نقش موثر اخلاق اسلامی در داشتن کشاورزی پایدار و محیط زیست سالم

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، هم اندیشی علمی اخلاق کشاورزی و محیط زیست السلام با حضور مسئولان، فرهیختگان و اساتید دانشگاه و حوزه علمیه با تأکید بر حل چالش ها و مسائل حوزه کشاورزی و محیط زیست، در دانشگاه امام صادق علیه السلام توسط اندیشکده دین، محیط زیست و کشاورزی برگزار شد.

در این هم اندیشی دکتر علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست با تاکید بر نقش موثر اخلاق و آموزه های اسلام برای حل مسائل و بحران های زیست محیطی گفت: متاسفانه تاکنون آموزه های دینی در نظام حکمرانی محیط زیست کشور مورد استفاده قرار نگرفته است و ضروری است در این باره دانشگاه ها و حوزه های علمیه نقش موثر خود را ایفا کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: اگر حداقل های آموزه های دینی در بحث آب و محیط زیست رعایت می کردیم الان شاهد بسیاری از مشکلات و چالش های زیست محیطی مثل فرونشست ها، گردوغبار، آلودگی ها و غیره نبودیم.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به ضرورت مشارکت موثر حوزه های علمیه و دانشگاه های علوم اسلامی و انسانی در تدوین سرفصل رشته های مختلف دانشگاهی مرتبط با محیط زیست مثل شهرسازی گفت: خوشبختانه مبانی و آموزه های اسلامی بسیار مترقی در اسلام وجود دارد که این مبانی باید استخراج و در نظام حکمرانی مورد استفاده واقع شود.

سلاجقه با تاکید بر اینکه اصل 50 قانون اساسی که مرتبط با حفظ محیط زیست است یکی از اصول مترقی در جهان است افزود: امروزه یکی از ارکان مهم امنیت و توسعه پایدار در دنیا، امنیت زیستی است.

به گفته رئیس سازمان محیط زیست، در حال حاضر محیط زیست کنونی فاصله زیادی با آموزه های دینی دارد و نظام ایده آل محیط زیست باید توسط حوزه های علمیه و دانشگاه ترسیم شود و در اختیار مسئولان قرار گیرد.

سلاجقه با اشاره به اینکه در اسناد و قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران به حفاظت از محیط زیست عنایت شده است افزود: مقام معظم رهبری همواره از حامیان و پشتیبان های اصلی حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی بوده و دلسوزتر و حساس تر از ایشان نسبت به حفظ این ثروت های خدادادی کسی نیست.

رئیس سازمان محیط زیست خاطر نشان کرد: برگزاری همایش های ملی و بین المللی با تاکید بر تعامل آموزه های دینی و محیط زیست می تواند نقش موثری در حل بحران های زیستی محیطی دنیا و  داشتن محیط زیست سالم و پاک داشته باشد.

دکتر محمدرضا جهانسوز رئیس سازمان بسیج مهندسین کشاورزی در هم اندیشی اخلاق محیط زیست و کشاورزی با اشاره به اینکه تنها راه دستیابی به امنیت غذایی پایدار  انجام فعالیت های کشاورزی با کمترین تأثیرات منفی بر محیط زیست است، گفت: برای داشتن كشاورزي پايدار، نوعي از اخلاق لازم است كه انسان را وادار سازد، ضمن احترام به محيط زيست، آن را نه به دليل منافع انسان، بلكه به دليل ارزش وجودي محيط زيست، آن را حفاظت نمايد.

رئیس سازمان مهندسین بسیج کشاورزی گفت: اثرات کشاورزی بر محیط زیست را می توان در ۳ بخش اصلی  آلودگي هاي ناشي از كشاورزي و اثر آن بر سلامت موجودات زنده، استفاده نادرست از منابع طبيعي در كشاورزي، مانند: خاك و آب، دستكاري هاي 3 انسان در حيوانات و گياهان به منظور افزايش توليد را مورد بررسی قرار داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به اشاره به اینکه میانگین فرسایش خاک  سالانه ایران حدود 15 تن در هکتار است خاطر نشان کرد: نرخ فرسایش خاک در ایران، حدود 3 برابر متوسط قاره آسیا است که رتبه اول کشورهای در حال توسعه و رتبه اول در جهان متعلق به ماست.

به گفته جهانسوز، نرخ سالانه فرسایش خاک در ایران تا 33 تن در هکتار نیز گزارش شده است که 5 تا 6 برابر حد مجاز می باشد.

رییس سازمان بسیج مهندسین کشاورزی با بیان اینکه در کل جهان 82  کشور با مشکل تامین غذا مواجه هستند که  34 کشور از آنها اسلامی می‌باشند، افزود: طی قرن بیستم بیشتر کشورها خصوصا کشور های در حال توسعه  صرفاً به دلیل توجه به پدیده های نظیر افزایش جمعیت، افزایش تولید محصولات کشاورزی و تنوع بخشی به آن و بالابردن رفاه، به پیامدهای زیست محیطی آن  توجه کافی را نداشته اند . به همین خاطر، امروزه بسیاری از ملل با چالش‌ها و مشکلات مربوط به محیط‌زیست روبه‌رو هستند که راهکار حل این چالش ها توجه به اخلاق محیط زیست و کشاورزی است.

جهانسوز با بیان اینکه کشاورزی در واقع مولود منابع طبیعی است هر گونه بی توجهی به کشاورزی باعث لطمه دیدن منابع طبیعی می شود، اظهار داشت: در تعالیم اسلامی و نیز بیانات امامین انقلاب لزوم توجه به خود کفایی و امنیت غذایی و توجه ویژه به اقتدار مسلمین در همه زمینه ها خصوصا در زمینه غذا، توجه به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست توامان و مکررا تاکید شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به عدم توجه به نگاه های زنجیره ای تولید و توزیع و مصرف در بخش کشاورزی خاطر نشان کرد: ما متاسفانه احساس می کنیم انجام کارهای خوب و موثر به خصوص در بخش کشاورزی خیلی سخت است و این در حالی است که خداوند در آیه 96 سوره اعراف بشارت می دهد که اگر کسی قوم و گروهی ایمان بیاورند تقوای الهی پیشه کنند برکات از آسمان و زمین بر آنها فرو خواهیم فرستاد و آنها را کمک خواهیم کرد.

رئیس سازمان بسیج مهندسین کشاورزی با بیان اینکه منهای امسال سالانه حدود 9 میلیارد دلار فقط صرف وارادت محصولات استراتژیک کشاورزی مثل گندم می شود افزود: در حال حاضر از 608 دشت کشور، 408 دشت ممنوعه داریم و یکی از چالش ها، شوری فزاینده آب است.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر سیدعلی حسینی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام نیز در این هم اندیشی با اشاره به اینکه کشورهای پیشرفته دنیا در کشاورزی نگاه ویژه ای به اخلاق کشاورزی داشته اند، گفت: یکی از خلاهای موجود در عرصه کشاورزی، عدم توجه به اخلاق کشاورزی است که متاسفانه شاهد ترجمه این گونه آثار هستیم و این در حالی است که منابع دینی اعم از قرآن و روایات، در عرصه اخلاق کشاورزی بسیار غنی است و نیازی به ترجمه در این زمینه وجود ندارد.

عضو هیئت امنای دانشنامه کشاورزی منابع طبیعی و محیط زیست با اشاره به اینکه  یکی از گام های بزرگ رسول خدا درباره تحول در کشاورزی، ایجاد انقلاب کشاورزی بود و رسول خدا، ارزش کشاورزی و کشاورزان را بین عموم مردم جا انداخت. افزود: رسول خدا برای جا انداختن ارزش کشاورزی در اقتصاد، جهاد فرهنگی بسیار بزرگی کرد که این جهاد از جنگ های نظامی هم سخت تر بود و با توجه به کاستی های فراوان کشور در زمینه کشاورزی، در حال حاضر نیز ما نیاز به جهاد فرهنگی بزرگی در عرصه کشاورزی و منابع طبیعی داریم.

حسینی با تأکید بر ضرورت حفاظت آب و خاک و جنگل خاطر نشان کرد: آیات و روایات متعددی در زمینه حفاظت از آب و خاک و جلوگیری از اسراف و اتلاف این منابع وجود دارد و این منابع برای همه افراد در همه اعصار و مکان ها است و نباید به راحتی این منابع را هدر بدهیم.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر عزیز الله فهیمی عضو هیئت علمی دانشگاه قم نیز در این هم اندیشی با انتقاد از بلند مرتبه سازی در شهرها گفت: فضای شهر از جمله مشترکات عمومی و ملک عموم مردم است و نباید عده ای برای کسب منافع اقتصادی و شخصی این فضاها را به تسخیر خود درآورند.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم با تاکید بر مبغوضیت شدید شرعی در مورد ساختن بناهای مرتفع افزود: در روایات متعدد ساخت بناهای مرتفع نهی شدید شده است؛ برای نمونه در روایات آمده است هنگامی که کسی بلندتر از هشت ذراع خانه بسازد ندا می رسد ای فاسق ترین فاسق های چه می خواهی؟

این استاد حوزه و دانشگاه نهی در ادامه افزود: مرتفع سازی بناها از طرف شرع دلایل و مستندات متعددی دارد که از جمله این دلایل می توان به مذاق شریعت، آیات و روایات نفی تکاثر و فقر در شرع، تحریم اسراف، تحریم اضرار اشاره کرد.

همچنین حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسینعلی سعدی رئیس دانشگاه امام صادق علیه السلام و عضو مجلس خبرگان رهبری  در این مراسم با اشاره به اینکه چالش محیط زیست در دنیا و ایران از مساله عبور کرده و تبدیل به بحران شده است گفت: مساله و بحران محیط زیست یکی از مسائل و چالش های اساسی کشورهای مختلف دنیا و  نظام جمهوری اسلامی ایران است و به همین خاطر این حل مسائل مربوط به محیط زیست و منابع طبیعی در اولویت دانشگاه امام صادق علیه السلام قرار دارد.

رئیس دانشگاه امام صادق علیه السلام افزود: مسائل محیط زیست را نمی توان تک بعدی حل کرد و برای حل بحران های محیط زیست نباید از آموزه های اسلامی غفلت نمود و ضروری است الهیات محیط زیست بالمعنی الاعم نقش آفرینی موثری در هندسه حکمرانی نظام آب و محیط زیست داشته باشد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در اسلام واقعا حرف های زیادی در زمینه اخلاق محیط زیست و منابع طبیعی وجود دارد گفت: یکی از مسائلی که همواره دغدغه فقها بوده است محیط زیست و منابع طبیعی بوده و فقهای عظام در ضمن آیه «و اذا تولی سعی فی الارض لیهلک الحرث و النسل» در گذشته و حال، فتاوای بسیار مهمی بیان کرده اند که این فتاوی و آموزه های دینی می تواند سهم مهمی در سیاستگذاری و برنامه های خرد و کلان کشور در زمینه کشاورزی و محیط زیست و منابع طبیعی داشته باشد.