گذری بر زندگی و مبارزات آیتالله روحانی
به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، آیتالله سید محمدصادق روحانی فرزند حاج میرزا محمود و از نوادگان سید صادقی قمی مؤلف كتاب «صاحب الفقه» در 1340ق در شهر مقدس قم به دنیا آمد. از كودكی به تحصیل علوم دینی روی آورد و دروس مقدمات و قسمتی از ادبیات عرب را نزد والد و جدش به اتمام رسانید؛ سپس جهت تكمیل تحصیلات دینی، عازم شهر مقدس نجف اشرف شد و در درس اساتیدی چون آیات محمدحسین اصفهانی، محمدعلی کاظمینی، سید ابوالقاسم خوئی و ... شرکت کرد.
وی در 1368ق به كشور بازگشت و ضمن اقامت در زادگاهش، به تدریس دروس فقه و اصول در حوزه علمیه قم پرداخت. آن مرحوم مبارزات سیاسی خود با رژیم پهلوی را همزمان با نهضت اسلامی امام خمینی آغاز كرد. در سال 1341 و در جریان تصویب لوایح انجمنهای ایالتی و ولایتی همراه با مراجع قم، تلگراف اعتراضآمیزی را به اسدالله علم نخستوزیر وقت ارسال كرد و خواستار لغو تصویبنامه مزبور شد. در جریان تحریم عید سال 1342 توسط مراجع تقلید، آیتالله روحانی نیز با صدور اعلامیهای، عید را تحریم كرد.
در پی حمله عوامل رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه قم در فروردین 1342 و نیز مدرسه طالبیه تبریز، با صدور اعلامیهای اقدام رژیم پهلوی را محكوم و در جریان برگزاری انتخابات دورهی 21 مجلس شورای ملی، با صدور اعلامیهای انتخابات را تحریم كرد. در جریان محاكمه مهندس مهدی بازرگان و آیتالله محمود طالقانی توسط رژیم شاه، آیتالله روحانی اعلامیهای در اعتراض به این موضوع صادر كرد و آن را محاكمهای غیر شرعی دانسته، خواستار آزادی آنان شد. وقتی رژیم پهلوی به تصویب لایحه مصونیت قضایی مستشاران نظامی مبادرت نمود، با صدور اعلامیهای ضمن محكوم كردن آن، لایحه را مغایر با قانون اساسی قلمداد كرد و خواستار لغو آن شد.
در جریان برگزاری جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی در 1350، طی صدور اعلامیهای آن را محكوم و ضمن دعوت از مردم به عدم مشاركت در آن جشنها، آن را مغایر با دموكراسی و نیز قوانین اساسی قلمداد كرد. در پی اهانت علامه وحیدی و جمشید اعلم از سناتورهای رژیم پهلوی به امام خمینی، در آذر 1350 با صدور اعلامیه، اقدام آنها را محكوم كرد. وی در همان سال، اطلاعیهای علیه اقدام رژیم بعثی عراق در هتک حرمت حوزههای علمیه عراق صادر نمود.
در پی تأسیس "حزب رستاخیز ملت ایران" در 1353 آیت الله روحانی اعلامیهای مبنی بر تحریم عضویت در آن حزب صادر كرد و تأكید نمود كه شركت در این حزب شرعاً حرام است. در دی 1356 به مناسبت سالروز كشف حجاب و نیز كشتار قیام 19 دی مردم قم، اعلامیهای صادر كرد و مردم را به شركت در عزاداری شهدای قم فراخواند.
در پی شتاب گرفتن اقدامات رژیم پهلوی علیه نهضت اسلامی و سركوب قیام قم و تبریز، وی نیز همپای دیگر روحانیون، عید 1357 ش را تحریم و اقدامات رژیم پهلوی را در سركوب مردم محكوم نمود. به همین منظور در این راستا، وی مبادرت به برگزاری مجالس عزاداری در منزل شخصی خویش نمود كه متعاقب آن، منزل وی در محاصره پلیس و عوامل رژیم قرار گرفت. وی همچنین دولت شاپور بختیار را غیرقانونی دانست.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه علمیه قم به تدریس و تحقیق اشتغال ورزید. از وی آثاری برجای مانده است، از جمله: 1ـ القواعدالثلاث 2ـ القواعد السبعه المخلوط 3ـ توضیح المناسک 4ـ توضیح المسائل 5ـ تقریرات درس اساتید نجف 6ـ حاشیه بر عروةالوثقی 7ـ حاشیه بر رسائل شیخ مرتضی انصاری 8ـ فروع علم اجمالی 9ـ شرح بر كفایة الاصول در دو جلد 10ـ رسالهی اجتهاد 11ـ رساله در جبر و اختیار و ده ها اثر دیگر.
منبع: فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام خمینی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی