ضرورت، امکان و واقعیت عرفان اهل بیتی

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا استاد حوزه و دانشگاه در همایش ملی «عرفان اهل بیتی» که در تالار استاد موسویان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، با اشاره به موضوع بحث خود که با عنوان ضرورت، امکان و واقعیت عرفان اهل بیتی بود، اظهار داشت: وقتی عرفان اهل بیتی را با این عنوان بیان می کنیم در قبال یک سنت مغفول عرفانی جهان اسلام این لفظ را به کار می بریم و باید چگونه جهتی برای سنجش آن وجود دارد؟

وی در ادامه افزود: گاهی به لحاظ صرفاً منطقی مقایسه می کنیم؛ یعنی سراغ عرفان رفته و قاعدتاً مسائل و امور مهمی را که در عرفان مطرح می باشد را می شناسیم با مأثورهایی که از طرف ائمه معصومان علیهم السلام به ما رسیده است مقایسه و می سنجیم، باید یک تقسیم یندی و مقایسه ای داشته باشیم.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا بیان داشت: در یک بیان گفته می شود که عرفان دو مسئله اصلی دارد که مسئله اول آن توحید است و انسان موحد و خلیفة الله است و نکته دیگری که در مسئله عرفان مهم است، همان نحوه معرفتی است که در عرفان محوریت دارد، می باشد که این همان مسئله شهود است.

استاد حوزه و دانشگاه ابراز کرد: وقتی عرفان اهل بیتی را مطرح می‌کنیم و در مرحله بهره‌برداری از سنت معرفتی و عرفانی قرار داریم، مسئله تاریخی نیز می باشد که از منظره تاریخی نیز می‌توان به آن نگاه کرد.

وی در ادامه افزود: در اسلام و در قرآن کریم با سه سطح معرفت مواجه هستیم که یکی از آن سطوح، سطح نقلی است و سطح دیگر آن، معرفت عقلی است که پیام آور درونی همه انسان ها بوده و مخاطب آن عاقلان هستند و اگر مکلف صاحب عقل نباشد، مخاطب، مکلف به هیچ تکلیفی از تکالیف الهی نیست.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا اظهار داشت: سه حوزه از معرفت که ریشه در قرآن داشته و با هویت اسلام پیوند خورده است، چیزی است که کسانی که راجع به جهان اسلام آن را تحلیل کردند، از سه نوع عقلانیت یاد کردند که عبارتند از عقل استنباطی، عقل برهانی و حوزه شود.

وی در ادامه افزود: «شهود» عنصر بسیار مهمی است که در تفکر دینی به صورت عام و تفکر اسلامی به صورت خاص، نمی تواند به معرفت مفهومی محدود شده باشد؛ چرا که وحی عنصر مقوم دین بود و کلام و دریافت الهی است و نقل در جهان اسلام در حاشیه وحی است که مرجعیت پیدا می کند‌.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا با اشاره به لحاظ تاریخی بحث بیان داشت: آنچه در بعد از رحلت پیامبر گرامی اسلام رخ داد، تحریفی بود که واقع شده و سطوح معرفت آسیب دید و معرفت نقلی که دانش های مربوط به فقه در دامنه او شکل می گرفت آسیب جدی دید؛ اما به دلیل مرجعیت قرآن و اسلام است که هنوز فقه حضور دارد.

وی در ادامه افزود: فقه در جهان اسلام در حاشیه واقعیت تاریخی آسیب جدی دید؛ اما فقه همچنان هویت و نشانی از اسلام داشته و منطقیت قرآن و اسلام هنوز در آن وجود دارد و با انحرافی که در صدر اسلام افتاد، هم معرفت نقلی و فقهی آسیب دید و هم معرفت عقلی آسیب دید که منع ها و تکفیرهایی در آن زمان شکل گرفت.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا در پایان ابراز کرد: این آسیب ها در یک سطح نبودند و آسیبی که عرفان اسلامی دید این بود که عرفان از عرصه زیست و زندگی اجتماعی افراد خارج شده و شکلی فردی، خصوصی و نخبگانی پیدا کرد و وارد عرصه سیاست و قدرت شد که در غالب آسیبی که در قلمرو فقه وارد شده بود، خود را توجیه می کرد؛ فقهی که امامت را حذف کرده و خلافت را توجیه می‌کرد و همه آنچه را که پدید آورده بود،  به سنت و سیره ای مشروع تبدیل شد.