا دکتری اقتصاد تحصیل کرده‌اند و احتمال می‌دهم حدود نیمی از آنها یعنی ۵۰ نفر در سطح دکتری باشند، این افراد علاوه بر تحصیلات حوزوی با دانش تخصصی اقتصاد نیز آشنا هستند.
وی افزود: در ستاد همکاری تلاش ما این بود که متناسب با ساختار گسترده وزارت اقتصاد - شامل بخش‌هایی نظیر سازمان مالیاتی، گمرک، نظام بانکی، بازار سرمایه، بیمه و... کارگروه‌هایی تشکیل دهیم که در آنها، این طلبه‌ها بتوانند مسائل مرتبط با هر بخش را با رویکردی اسلامی بررسی و تحلیل کنند و خوشبختانه در این مسیر فعالیت‌های خوبی هم صورت گرفت هرچند متأسفانه در دولت فعلی سرعت و پیگیری این برنامه‌ها تا حدودی کاهش یافته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم، اظهار کرد: ما چندین مدرسه تخصصی تابستانی و زمستانی هم برگزار کردیم، هدف اصلی این مدارس آشنایی طلاب اقتصادخوانده با حوزه‌های اجرایی وزارت اقتصاد مثلاً شناخت بیشتر نسبت به نظام مالیاتی، گمرک و ساختارهای اجرایی اقتصادی بود؛ در کنار آن دوره‌هایی هم برای عموم طلاب برگزار شد چه آن‌هایی که اقتصاد خوانده بودند و چه آن‌هایی که صرفاً دروس فقهی را گذرانده‌اند.
خلأ رسانه‌ای و لزوم معرفی بهتر دستاوردها
حجت الاسلام فراهانی گفت: البته نمی‌دانم این فعالیت‌هایی که انجام شده تا چه اندازه در حوزه بازتاب داشته یا طلاب و اساتید حوزه چقدر از این ظرفیت‌ها آگاه‌اند، حتی در محیط دانشگاه نیز آگاهی از این دستاوردها پایین است؛ به طوری که روزی یکی از معاونان پژوهشی وزارت علوم که به قم آمده بود، وقتی در مورد اقتصاد اسلامی صحبت کردیم، تعجب کرد و گفت مگر در این زمینه اصلاً کتابی نوشته شده؟ در حالی که امروز اگر کسی جستجو کند با صدها عنوان کتاب در زمینه‌های مختلف اقتصاد اسلامی - از مباحث بانکداری گرفته تا مالیات و سایر حوزه‌های تخصصی - مواجه می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم، با بیان اینکه این آثار و دستاوردها هنوز به‌درستی معرفی نشده‌اند، گفت: نه حوزه به اندازه کافی از آنها اطلاع دارد و نه دانشگاه، یکی از وظایف اساسی ما معرفی این حجم گسترده از کارهای علمی است، هرچند ما مدعی نیستیم که همه کارها به بهترین نحو انجام شده اما نباید فراموش کرد که از زمان انقلاب اسلامی، گام‌های بسیار بزرگی در این زمینه برداشته شده است، به‌ویژه نسبت به قبل از انقلاب که البته بزرگانی مانند شهید صدر، شهید بهشتی و استاد مطهری پایه‌گذاری‌هایی کرده بودند.
وی با قدردانی از زحمات خبرگزاری رسا در ارائه اخبار دقیق حوزوی و حمایت از جبهه انقلاب و ورود به عرصه اخبار اقتصاد اسلامی تاکید کرد: امروز با وجود تمام این پیشرفت‌ها، باید بپذیریم که هنوز در آغاز راه هستیم و کارهای بسیار بیشتری باید صورت گیرد، از جمله کارهای مهم نیز معرفی این آثار است؛ کتاب‌ها و مجلات علمی‌پژوهشی متعددی که تاکنون منتشر شده‌اند، برای مثال برخی مجلات تخصصی اقتصاد اسلامی تاکنون بیش از ۱۰۰ شماره منتشر شده اند که هر کدام حاوی مطالب ارزشمندی است.
حجت الاسلام فراهانی با بیان اینکه همایش‌ها و نشست‌های مختلفی در این حوزه از جمله نشست‌هایی که به بررسی اقتصاد ایران از منظر اقتصاد اسلامی پرداخته‌اند برگزار شده و همچنان در حال برگزاری است، گفت: در آینده نیز به‌ویژه با نزدیک شدن به بحث‌های مربوط به بسته بودجه سالانه، نشست‌های مشابهی برگزار خواهد شد، یکی از کارویژه‌های اصلی این نشست‌ها باید آن باشد که فعالیت‌های صورت‌گرفته را به خوبی منعکس کنند تا نه‌تنها متخصصان بلکه عموم طلاب و پژوهشگران نیز از این ظرفیت‌ها آگاه شوند.
ارسال نظرات