برای مدیریت فضای مجازی نیاز به مدیریت علوم انسانی داریم

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست ظرفیت‌های فضای مجازی دوران پساآمریکایی با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدجواد نوروزی، دکتر دهقان و حجت‌الاسلام دکتر رنجبر در سالن اندیشه مؤسسه امام خمینی(ره) برگزار شد. حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد نوروزی، عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در این نشست به بررسی موضوع «نظریه حکمرانی، فضای مجازی و دنیای پسا آمریکا» پرداخت و گفت: این موضوع مبتنی بر این پرسش اساسی است که ما در فضای پسا آمریکایی و با توجه به ویژگی‌های فضای مجازی چه نگاه و نظریه‌ای را می‌توانیم در باب حکمرانی که یکی از شاخص‌های بسیار مهم انقلاب اسلامی و استقلال هست داشته باشیم؟

وی ادامه داد: اولین پرسش قابل طرح این است که مؤلفه‌های این موضوع را به‌قدری مورد بحث و گفتگو قرار بدهیم تا یک وفاق مفهومی حاصل شود و سپس به سراغ بحث نظری و تئوریک برویم. وقتی گفته می‌شود پسا آمریکا چه مرادی از این واژه و هم چنین از واژه فضای مجازی داریم؟ در ارتباط پسا آمریکا که مراد فضایی است که هژمونی غرب و نظام سلطه فرومی‌پاشد و آمریکا تبلور این نظام سلطه است و فرهنگ غرب و لیبرالیزم به زیر کشیده می‌شود، تلقی ما باید دنیای پساآمریکایی باشد نه پسا آمریکا!

حجت‌الاسلام نوروزی فضای مجازی را خارج از مختصات ذاتی آمریکا دانست و ابراز داشت: آیا پساآمریکا به این معناست که فضای مجازی به‌عنوان مختصات ذاتی آمریکاست و اگر این چنین باشد بحث بیهوده است؛ چرا که دنیای پسا آمریکا یعنی فضای مجازی وجود نخواهد داشت تا درباره آن بحث و گفتگو کنید. این تلقی که ما همه فراورده‌ها را از ذات غرب بدانیم، تلقی فردیدی و فرهنگستانی است که این تلقی و نگاه انقلاب اسلامی نیست.

وی ادامه داد: معتقد هستیم که فضای مجازی فراوری مدنیت غربی است و یکی از مؤلفه‌های تمدن غرب است و انقلاب اسلامی بر اساس دیدگاه مبنایی خودش که ما در عرصه علوم انسانی معتقد هستیم علوم انسانی اسلامی داریم؛ اما درباره ابزار، علمای آن به تولید آن ابزار می‌رسند. نگاه سوم که نگاه انفعالی و غربزدگی است و همه چیز را در غرب می‌بیند اساساً نمی‌خواهد به تقابل بپردازد.

عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) به بررسی معنای افول پرداخت و توضیح داد: ما معتقدیم غرب و آمریکا به‌عنوان بحث دنیای پسا آمریکایی، آن عنصر بسیار مهمی که در این فرهنگ دچار افول شده و این افول همه اجزائش را به تدریج خواهد گرفت و به نظر می‌رسد آخرین مؤلفه‌اش فضای مجازی است که می‌گوید آن نظریه برگرفته از لیبرالیسم فروپاشیده است.

وی افزود: آنچه باعث ماندگاری مدنیت غربی شد تولید علوم انسانی شد و علوم انسانی به الگو‌های زندگی تبدیل شده است. وقتی این ایده فروپاشیده را مورد مطالعه قرار می‌دهیم، معتقد هستیم این افول تدریجی است، مهمترین بحران آن در خود ایده ظهور و بروز پیدا می‌کند و بعد در عرصه علوم انسانی و سپس در عرصه فضای مجازی رقم می‌خورد.

حجت‌الاسلام نوروزی با اشاره به پیشینه افول آمریکا گفت:ب حث افول از دهه ۶۰ مطرح بوده، ولی معتقد هستیم آنچه که غرب را نگه داشته است، بحث فضای مجازی، جنگ روانی و شانتاژی است که در رسانه‌ها انجام می‌دهد. نشانه‌های افول نظری هم این است که غرب به طور کلی و آمریکا به‌طور خاص از حدود ۲۰ سال پیش و به‌طور مشخص پس از انقلاب اسلامی، قدرت حل مسأله ندارد؛ یعنی شما نگاه کنید، خیلی شواهد آشکار و واضح می‌بینید که وقتی یک کشور کوچک مانند لبنان تحریم می‌شود؛ اما لبنان می‌گوید ما فراورده‌های نفتی را از ایران وارد می‌کنیم و کسی هم قدرت تقابل با ما ندارد.

وی ادامه داد: در ارتباط فضای مجازی، ۲ مسأله داریم، یک بحث سخت افزاری است و مورد بحث بنده نیست، بعد دیگر نرم افزاری است که مراد ما در این بحث این محور است. طبیعتاً کسی تردید ندارد که در اهمیت فضای مجازی، یکی از حوزه‌های مهم حاکمیتی در عصر حاضر است و نظر حاکمیتی نمی‌تواند از این فضا غافل باشد؛ چرا که فضای مجازی، افکار عمومی جوامع را کنترل می‌کند و می‌تواند به بسیاری از نقاط جهان شناخت پیدا کند؛ چرا که زمان و مکان را در می‌نوردد و بر مسائل جهان اشراف پیدا می‌کند. اما یکی از محور‌های اهمیتش نیز آن بعد امنیتی و روانی است که شما اگر نظریه حکمرانی مستقلی نداشته باشید، نمی‌تواند از نفوذ داده‌های مخرب پیشگیری کنید؛ یعنی نظریه حکمرانی به شما تجویز می‌کند که حدود و ثغور فضای مجازی چه باید باشد و چه داده]ایی را باید تولید، مدیریت و ساماندهی کنید.

عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) نیاز به گفتمان سازی در عرصه فضای مجازی را یک نیاز جدی دانست و توضیح داد: شما برای اینکه در فضای مجازی به سمت نظریه حکمرانی بروید، نیازمند گفتمان سازی هستید. گفتمان سازی موجب می‌شود تا دولت‌ها با ایده‌های مختلف و به‌ویژه در جامعه ما، درباره امنیت، یک وفاق داشته باشند. اینکه ما در فضای مجازی چگونه هویت را تعریف می‌کنیم، نیازمند یک گفتمان سازی برای پیشگیری از اختلال فرهنگی و هویتی در فضای مجازی هستیم.

وی افزود: نکته دیگر این است که آمریکا در فضای سایبری در معرض تهدید است. با توجه به این نگاه به مفهوم پساآمریکا و فضای مجازی بحث سر این است که ما در این فضای مجازی در مقابل فضای حقیقی و با توجه به مسأله افول آمریکا در این فضا چه نظریه حکمرانی داریم؟

حجت‌الاسلام نوروزی توجه به دال مرکزی را در گفتمان سازی با اهمیت دانست و بیان داشت: دال مرکزی لیبرالیزم غربی و آمریکایی‌ها برای مثال فردگرایی است یا دال مرکزی نظریه حکمرانی چینی‌ها، تأکید بر سرمایه داری متمرکز دولتی است و اینکه فرض کنید ما باید به سمت چینی سازی جامعه پس از افول آمریکا برویم.

وی افزود: به نظر می‌رسد که مرکز ثقل یا دال مرکزی حکمرانی ما عبارت است از آن عقلانیت، علم و اگر بخواهم در یک کلمه بدان اشاره کنم در فرمایشات رهبری به وضوح قابل استیاد است و عبارت است ارزش‌های فطری. این عنصر بسیار مهم است که این ارزش‌های فطری در بیان رهبر انقلاب در گام دوم، در هفت مؤلفه مورد تأکید رهبر انقلاب قرار داد. برخی عبارت است از عقلانیت، عدالت، اخوت و برادری، آزادی و استقلال که همه ابنا بشر این موضوعات را دوست دارند.

عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ارزش‌های فطری را با چرخش قدرت در دنیا هماهنگ دانست و خاطرنشان کرد: یک روزی در دنیا مرکز ثقل قدرت نظامی‌گری بود که پس از آن به اقتصاد تغییر یافت، سپس عنصر اطلاعات، دانش، داده و مؤلفه‌هایی که به آن بعد انسانی انسان شناسی اسلامی باز می‌گردد. بشر به تعبیر شهید مطهری فراز و نشیب‌های را طی کرده و در نهایت به فطرت خود بازگشته است.

وی ادامه داد: نظریه حکمرانی اسلامی در فضای پسا آمریکایی، نظریه برتر است. برتری این نظریه به‌خاطر ابتنا و سازواری آن با فطرت است. چینی سازی به هیچ وجه قادر به پاسخگویی مناسب نسبت به نیاز‌های بشر باشد. بشر در حال حرکت به سمت تعالی و رشد برآمده از تعریف دقیق از انسان است و این تعریف دقیق از انسان از تفکر انسانی متبلور است که این تفکر برد جهانی دارد. ظهور این نظریه حکمرانی ابتدا در دنیای واقعی ما با ظهور انقلاب اسلامی شکل گرفت و بیش از ۴۰ سال از آن می‌گذرد می‌بینید که گام به گام پیش رفته و علی رغم اینکه در روز آغازین فاقد تکنولوژی لازم بوده، ولی به خاطر برتری پیام توانست موانع را از سر راه خود بردارد.

حجت‌الاسلام نوروزی تحقق نظریه حکمرانی اسلامی در فضای مازی را یک نظریه قابل اجرا دانست و گفت: با توجه به این نکته ما اعتقاد داریم که اگر نظریه حکمرانی اسلامی که آن هستۀ مرکزی‌اش ارزش‌های فطری است و بردجهانی دارد و می‌تواند قدرت بسیج کنندگی داشته باشد، در عرصه ساختاری به سمت اردوگاه سازی می‌رود؛ یعنی اردوگاه مستضعفین در مقابل مستکبرین را می‌سازد و این پیام که هسته مرکزی آن عقلانی و فطری و مطابق با علم است، امروز در آمریکای لاتین طرفداران زیادی دارد و این موضوع نشان دهنده برد این پیام اهل بیت است.

وی افزود: ما باید به سمت عمومی سازی علم در عصر فناوری جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی برویم. اگر این اتفاق رقم بخورد، به سمت افق تمدنی حرکت کرده‌ایم و به عصر ظهور نزدیک خواهیم شد. شما برای مدیریت فضای مجازی باید بتوانید مسلط بر علوم انسانی باشید و نکات مورد نیاز را از این فضا استخراج کنید. این موضوع الزامی است که در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی رهبر انقلاب هم تأکید شایانی بر علم از نوع سخت افزاری و علوم انسانی است که باید پیگیری شود.