الگوی اسلامی زیرساخت اجتماعی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، زیرساخت اجتماعی مفهومی است که در چند سال گذشته مورد توجه جامعه شناسان شهری، سیاست گذاران، برنامه ریزان، مدیران و فعالان مدنی قرار گرفته است. این مفهوم اشاره به فضاها، مکان ها، برنامه ها و امکاناتی دارد که مکان های زیست جمعی چون شهرها در اختیار آدم ها و اجتماعات برای تعامل، گفتگو، همکاری و شراکت قرار می دهند. پیامد مثبت چنین زیرساختی انسجام و همبستگی اجتماعی و افزایش توسعه اقتصادی اجتماع محلی خواهد بود. از آن جایی که زیرساخت اجتماعی نقش مهمی در ایجاد جامعه ای منسجم، تاب آور  و پایدار دارد، کمتر سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری است که می تواند نسبت به آن بی توجه باشد.

«زیرساخت اجتماعی ترکیب به هم وابسته ای از تسهیلات، مکان ها، فضاها، برنامه ها، پروژه ها، خدمات و شبکه هایی است که استاندارد زیستن و کیفیت زندگی را در یک اجتماع محله ای حفظ کرده و بهبود می دهد». به عبارت دیگر زیرساخت اجتماعی همچون چسبی است که اعضای اجتماع را کنار هم نگه می دارد.

گونه های زیرساخت اجتماعی

زیرساخت اجتماعی را می توان به دو گونه سخت و نرم تقسیم کرد:

• زیرساخت اجتماعی سخت- تسهیلات و مراکز بهداشتی، تسهیلات آموزشی، فضاهای فراغتی، پاسگاه های پلیس، ساختمان های آتش نشانی و اورژانس، تسهیلات فرهنگی و هنری و دیگر تسهیلات محله.
• زیرساخت اجتماعی نرم- برنامه ها، منابع، خدمات، و توسعه اجتماع محلی و فرهنگی.

سطوح زیرساخت اجتماعی

• سطح محلی: مانند پارک محله، مهد کودک، دبستان.
• سطح ناحیه: مانند مرکز بهداشت محله، دبیرستان، کتابخانه محله، خدمات اورژانس، مراکز ورزشی و تفریحی.
• سطح منطقه: مانند، بیمارستان، دانشگاه، نمایشگاه، سالن همایش، استادیوم ورزشی سرپوشیده و مرکز تفریحات آبی، فضای باز منطقه ای، مراکز هنرهای نمایشی/فرهنگی

چرا باید به تامین زیرساخت اجتماعی پرداخت؟

• تشویق ادغام اجتماعی: فضاهای باز و تسهیلاتی که مکان ها و فرصت هایی را برای تعامل، مشارکت، و درگیر شدن متعهدانه فراهم می کند به همبستگی اجتماع محلی می انجامند.
• حمایت از اجتماعات متنوع: برای پرورش ترکیبی از فرهنگ ها، سنین، مهارت و مانند این ها باید زیرساخت اجتماعی را تامین کرد. این اقدام سبب می شود تا فرصت هایی برای شماری از فعالیت های تفریحی و عرضه هنری که افراد و هویت اجتماع محلی را تقویت می کند، پدید آیند.
• ایجاد اجتماعات پایدار: زیرساخت اجتماعی با افزایش حس تعلق و مشارکت می تواند نقش مهمی در پایداری اجتماعات داشته باشد.
• بهبود بهداشت و به زیستی: سرمایه گذاری در مکان ها و فضاهای مشوق فعالیت و ورزش، موجب صرفه جویی های قابل توجه در هزینه های بهداشتی و درمانی می شود. زندگی در مکانی که ۸۰۰ متر با پارک یا مراکز ورزشی فاصله دارد، این احتمال را افزایش می دهد که کودکان و نوجوانان از این تسهیلات استفاده کرده و در آن ها پیاده روی کرده یا دوچرخه سواری کنند. آدم هایی که از فضاهای باز عمومی استفاده می کنند، احتمالا سه برابر بیشتر از افرادی که به این فضاها دسترسی ندارند به سطوح توصیه شده فعالیت بدنی دست می یابند. پیامدهای سلامتی مطلوب جسمانی و ذهنی، بهبود امید زندگی و کیفیت زندگی است و همچنین موجب پیشگیری از بیماری و ناخوشی می شود.
• دسترسی به تسهیلات، خدمات و برنامه ها: دستاورد این موضوع بهبود فرصت های شغلی، افزایش مشارکت نیروی کار و افزایش سرمایه انسانی است. همچنین فرصت های یادگیری افزایش یافته و می تواند به آدم ها برای این که نوآور باشند و خود را بیان کنند، کمک کند. پیامدهای مثبت دیگر بهبود رضایت شخصی و رفاه است. از سوی دیگر تعامل اجتماعی افزایش یافته، فهم فرهنگی و انسجام/هویت اجتماع محلی بیشتر می شوند.
• حمایت از جمعیت در حال رشد: جذب و نگهداشت ساکنان از طریق تامین زیرساخت اجتماعی کیفی، تاثیر مثبت بر نیروی کار دارد. جماعت های روستایی و ناحیه های نمی توانند بدون زیرساخت اجتماعی پشتیبان مانند مدارس، تسهیلات محله ای و مراکز بهداشتی ترقی و رشد کنند،. همچنین به همبستگی اجتماعات جدید و موجود هم مساعدت می کند. در طرح لندن به مساله افزایش جمعیت شهر لندن توجه شده و پیش بینی شده که در سال ۲۰۲۰ جمعیت لندن بیش از ۹ میلیون نفر خواهد شد. این رشد باید مورد حمایت زیرساخت اجتماعی ضروری قرار گیرد تا کیفیت زندگی ساکنان توسعه های جدید و جمعیت فعلی کاهش نیابد و آن ها شاهد کاهش کیفیت خدمات، سلامتی، رفاه و یا تجربه زندگی شان در لندن نباشند.
• مساعدت به توسعه اقتصادی: زیرساخت اجتماعی خوب فرصت هایی برای مالکیت، کآرآفرینی و اشتغال محلی درکنار فرصت هایی برای شراکت فراهم می کند. همچنین ظرفیت اجتماع محلی را برای جذب سرمایه گذاری ها بیشتر می کند