میل به «دیده شدن» عاملی مهم در بی‌حجابی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام اصغر اسلامی‌تنها استادیار مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام در نشست هم اندیشی «از الهیات اجتماعی تا ارشاد اجتماعی» که در سالن جلسات دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد اظهار داشت: امروزه ما با دو نوع انسان مواجه هستیم که یکی از آنها انسان معطوف به تصویر که میل به بی‌حجابی و تکشّف دارد و انسان مدرن را انسان معطوف به تصویر می داند و در واقع انسان غیرمدرن را غیرمعطوف به تصویر تلقی می کند.

وی در ادامه افزود: در مقابل انسان معطوف به تصویر، انسان معطوف به کلمه وجود دارد و حجاب پوشاندن و مسئله حجاب را می توان در سطح مختلف تحلیل کرد؛ چراکه پوشش و حجاب یک مسئله شخصی نیست؛ بلکه می‌توان آن را در سطح تمدنی تحلیل کرد.

استادیار مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام خاطر نشان کرد: در بحث تمدن نیز ما با دو نوع تمدن روبه رو هستیم؛ تمدنی که «تصویر پایه» است و تمدنی که «کلمه پایه» می باشد و جالب است که بدانیم ما اتفاقا سویه هایی از این امر را در جامعه اسلامی ایران مشاهده می کنیم.

حجت الاسلام اصغر اسلامی تنها در ادامه افزود: وقتی تمدن غرب روند تمدنی خود را توصیف می کند، می گوید تمدنی است که با منازعه شنیدن و دیدن آغاز شده و سرانجام به تحقیر، سرکوب، و پیروزی فاتحانه تصاویر انجامید و نتیجه آن این شد که انسان امروزی، انسان تلویزیونی شد.

استادیار مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام با توضیح انسان تلویزیونی ابراز کرد: انسان تلویزیونی یعنی انسان امروزی به مرحله ای رسیده است که همه چیز را با دیدن درک می کند؛ چون بسیاری از چیزها از او دور است و انسان امروز، انسان تلویزیونی است و از منظر ارتباطی مدرنیته با تلویزیون شروع می شود که با رشد فراوان آن، امروزه به انسان «سلف وزیونی» رسیده است.

حجت الاسلام اسلامی تنها خاطرنشان کرد: انسان «سلف وزیونی» نه تنها می خواهد همه چیز را ببیند؛ بلکه در تلاش است همه چیز را هم به دیگران نشان دهد؛ یعنی روند تحول انسان معطوف به تصویر از انسان تلویزیونی به انسان سلف وزیون ارتقاء پیدا کرده است.

وی در ادامه افزود: شخصی به نام دیوید مرگان در کتاب کردارهای دینی و عصر رسانه می گوید ما می توانیم روند تصویری شدن انسان را عبارت اُخرای اخلاق ارتباطی پروتستانی بدانیم؛ زیرا پروتستان ها بودند که فرایند گسترش تصویر و سرکوب کلمه را انجام دادند؛ به عبارت دیگر یعنی همان کاری که وِبِر در غالب اخلاق پروتستان در اخلاق سرمایه داری می گوید را همان را دیویدمرگان تکرار می کند.

حجت الاسلام اسلامی تنها اظهار داشت: از دو زاویه می توان به انسان معطوف به تصویر نگاه کرد که اولین زاویه آن از آن جهت است که نگاه می کند و به اصطلاح، ناظر است و دومین زاویه آن از آن جهت است که مورد نگاه قرار می گیرد و به عبارتی دیگر انسان در زمانی ناظر، و در زمانی دیگر منظورالیه است.

وی در ادامه با اشاره به خصوصیات انسان ناظر بیان داشت: انسان ناظر همان انسان تماشاگر است؛ همان چیزی که برخی از روانشناسان غربی به آن پرداخته اند؛ جامعه ای که میل دارد  همه چیز - حتی درون بدن خویش - را از طریق تصاویر ببیند.

استادیار مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام خاطر نشان کرد: فرایند تصویری شدن ادارک جهان و قرار گرفتن بینایی و حس آن در مرکز با محوریت تمدنی غربی سبب می شود که همه چیز به صورت نمایشگاهی شود تا حتی پزشک امروزی نیز وقتی می خواهد به چیزی ورود پیدا کند، اگر تصاویر را از او بگیریم خلع سلاح می شود؛ زیرا تصویری شدن به تمامی ساحت ها که پزشکی هم از جمله آن ساحت ها است کشیده شده است و امروزه ادراک و معرفت تماشاگران نسبت به عالم مبتنی به تصویر شده است.

وی در ادامه با توضیح ساحت منظوریت بیان داشت: در ساحت منظوریت نیز اینگونه است که مثلا وقتی در جایی سخنرانی می شود وضعیت به گونه ای است که باید از تصاویر کمک بگیرند و این شروع فرایند تحقیر کلمه است؛ چنانکه همین کار در آیین مسیحیت نیز رخ داده است و از درون مسیحیت تحقیر کلمه شروع شده و به فتح آن رسیده است.

حجت الاسلام اسلامی تنها در پایان ابراز کرد: اگر در جمله دکارت این بود که «می اندیشم چون هستم» امروزه آن را بازآفرینی کرده و می گویند «چون می بینم پس هستم؛ بلکه چون دیده می شوم پس هستم» یعنی اگر دیده نشوم اصلا وجود ندارم و به همین خاطر است که امروزه غالب افراد میل به دیده شدن دارند.