از لزوم توجه حوزه به مسائل روز تا توسعه همایش به عرصه‌های بین الملل

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، بیست و سومین همایش کتاب سال و پنجمین جشنواره مقالات علمی حوزه با پیام حضرت آیت الله نوری همدانی و سخنرانی آیت الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در سالن همایش مدرسه علمیه معصومیه قم برگزار شد.

ضرورت طبقه بندی طلاب/ حوزه باید به مسائل روز توجه کند

حضرت آیت الله نوری همدانی در پیامی تصویری به همایش کتاب سال حوزه که پیش از ظهر امروز در سالن همایش های مدرسه علمیه معصومیه برگزار شد، گفت: کار شما بسیار مهم است و این لطف خداوند است؛ ناچار هستیم از پژوهشگران محترم و افرادی که تحت نظر شما کار می کنند طبقه بندی صورت گیرد و این طبقه بندی بسیار مهم است چون خداوند متعال درک ها و فرهنگ ها را متفاوت آفریده است از همین رو باید به خصوصیات یک فرد پی ببریم و بر اساس آن طبقه بندی انجام دهیم.

وی عنوان کرد: یک نفر نمی تواند در همه رشته ها متخصص باشد بنابراین باید اولین گام تشخیص و شناخت باشد و در مرحله بعدی افرادی انتخاب شوند که متخصص باشند؛ در حوزه های علمیه این کار سابقه داشته است برای مثال خواجه نصیرالدین طوسی بعد از حمله مغول که حله موقعیت مهم حوزه علمیه شیعیان بوده است به آن عزیمت می کند و در درس محقق حلی درس خواند.

حضرت آیت الله نوری همدانی ادامه داد: محقق حلی بحث قبله را می گفت و بعد از درس خواجه از او پرسید کدام یک از این علما افضل هستند که محقق پاسخ داد اینجا طبقه بندی حاکم است و هر شخصی در یک تخصصی تبحر دارد؛ ناچار هستیم افراد را بشناسیم چون سوابق افراد برای یک فنی به کار می آید. اگر این طبقه بندی شکل بگیرد همه تشویق می شوند که تلاش بیشتری کنند.

وی با اشاره به اهمیت ادبیات و ضعف ادبی برخی طلاب اظهار داشت: هم ادبیات عربی و هم ادبیات فارسی بسیار مهم است چون کسانی که در حوزه های علمیه درس می خوانند به جامعه مراجعه می کنند و هم نوشتن ادبیات خوبی می خواهد هم بیان کردن بنابراین لازم است به ادبیات فارسی برای جامعه و ادبیات عرب برای درس اهتمام داشته باشند.

حضرت آیت الله نوری همدانی در پایان خاطرنشان کرد: همیشه در حوزه ها جریان های روز مورد توجه قرار می گرفته است و بعد از انقلاب حضرت امام مطالب روز بسیار زیاد است که باید بیش از همیشه مورد توجه قرار گیرد؛ هم افرادی داریم که با اسلام دوست هستند و هم دشمنانی داریم که مخالف اسلام هستند بنابراین باید نشریاتی داشته باشیم و از افرادی در این نشریات استفاده کنیم که در مطالب روز ورزیده باشند.

شاهد گسترش علوم اسلامی به قلمروهای متنوع سنتی و جدید هستیم

در ادامه این همایش آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور با اشاره به اعیاد و مناسبت های ماه رجب اظهار: برای همه ما حوزویان توجه به سلوک در این ماه فریضه و واجب است که در این صورت حوزوی خواهیم بود و افزون بر تلاش علمی و مجاهدت ها در قلمرو معنوی و معرفتی و اخلاقی ورود کنیم و گام بزنیم و به پرورش چهره های بزرگ معنوی بپردازیم.

وی در ادامه با زنده نگه داشتن خاطر همه اساتید فقید و آیت الله صافی مرجع تازه درگذشته اظهار داشت: تقدیر و تشکر می کنم از همه بزرگوارانی که آثار خود را به کتاب سال حوزه عرضه کردند و از کسانی که در برگزاری و ارزیابی این همایش تلاش کردند نیز تشکر می کنم؛ امیدواریم این همایش سبب بازشناسی ظرفیت حوزویان و بازسازی این ظرفیت عظیم باشد.

مدیر حوزه های علمیه کشور ضمن تشکر از پیام حضرت آیت الله نوری به همایش کتاب سال حوزه، اظهار داشت: افتخار داریم حوزه های علمیه بنیان عقائد و معرفت زندگی اسلامی و ایمانی را با بهره گیری از کتاب و سنت بر پایه منطق اجتهادی بنا نهادند؛ با وجود اینکه حوزه هایی در شهرها و مناطق مختلف شکل گرفت و گرایش ها و مکتب های متفاوتی آمد اما حوزه یعنی دانش بنیان و علم محور که گاهی حاشیه هایی در این روند تاریخی پیدا شد اما حوزه در شاهراه علم، تحقیق، ابتکار و خلاقیت حرکت کرده است.

وی افزود: در این یکصد سال اخیر حوزه علمیه قم بالنده شد و در مقایسه با حوزه نجف و دیگر عرصه های علمی در دهه های پس از انقلاب شکوهمند اسلامی قله های مهمی را فتح کرد که در این یکصد سال شاهد گسترش علوم اسلامی به قلمرو های متنوع سنتی و جدید هستیم؛ این گسترش دامنه در این یکصد سال مورد توجه بود که در سنت تاریخی حوزه ها وجود داشت در این یکصد سال شاهد بالندگی در این قلمروها هستیم.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه عنوان کرد: در هر یک از این قلمرو ها شاهد برداشتن گام های جدید هم هستیم و گرایش های جدیدی در عرصه علوم اسلامی مانند فلسفه های مضاف، علوم اجتماعی، علوم انسانی پرداختن به نظریاتی که در جهان غرب ایجاد شده و نقد افکار معاندین نیز در حوزه کنونی قم شکل گرفته است؛ این فصل و ممیزه ای است که با هجرت آیت الله حائری به قم حاصل شد.

وی با اشاره به گسترش آثار علمی به زبان فارسی در عمر صد ساله حوزه علمیه قم، اظهار داشت: در این عصر شاهد شکل گیری مجموعه ای از آثار و کتاب ها به زبان فارسی هستیم که با اتقان لازم ایجد شد و همچنین آثار تدوین شده به سمت زبان های دیگر نیز رفته و شاهد ترجمه های بیشتر و متنوع هستیم.

عضو فقهای شورای نگهبان تأکید کرد: با توجه به برخی کمبودها وظیفه ما است در کنار یکدیگر و اتکا به منابع اسلامی با بهره گیری از ظرفیت بزرگانمان به این بایسته ها توجه کنیم و بدانیم کیفیت کار را بالا برده و از مرز های موجود عبور کنیم؛ عبور از مرز های دانش بانوان و مردهای بزرگی می طلبد و ما باید بزرگانی مثل شیخ انصاری و علامه طباطبایی را الگو قرار دهیم.

وی با تأکید بر ضرورت احیای سنت های پژوهشی و علمی حوزه اظهار داشت: در میانه این دو نیز افراط و تفریط وجود دارد و عده ای در روش های جدید هضم شده و میراث هزار ساله را کوچک می شمارند و کسانی هم هستند که در آن سنت ها می مانند و به علم روز آشنایی ندارند؛ باید میراث تاریخی متقن و برآمده از تجربه های تاریخی را مهم بشماریم و افق ذهنمان را بهره گیری از تجربه های جدید گشوده داریم چرا که اگر یک تعامل روان علمی را پایه ریزی نکنیم از زمانه عقب می مانیم.

آیت الله اعرافی با اشاره به وظیفه نهادی حوزه علمیه در تحقق موارد مذکور گفت: افق هایی که پیش رو داریم نیاز به نقشه ای جامع دارد که دوستان در حال کار هستند و در آینده نیز استفاده از فناوری های نوین مانند هوش مصنوعی را در دستور کار داریم؛ با توجه به درختواره دانشی که مصوب شده انتظار می رود درختواره غنی شود و حوزویان در نظام هر رشته، متون و منابع آن اقدام کنند و بیش از پیش نیاز به همکاری در منابع و متون دارد و از همین الان نیز دست نیاز به همه حوزویان دراز می کنیم.

وی تأکید کرد: حرکت حوزه به سمت علم جویی و علم سنجی به هدف پایگاه استنادی اصلی می باشد که در مرکز نور و دفتر تبلیغات کارهای خوبی شده و در نظر داریم حوزه علمیه پایگاه علم سنجی علوم اسلامی شود؛ مسائل جدید و مورد ابتلای اسلامی از محور های جدی است که باید انجام بگیرد و با اشراف شورای علمی بیش از 100 طرح تحقیقاتی در نظر گرفته شده است و همه این ها مبتنی بر نقشه جامع حرکت علمی حوزه در حال نهادی شدن است.

وی در پایان ضمن تقدیر و تشکر از محققان و پژوهشگران گفت: کتاب سال حوزه به عنوان نماد تحقیق باید تحلیل سالانه و مقایسه ای و تطبیقی انجام بپذیرد و نتایج آن هم به نهاد های حوزوی منعکس شود؛ توسعه ای که کتاب سال به سمت تحقیقات بانوان داشته توسعه مبارکی است و همچنین ارتباط با نویسندگان بین الملل و فضلای غیر ایرانی نیز بسیار مغتنم است.

گزارشی از روند فعالیت های صورت گرفته پیرامون همایش کتاب سال حوزه

همچنین در این همایش حجت الاسلام سید حمید جزایری به عنوان دبیر همایش کتاب سال حوزه ابراز داشت: در این همایش از برگزیدگان و نویسندگان برتر سال ۹۹ تقدیر به عمل خواهد آمد.

وی در خصوص فرایند ارزیابی آثار گفت: بعد از فراخوان آثار در سال ۹۹ تعداد ۱۵۸۶ اثر شامل کتاب، مقاله و رساله‌های علمی سطح چهار به جشنواره ارسال شد و مورد بررسی اولیه توسط دبیرخانه قرار گرفت که ۱۲۴۳ اثر دارای شرایط بود و وارد روند ارزیابی شد؛ کتاب‌ها در ۲۰ گروه و مقالات نیز در ۱۶ گروه، طبقه بندی شدند و مورد ارزیابی اجمالی قرار گرفتند که در نتیجه این ارزیابی اجمالی ۳۶۵ اثر برای مراحل بعد احراز صلاحیت شدند.

حجت الاسلام جزایری اظهار داشت: ارزیابی تفصیلی با دقت بیشتری توسط اساتید انجام گرفت و بر اساس ملاک‌های شکلی، ادبی و طبق محور‌ها و اولیت‌های همایش مطالعه می‌کنند که در این همایش تمدن اسلامی، کرونا، زن و خانواده از اولویت‌های ارزیابی بوده و اثری که پیرامون این محور‌های تدوین شده باشد از امتیاز ویژه‌ای برخوردار خواهد بود.

وی با اشاره به بررسی نتیجه ارزیابی گفت: شورای علمی در مجموع ۷۶ اثر را به عنوان برگزیده، شایسته تقدیر و شایسته تحسین معرفی کرد که در این همایش از آثار برگزیده و شایسته تقدیر، تقدیر به عمل خواهد آمد و در فرصتی دیگر آثار شایسته تحسین مورد تقدیر قرار خواهند گرفت.

دبیر همایش کتاب سال حوزه با بیان اینکه در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ رشد کمی خوبی را شاهد هستیم، عنوان کرد: در رساله‌های ارسال شده به دبیرخانه همایش ۱۵۵ درصد رشد نسبت به ۹۸ داشتیم و در بخش مقالات رشد آثار علمی پژوهشی رشد خوبی است و از یک رشد ۲۵ درصدی مواجه است و حضور آثار پژوهشی نسبت به قبل پررنگ‌تر است؛ از چند کشور دیگر مانند عراق افغانستان پاکستان، لبنان، بحرین، بنگلادش و کلمبیا آثاری ارسال کردند که برخی از آن‌ها جزء برگزیدگان نیز قرار گرفتند.

وی با اشاره به رشد حضور بانوان و ارسال آثار پژوهشی خواهران اظهار داشت: در سال ۹۸ یک اثر از بانوان در میان برگزیدگان قرار داشت، اما در این همایش این حضور به ۵ اثر رسیده است.

دبیر همایش  کتاب سال حوزه با اشاره به گروه‌های متعددی که در این ارزیابی و رقابت علمی حضور داشتند، بیان کرد: اگر بخواهیم رتبه بندی کنیم گروه فقه و اصول، کلام و علوم اجتماعی رتبه‌ای بیشتر در میان آثار کسب کردند.

حجت الاسلام سیدحمید جزایری در پایان خاطرنشان کرد: همایش کتاب سال حوزه تمام ظرفیت حوزه نیست بلکه باید به سمت ارتقا کمی و کیفی پیش برویم؛ در محور علمی توجه به اتقان اثر و پاسخگویی به شبهات مورد تأکید بود و به هر حال روش علمی متقن باید بیشتر و پاسخ گویی به نیاز‌های روز حوزه مورد توجه قرار گیرد

گفتنی است، از پانزدهم اسفند جزئیات همایش بیست چهارم کتاب سال حوزه برای سال ۱۴۰۰ اعلام می‌شود.

آثار برگزیده و شایسته تقدیر همایش کتاب سال حوزه

لازم به ذکر است، در میان ۱۵۸۶ اثر ارسال شده به همایش کتاب سال حوزه ۷۶ اثر به عنوان برگزیده، شایسته تقدیر و شایسته تحسین شناخته شدند.

در همایش امروز از آثار برگزیده و شایسته تقدیر، تقدیر به عمل آمد و تقدیر از آثار شایسته تحسین نیز به آینده موکول شد.

آثار گروه بندی شده بودند و آثاری که امتیاز لازم را کسب کرده باشند به عنوان اثر برگزیده و کتاب سال معرفی خواهند شد.

سه اثر به عنوان اثر برگزیده معرفی شدند که دو کتاب و یک پایان نامه را شامل می‌شوند؛ کتاب «روایت جذب؛ علل گرایش و جذب به جنبش‌های جهادگران سلفی» نوشته هادی معصومی زارع، کتاب «طرح کلی اندیشه مقاومت» نوشته علی مهدیان و پایان نامه «نقد و بررسی مبانی انسان شناختی اندیشه‌های اخلاقی روشنفکری معنویت گرای معاصر ایران» به عنوان آثار برگزیده معرفی شدند.

در ادامه نیز آثار شایسته تقدیر به شرح ذیل تقدیم می‌شود:

کتاب نقش «پیش‌دانسته‌ها و علایق مفسر در تفسیر قرآن» نوشته: علی اوسط باقری از گروه تفسیر و علوم
قرآن

پایان نامه «فقه المرأة و اشکالیات القرآنیین الحجاب نموذجا» نوشته علی سلمان از گروه فقه و اصول

کتاب «مکتب‌های عرفانی حوزه‌های علمی شیعه در هند و پاکستان» نوشته غلامرضا جلالی از گروه اخلاق و عرفان

کتاب «خمس در بستر تاریخ» نوشته محمدسعید نجاتی از گروه تاریخ، سیره و تراجم

کتاب «مشروطه اسلامی» نوشته علیرضا جوادزاده از گروه تاریخ، سیره و تراجم

پایان نامه «سنجش انفکاک ناپذیری دوگانه انگاری جوهری از دوگانه انگاری ویژگی» نوشته محمدحسن فاطمی نیا از گروه فلسفه

پایان نامه «نقش توجیهی دادۀ تجربی در مبنا گرایی و تأثیر آن بر نزاع درون‌گرایی و برون‌گرایی» نوشته محسن ابراهیمی

کتاب «روش شناسی علم کلام» نوشته علی ربانی گلپایگانی از گروه کلام

کتاب «اختلال جنسی و حقوق خانواده» نوشته فرج ا لله هدایت نیا از گروه حقوق

کتاب «سیاست الهیه در حکمت متعالیه» نوشته مرتضی جوادی آملی از گروه علوم سیاسی

کتاب «آزادی سیاسی از منظر قرآن کریم» نوشته سیدکاظم سیدباقری از گروه علوم سیاسی

کتاب «چیستی فلسفه سیاسی مشاء» نوشته مرتضی یوسفی راد از گروه علوم سیاسی

کتاب «نذر کتاب و نذر‌های فرهنگی» نوشته احمد صادقی اردستانی از گروه علوم اجتماعی

کتاب «مبانی الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت» نوشته حمیدرضا شاکرین و همکاران از گروه علوم اجتماعی

کتاب «تنوع و تمدن در اندیشه اسلامی» نوشته حبیب الله بابائی از گروه علوم اجتماعی

پایان نامه «طراحی و تبیین الگوی ارتباطات همسایگی در زندگی شهری» نوشته علی ملکوتی نیا از گروه علوم اجتماعی

پایان نامه «تحلیل فرهنگی انتقادی کنش متظاهرانه مبتنی بر سیره ارتباطی امام رضا (ع)» نوشته محمدرضا انواری از گروه علوم اجتماعی

پایان نامه «تأثیر ملاک ارزش‌گذاری اخلاقی بر اصول حاکم بر سیاستگذاری‌های اقتصاد اسلامی» نوشته سیدمحمدعلی موسوی از گروه اقتصاد

کتاب «اختیارات و وظایف اقتصادی دولت اسلامی» نوشته علیرضا لشکری از گروه اقتصاد

پایان نامه «مدل ارتباط والد-فرزند بر اساس منابع اسلامی و تدوین طرح نمای درمانی و امکان سنجی آن در کاهش نشانگان اختلال نافرمانی مقابله‌ای و اختلال سلوک در نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ سال» نوشته علی
صادقی سرشت از گروه روانشناسی

تصحیح کتاب «شرح انوار الملکوت فی شرح الیاقوت» نوشته فاضل عرفانی از گروه تصحیح و تحقیق بخش بین الملل

تصحیح کتاب «الفوائد المکیة: شرح الاستبصار» نوشته علی فاضلی از گروه تصحیح و تحقیق

تصحیح کتاب «اخبار النحویین البصریین و مراثیهم و اخذ بعضهم عن بعض» نوشته رافد الفتال از گروه تصحیح و تحقیق

ترجمه کتاب «سلام بر ابراهیم» به زبان اسپانیولی نوشته محسن ربانی خراسانی از گروه ترجمه