ایران، بهشت بلاگر‌های بی‌قانون

«اینفلوئنسر»، «بلاگر»، «واینر»! واژه‌هایی که در سال‌های اخیر زیاد آن‌ها را می‌شنویم و جای خود را در فضای مجازی باز کرده‌اند. به طور خلاصه در تعریف هر سه مورد به تأثیرگذاران شبکه‌های اجتماعی گفته می‌شود؛ افرادی که با هدف کسب و کار در کنار شناخته شدن، اقدام به تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی از قبیل اینستاگرام، تلگرام، واتس‌آپ و یوتیوب می‌کنند. سبک‌های مختلف تولید با دایره گسترده‌ای از تولید محتوا که دارند، محدودیتی برای خود قائل نمی‌شوند. از موضوعات روز سیاسی و اجتماعی در قالب طنز گرفته تا ورود به حوزه پزشکی!

فعالان فضای مجازی عمدتاً نه قانون را رعایت می‌کنند و نه اعتقادی به هنجار‌ها و ارزش‌ها دارند. به راحتی پول درمی‌آورند و چند ماده قانونی هم یارای مبارزه با آن‌ها را ندارد. روز‌به‌روز شرایط در دنیای مجازی تغییر می‌کند، بی‌آنکه قانون مشخصی به طور خاص فعالیت آن‌ها را نظام‌مند کند. اینگونه است که ایران بهشت فعالیت برای بلاگر‌ها و اینفلوئنسر‌هایی شده که در هر کجای جهان برای کوچک‌ترین فعایت خود باید پاسخگو باشند؛ قوانینی که به تناسب تغییرات دنیای مجازی به‌روز می‌شود و جرائم سنگینی را متوجه فعالان مشهور فضای مجازی می‌کند.

در هیچ کجای دنیا بی‌توجه به نقش فعالان مجازی بر روحیات و علایق مخاطبان خود نیستند. بسیاری از اینفلوئنسر‌ها در فضای مجازی اقدام به تولید محتوا با مضامین خلاف قانون می‌کنند که متأسفانه بخش عمده‌ای از مخاطبان آن‌ها را افراد نوجوان تشکیل می‌دهند و تأثیرپذیری این قشر بیش از سایر افراد است. جدا از این موضوع خاصیت دنیای امروز تأثیرپذیری از فضای مجازی است که می‌تواند حتی ساده‌ترین موضوعات را به یک بحران اجتماعی تبدیل کند و این حکایت از تأثیرگذاری پدیده‌ای به نام بلاگری یا همان اینفلوئنسری دارد.

با گذشت از موضوع مهم دریافت مالیات از این قشر که در کشور ما هم قانون تعیین تکلیف کرد، اما در اجرا خبری از آن نبوده است. بسیاری از کشور‌ها برای کنترل محتوای تولید شده توسط اینفلوئنسرها، قانونگذاری‌های مختلف و مدونی کرده‌اند و به تناسب تغییرات و روزآمد شدن شبکه‌های اجتماعی و دنیای مجازی قوانین جدیدی وضع می‌کنند، این در حالی است که در کشور ما قانونی مختص فضای مجازی وجود ندارد و تنها قانون موجود مربوط به سال ۸۸ با عنوان «قانون جرائم رایانه‌ای» است که به تحلیل اکثر حقوقدانان و جامعه‌شناسان این قانون با فضای فعلی و تغییرات دنیای امروز پیش نرفته است.

در شرایط فعلی، کم‌کم کار به جایی رسیده است که قانون هم یارای مبارزه با بی‌قانونی اینفلوئنسر‌ها را ندارد و به تعبیری حتی می‌توان گفت جسارت قانونگذاری و ضابطه‌مند کردن فعالیت تأثیرگذاران شبکه‌های اجتماعی از قانونگذار هم در حال گرفته شدن است.

 جهان برای مدیریت اینفلوئنسر‌ها چه می‌کند؟!

 در تمام کشور‌های جهان اهمیت فعالیت تأثیرگذاران شبکه اجتماعی واضح و روشن است و بر اساس همین اهمیت قوانین جدید تصویب و قوانین قبلی خود را به نسبت تغییرات به‌روزرسانی می‌کنند.

کم گوی و گزیده گوی

اهمیت فعالیت اینفلوئنسر‌ها و تأثیرگذاری آن‌ها در ابتدای سال ۲۰۲۳ روی مجله تایم نمایان شد. گزارش تایم علیه اینفلوئنسر‌ها و کسانی بود که زیاد حرف می‌زنند و در آن تأکید شده بود: «ما توئیت می‌کنیم فقط برای آنکه توئیت کرده باشیم، حرف می‌زنیم فقط برای آنکه حرف زده باشیم، با این حال بسیاری از قوی‌ترین و موفق‌ترین مردم دقیقاً عکس آن عمل می‌کنند. به جای آنکه در جست‌وجوى توجه باشند از کانون توجهات دوری می‌کنند. وقتی از آن‌ها خواسته می‌شود سخن بگویند دقت می‌کنند.»

تصویب قانون جدید اینفلوئنسر‌ها در فرانسه

چندی پیش طبق قانونی که توسط قانونگذاران فرانسه تعیین شد برخی فرایند‌های تبلیغی مانند جراحی زیبایی یا رژیم‌های درمانی، ترویج برخی دستگاه‌های پزشکی و محصولات حاوی نیکوتین ممنوع شد. همچنین پس از این اینفلوئنسر‌ها دیگر نمی‌توانند عضویت در سایت‌های پیش‌بینی شرط‌بندی را ترویج کنند. سقف مجازات برای عدم‌پیروی از این قانون، دو سال زندان و ۳۰۰هزار یورو جریمه تعیین شده است.

جریمه به خاطر عدم‌اعلام درآمد در بلژیک

براساس قوانین بلژیک شهروندان باید تمام درآمدشان حتی درآمد‌های تبلیغاتی در رسانه‌های اجتماعی را هر سال به وزارت دارایی اعلام و مالیاتش را پرداخت کنند در غیر این صورت اصل مالیات با جریمه از آن‌ها دریافت می‌شود. چندی پیش وزارت دارایی بلژیک، سه اینفلوئنسر این کشور را به خاطر عدم‌اعلام درآمد خود به پرداخت ۴۰۰ هزار یورو جریمه و مالیات محکوم کرد.

قانونی برای مبارزه با استاندارد‌های زیبایی غیرواقعی در نروژ

در نروژ اینفلوئنسر‌هایی که از محتوای‌شان درآمد کسب می‌کنند، حق ندارند تصاویر روتوش شده و دستکاری شده خودشان را در پست‌های تبلیغاتی شبکه‌های اجتماعی بدون اینکه به اصلاحات انجام شده روی عکس اشاره کنند، منتشر کنند.

ممنوعیت فیلتر زیبایی برای اینفلوئنسر‌های انگلیس

استفاده از فیلتر‌های زیبایی برای اینفلوئنسر‌ها در انگلیس ممنوع است، حتی اگر نام فیلتر در استوری اینستاگرام ذکر شده باشد، باز هم محتوای زیبایی فیلتر شده می‌تواند گمراه کننده باشد، در نتیجه تبلیغاتی که این قوانین را نقض می‌کنند حذف و از نمایش مجدد آن‌ها نیز جلوگیری می‌شود.

قانونمندی تبلیغات رمزارز در اسپانیا

«کمیسیون ملی بازار اوراق بهادار اسپانیا» (CNMV) در ژانویه ۲۰۲۲ میلادی اعلام کرد افراد و شرکت‌ها را ملزم می‌کند تا حداقل ۱۰روز قبل از آغاز کمپین برای دارایی‌های رمزارزی به این مرجع اطلاع دهند. قوانین مذکور شامل اینفلوئنسر‌هایی با بیش از ۱۰۰هزار فالوئر می‌شود که برای ترویج رمزارز، دستمزد دریافت می‌کنند.

امکان طرح شکایت علیه اینفلوئنسر‌ها در امریکا

شرکت آمازون یکی از شرکت‌های بزرگ فروش کالاهاست. این شرکت در مقطعی درگیر ادعا‌های متقلبان اینستاگرامی شد. آمازون به دلیل ادعا‌های دروغینی که یکی از اینفلوئنسر‌ها علیه این شرکت مطرح کرده شکایت کرد. طبق این شکایت کمپینی برای تبلیغات دروغین با هدف گریز از ابزار‌های شناسایی کالا‌های جعلی توسط آمازون تشکیل شد.

حکم زندان برای چهره‌های گمراه‌کننده مالی استرالیا

بنا بر بخشنامه‌ای در استرالیا، چهره‌های شبکه‌های اجتماعی در صورت نقض قوانین مربوط به مشاوره مالی با حکم زندان تا پنج سال مواجه خواهند شد. طبق این قانون اظهارات گمراه‌کننده یا فریبنده در مورد محصولات مالی نیز می‌تواند قانون را نقض کند و اشاره می‌کند که اشتراک‌گذاری لینک‌هایی که فالوئر‌ها را به کارگزاران آنلاین هدایت کند هم به مثابه عرضه خدمات مالی تلقی می‌شود و ممکن است نیاز به مجوز داشته باشد.

جریمه ۵۰ میلیون روپیه‌ای اینفلوئنسر‌ها در هند

دولت هند در سال ۲۰۱۹ قانون حفاظت از مصرف کننده را اصلاح کرد. طبق این قانون دولت قوانینی را برای کنترل فعالیت اینفلوئنسر‌های رسانه‌های اجتماعی، از جمله جریمه تا ۵۰ میلیون روپیه به دلیل عدم‌افشای روابط مالی با برند‌ها وضع کرد.

قوانین خاص چین برای مدیریت انتشار اطلاعات نادرست

در چین سلبریتی‌ها حق خودنمایی با ثروت و دارایی‌های‌شان را در شبکه‌هایی اجتماعی ندارند. سلبریتی‌های حوزه موسیقی هم باید به آداب و رسوم جامعه پایبند باشند. بنا بر قوانین جدید، شبکه‌های اجتماعی چینی موظف هستند بر اعمال غیرقانونی و مجرمانه مشکوک سلبریتی‌ها و درگیری‌های گروهی میان طرفداران‌شان نظارت کنند و به مقامات گزارش دهند و در عین حال محتوایی را که ممکن است موجب اخلال اجتماعی شود، تعدیل کنند.